Grawimetriýa. Okuw gollanmasy

ermek üçin we maýatnikleri garşylykly fazalarda birwagtda (sinhron) işe goýbermek üçin
niýetlenen gurluşlar bilen üpjün edilen.
Bu gurluşlaryň işini ýeketäk dwigatel dolandyrýar.
Optiki sistema - ýagtylandyryjydan, obýektiwden we maýatnigiň aýnalary bilen bir derejede
ýerleşen optiki köpürjagazdan durýar. Ýagtylyk akymy kondensoryň kömegi bilen geçirýän yşly
diafragmanyň tekizliginde fokusirlenýär.
Yrgyldylaryň seriýasynyň dowamlylygyny ölçemek üçin iş kwars generatowy ulanylýar.
Generatowyň döredýän ýygylygyna ýygylygyň standartynyň kömegi bilen barlag gözegçiligi
edilýär.
Registraturada maýatnigiň yrgyldylary we iş generatorynyň çykarýan wagt bellikleri sinhron (bir
wagta) fiksirlenýär.
Registratoryň elektron bloky FEU-dan dowamlylygy 2x10 -3 sek impulslary bilen üpjün edýär we
1x10 -5 sek dowamlykly gysga impulslara üýtgedip bilýär.
Dolandyryş pulty – we güýç bloky abzalyň işi bilen uzak aralykdan dolandyrmak üçin we
ştatiwiň kolpagynyň aşagyndaky temperaturany we basyşy registrasiýa etmek üçin niýetlenendir.
§ 2. Punktdaky gözegçilik we alnan maglumatlaryň
üstünde işlemek.
Grawimetriki baglanyşygyň takyklygy ýokary takyklykly maýatnikli ölçemeleriň tejribesiniň
görkezişi ýaly bir ýerden başga bir ýere geçirmegiň şertlerine we tygyň köpelmesine baglydyr. Şol
bir punkda täzeden ölçemeler geçirilende iki ölçemäniň tapawudy 10x10 -8 sek (0,4mGal) çenli
bolup biler. Diýmek punktdaky maýatnigiň orta döwrüni (periodyny) 1x10 -8 sek takyklyk bilen
almak ýeterlikdir.
Gözegçiligiň netijesinde alnan maglumatlaryň üstünde işlemek aşakdaky formula boýunça
maýatnigiň döwrüni (periodyny) hasaplamaga syrygýar.
T=T΄+ΔT a +ΔT t +ΔT D +ΔT f +ΔT pr =T΄+ΣΔT, (1.63)
Bu ýerde: T΄-yrgyldama döwri (periody), ΔT a -amplituda üçin düzediş, ΔT t -temperatura üçin
düzediş, ΔT D -daşky sredanyň dykyzlygy üçin düzediş, ΔT f -ýygylyk üçin düzediş, ΔT-agyrlyk
güýjüniň guýulma wariasiýalary üçin düzediş.
§ 3. Maýatnikli ölçemeleriň netijeleri.
Maýatnikli abzallar beýleki grawimetriki abzallara mahsus bolmadyk üstünliklere eýedirler we
ýokary takyklykly netijeleri almagy mümkinçilik berýärler. Şonuň üçin maýatnikli usul esasanam
grawimetrler bilen edilen ölçemelerini barlag gözegçiligini ýerine ýetirmek, sýomkalary ýeketäk
sistema getirmek we grawimetrleri etalonirlemek maksady bilen döredilen seýrek daýanç torlarynda
ulanylýar.
§ 4. Alnan netijeleriň takyklygyna baha bermek.
Grawimetriki gözegçilikleri hasaplamak işi Δg-ni aşakdaky formula görä kesgitlemek bilen
tamalanýar:
Δg=g 2 -g 1 =-2g 1 ΔT/T 2 +g 1 (ΔT/T 2 ) 2 (1.64)
hemme gurallar üçin. Eger-de ölçegler dürli gurallar bilen, biri-birine bagly bolmadyk ýagdaýda
geçirilse, şonda ýalňyşlyk her haýsy üçin aýry-aýrylykda deň bolýar.
∑
2
v
m
g
= , (1.65).
∆
n −1
Ýalňyşlygyň ortaça jemi abzallaryň hemmesine
m
∆g
M
∆ g ort
= (1.66).
n
Ýalňyşlygyň täsirini tapmak, her ölçegde, abzal üçin çylşyrymly mesele, şonuň üçin köp gezek
ölçegler geçirmek zerur, işler geçirilende abzallar bir görnüşde, bir ýagdaýda bolmaly.