Grawimetriýa. Okuw gollanmasy

Köplenç kanun hökmünde pružinlerde we sapaklardaky deformasiýalaryň maýyşgak güýjüni we
magnit meýdanynda ýerleşen tokly geçirijä täsir edýän güýji ulanýarlar.
Bu usul hemişe otnositel usuldyr. 0,1 mGal takyklyk bilen agyrlyk güýjüni ölçemek üçin,
uzynlygyň ölçeme takyklygy ilkibaşdaky uzalmanyň 10 -7 bölegine, ýagny, mikronlara deň bolmaly.
Dartylan sapagyň yrgyldy ýygylygyny ölçeme prinsiplerine esaslanan agyrlyk güýjüni
kesgitlemegiň usullary tarly (sapakly) grawimetrlerde ulanylýar. Bu abzallarda sapagyň (taryň)
effektiw uzynlygy wajyp orna eýedir. Ony real şertlerde ölçemegiň çylşyrymlylygy sebäpli abzal
grawimetriki sýomkada ulanylmaýar.
Ondan başgada birnäçe – wariometrler, gradiýentometrler ýaly abzallar hem bardyr. Olar agyrlyk
güýjüniň ikinji önümlerini W xy , W Δ , W xz , W yž kesgitlemek üçin ulanylýarlar.
Agyrlyk güýjüni kesgitlemegiň takyklygy alnan netijeler boýunça çözüljek meselelere baglydyr.
Oňa esaslanyp aşakdaky takyklykla talap edilýär:
-Regional meýdanlar öwrenilende we ýer gabygynyň düzümi kesgitlenende Δg 5-10 mGal
-geodeziki meseleleriniň köpüsi çözülende –0,02-0,5 mGal.
Grawimetriki daýanç torlarynda we wagt aralygynda agyrlyk güýjüniň üýtgemesini anyklamak
üçin absolýut we otnositel meýdan ölçemeleriň iň ýokary takyklygy, ýagny, 0,01-0,10 mGal talap
edilýär.
Ondan ýokary takyklyk (1 mkGal).
Priliwnyýe wariasiýalary kesgit lemekde diňe stasionar abzallara amala aşyrylýar.
Grawimetriki maglumatlary geodeziýada ulanmak üçin olardaky sistematiki ýalňyşlyklar
tötänleýin ýalňyşlyklarda has kiçi bolmagy zerurdyr. Bu şert ýerine ýetmeýän wagtynda grawitasion
meýdanyň beýleki elementlerini (meselem, asmanyň gyşarmasyny) we nokatlaryň koordinatalaryny
kesgitlände uly ýalňyşlyklara getirýär. Şol bir wagtda hem agyrlyk güýjüniň hemişelik ululyga
üýtgemegi anomaliýalaryň geologiki interpretasiýasynyň netijelerine täsir etmeýär.
Köplenç grawimetriki ölçemeleriň takyklygyny ýokarlandyrmak üçin birnäçe abzal ulanýarlar
ýa-da ölçemeleri birnäçe gezek gaýtalaýarlar.