Grawimetriýa. Okuw gollanmasy

Onda alýarys
dV=Fds[cos(F,X) cos(S,X) + cos (F,Y) cos (S,Y)+
+cos(F,Z) cos (S,Z)] (1.18).
Kwadrat skobkanyň arasyndakylar görkezýär, kosinus burçynyň aralygyndaky ugruny F we S,
şeýlelikde
başgaça
dV=Fcos (F,S) ds (1.19)
dV/ds=Fcos (F,S), (1.20).
Şoňa görä, proizwodniniň potensialy, islendik ugurda deňdir, çekiş güýjiniň proýeksiýasy
şol ugura. Iki aýratyn waka seredeliň, görünişe (1.20).
Waka 1. Ugur perpendikulýar güýjiň uguryna.
Şonda cos (F,S)=0
Şeýlelikde
dV/ds=0 (1.21).
U(X,Y,Z)=const, (1.22).
Bu deňleme üstlere degişlidir, şonuň üçin potensialyň bahalary dň bolýar, şoňa görä güýç F –
şonuň her bir nokadynda ugrukdyrylan normasy şoňa. Şunuň ýaly üstlere deňeşdirilen üstler
diýilýär. Aýratynlykda bahalary elmydama gabat gelýär dürli deňeşdirme üstler bilen.
Waka 2. S ugury gabat gelýär, F güýjiň ugury bilen, onda cos(F,S)=1.
dV/ds=F (1.23).
Şeýlelikde geçýäris soňky baglanyşyga, onda şeýle ýazyp bolýar.
ΔV/ΔS=F ýa-da ΔS=ΔV/F (1.24).
Soňky deňlemä yrazylykda, aralyk arasyndaky iki deňeşdirilen üstlere göni proporsional,
potensialyň tapawudyna we ters proporsional güýjiň çekişmesine.
Şeýlelikde eger çekişme güýji haýsy ugur bilen bolsada, gapdalyndan deňeşdirilen üstler azalýar,
şol aralyk arasynda, deňeşdirilen üstlerde köpelýär we tersine.
Şeýlelikde görkezme (1.23) şeýle görnüşde ýazylýar
dV=Fds (1.25)
onda alýarys teorema Brunsa, fiziki häsiýetleri şeýlelikde potensial bolýar iş, onda ulalýar güýjiň
meýdanynyň çekişmesi, şunlukda çekişmesi jisimiň golaýlaşýar, bire massasy we onuň
gutarnyksyzlygy nokat P. Tapawudy potensialyň tapylýar iş diýip, şoňa görä ýetirilýär, eňýär güýjiň
çekişmesini, köpelýär çekişmäniň massasy şoňa üýtgemegi birlikligine massasy şoňa nokat P we
aralyk ds.
Potensialyň merkezi güýji. Mehanikadan belli boluşy ýaly, merkezi güýç deňdir
2
mv
C = (1.26)
r1
bu ýerde υ-nokadyň çyzykdaky tizligine, aýlanmada gatnaşygy, r – ok aýlananda iki nokadyň
aralygy.
Çekiş nokadynyň massasyny bire deňeşdirýäs onda alýarys:
C= V 2 /r 1 (1.27).
Çyzykdaky tizligi burç bilen çalşyrýarys, onda alýarys
Şeýlelikde
V=ωr 1 (1.28),