Download (8Mb) - Suleyman Demirel University Research Repository

3
önerilerde bulunur ve iktisadi etkinlik için gereken yasal düzenlemelerin
gerçekleştirilmesini hedef alır.
1980’li yıllar, dünya çapındaki tüm ülkelerde ekonomik politikalarda
reformların başlatılmasına ve iktisadi düşüncede büyük çaplı değişikliklerin ortaya
çıkmasına tanıklık etmiştir. Orta ve Doğu Avrupa’da temel ihtiyaç maddelerinde
yaşanan ekonomik durgunluk, sosyalizmin iflas etmiş olduğunu açıkça ortaya
çıkarmıştır. Afrika, Asya ve Güney Amerika’daki gelişmekte olan ülkelerde
sosyalizm benzeri politikalar sonucu, işletmelerin devlet mülkiyetinde olması,
piyasalara uygulanan sıkı düzenlemeler ve ekonomik izolasyon gibi politikalar,
düzinelerce ümit vaad eden ekonomiyi gelişme aşamasına boğmuştur. Ancak bu
dönemde hiç kimse ekonomik reform paketi önermemiştir. Peru’lu Hernando de
Soto, bu konudaki ilk girişimi yapan kişidir ve 1986’da yayınladığı Diğer Yol isimli
kitabında, başkalarının fark edemediği, özel sektörün gelişmesinin önünü tıkayan
engeller açıklamıştır. De Soto bu konudaki en önemli kilit engel olarak, kurumların
zayıflığını öne sürmektedir. Bunlar; sözleşme hukuku, mali piyasalar ve saygın ve
tarafsız adli sistemin varlığı gibi kurumlardır ve gelişmiş dünyada piyasaların
görevlerini etkin bir şekilde yerine getirmesini sağlamaktadırlar. Bu kurumlar
arasında, en az adından söz edileni ise mülkiyet hakları olmuştur. Eğer maliklerin
mülkiyet hakları güven altında değilse, toprak, hisse senedi ve fikri haklar
sahiplerinin kendi mülkiyetlerinde bulunan alanlarda yatırım yapmaları ve
gelişmelere ayak uydurmaları bir yük haline gelmektedir. Şayet mülkiyet, otoritelerin
denetimi ve düzenlenmesi altında güvenilir bir biçimde alınıp satılamıyorsa,
piyasanın kendisi dinamik bir büyüme yaratamayacaktır. Mülkiyet haklarının
yokluğu, kişileri kayıtlı piyasadan, kayıtdışı piyasaya doğru iten önemli etkenlerden
biridir. 6 Mülkiyet kavramının sözlük anlamı sahiplik demektir 7 . Mülkiyet hakkını
tanımlarken ise iki görüşe değinmek gerekir. Bunlardan ilki klasik görüştür. Bu
6 Ayşe G. AKALIN (Hernando de Soto’dan çeviri), Mülkiyet haklarının Güvence Altına Alınması:
Piyasaların Temelleri, Liberal Düşünce, Yaz 2000, s.31.
7 Türk Dil Kurumu (TDK), www.tdk.gov.tr, (16.01.2008).