Download (8Mb) - Suleyman Demirel University Research Repository

10
Venedik’te eser sahiplerine mali ve manevi yetkileri içeren imtiyazların tanınması
izlemiştir. Modern fikir ve sanat eserleri kanunlarına öncülük eden kanun, 1709
tarihinde İngiltere’de çıkarılmıştır 19 . “Kraliçe Anne Kanunu” (The Statute of Anne)
adını taşıyan bu kanunun amacı, yazarı ekonomik yönden gözetmek ve bilimin teşvik
edilmesini sağlamaktır. Kanun’da, eser sahiplerinin çoğaltma ve basmaya ilişkin
münhasır hakları teyit edilmiş ve bu hakların geçerli olacağı süreler belirtilmiştir.
Ayrıca, belirtilen hakların doğumuna ilişkin formaliteler de Kanun’da yer almıştır 20 .
Bu kanunu heykeltraş ve hakkakları koruyan 1734 ve 1814 tarihli kanunlar ve
ardından da tiyatro ve musiki eserlerin temsil ve icrasında eser sahibinin haklarını
koruyan 1882 ve 1888 tarihli kanunlar izlemiştir. Bu kanunlar 1911’de kaldırılmış ve
yerini başka bir kanuna bırakmıştır. Ancak bu 1911 tarihli kanun da 1956 yılında
kaldırılmıştır. Daha sonra 1957 yılında “Copyright Act” adlı kanun yürürlüğe
girmiştir. Son olarak Fikir ve sanat eserleri hukuku ile patent ve tasarım hukukunu
içeren ve 1988 yılında kabul edilmiş olan Telif Hakları, Tasarım ve Patent’e Dair
Kanun (Copyright, Designs and Patents Act) yürürlüğe girmiştir. Günümüzde de
İngiltere’de fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar bu kanun ile koruma altına
alınmıştır 21 .
Fikri Mülkiyet görüşü Fransa’da İngiltere’den sonra ortaya çıkmıştır.
Dünyayı her alanda olduğu gibi fikir ve sanat eserleri hukuku açısından etkileyen
olay 1789 tarihli Fransız İhtilali’dir. İhtilal loncaları ve imtiyazları ortadan kaldırmış
ve eser sahiplerini tamamıyla korumasız bırakan durumu değiştirmiştir. 1791’de eser
sahibinin eseri üzerinde mülkiyet hakkı olduğu kabul edilmiş, böylece fikri mülkiyet
dönemi başlamıştır. O tarihte eser, sahibinin hayatı boyunca ve ölümünden itibaren
10 yıl süreyle koruma altına alınmıştır 22 . Daha sonra 1803, 1810, 1854 ve 1866
yıllarında bu hakların kapsamlarını ve sürelerini genişleten düzenlemeler yapılmıştır.
19 İstanbul Bilgi Üniversitesi Fikri Mülkiyet Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezi, Fikri
Mülkiyet Hukuku, http://bilfim.bilgi.edu.tr, (19.02.2008) .
20 T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, (a).
21 İstanbul Bilgi Üniversitesi Fikri Mülkiyet Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezi, (b); T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, (a).
22 SULUK, a.g.e., s. 26; TEKİNALP, a.g.e. s. 89.