Modul 3. Elektron hökümeti ulanmak

DÖWLET DOLANDYRYŞYNYŇ LIDERLERI ÜÇIN IKT
AKADEMIÝASYNYŇ MODULLARYNYŇ TAPGYRYNA SÖZBAŞY
21-nji asyr globallaşýan dünýäde adamlaryň artýan özara baglanyşygy bilen
häsiýetlenýär. Bu adamlaryň durmuşyny ymykly gowulandyryp we garyplygy
azaltmaga hemaýat berip biljek täze tehnologiýalaryň, zerur maglumatlara we
bilimlere elýeterliligiň giňeldilmeginiň kömegi bilen adamlaryň millionlary üçin
mümkinçilikler açylýan dünýädir. Emma bu diňe, eger-de, ösýän özara baglanyşyk
gymmatlyklaryň alyş-çalşygy, progresiň ähli halklara gulluk edýän ählumumy we
durnukly ösüş üçin eýerjeňlik we raýdaşlygy bilen ugurdaş alnyp barlan
ýagdaýynda mümkindir.
Informasion‒kommunikasion tehnologiýalaryň (IKT) ösüşi babatynda soňky
ýyllarda Aziýa we Ýuwaş okean ―üýtgeşik ýokary derejede sebit‖ boldular.
Halkara elektriki aragatnaşyk Birleşiginiň maglumatlaryna görä sebitde fiksirlenen
aragatnaşygyň müşderileriniň 2 milliarddan köprägi we mobil aragatnaşygyna
ýazylanlaryň 1,4 milliarddan köprägi ýaşaýar. 2008-nji ýylyň ortasynda diňe
Hytaýda we Hindistanda dünýäniň mobil telefonlarynyň dörtden biri bar diýlip
hasaplanyldy. Aziýa ‒ Ýuwaş okean sebitine dünýäniň Internet ulanyjylarynyň 40
göterimi düşýär we dünýäniň möçberinde 39 göterim paý bilen giň zolakly
Internediň dünýäde iň uly bazary bardyr.
Çalt tehniki progresiň fonunda köpler sifrleýin deňsizligi aradan aýyrmagyň
mümkinçiligi barada soragy özlerine berdiler. Gynansak hem, bu soraga jogap ‒
häzire çenli ―entek ýok‖. Hat-da Ženewada 2003-nji ýylda bolup geçen
informasion jemgyýetiň soraglary boýunça ýokary derejedäki Bütindünýä
duşuşygyndan (IJSÝDBD) bäş ýyl geçeninden soňra, hem-de ähli täsir galdyryjy
tehnologiki üstünliklere we sebitdäki esasy oýunçylaryň borçnamalaryna
garamazdan, aragatnaşygyň esasy serişdeleri entek hem adamlaryň agdyklyk ediji,
aýratyn hem garyplaryň elýeterliliginden daşda bolmagyna galýarlar.
Sebitiň 25 ýurdundan gowragynda, esasan hem, adalarda ýerleşýän uly
bolmadyk döwletlerde we deňze çykalgasy bolmadyk ösýän ýurtlarda 100 adama
Internedi ulanyjylardan 10-dan azy düşýär, hem-de bu ulanyjylar, esasan, uly
şäherlerde toplanandyrlar, şol bir wagtda bolsa sebitdäki käbir ösen ýurtlar 100
adama Internedi ulanyjylaryň 80-den gowragyna eýedirler. Giň zolakly Internet
bilen üpjün edilişde ösen we ösýän ýurtlar bilen aradaky tapawut has-da täsir
galdyryjydyr.
Sifrleýin deňsizligi ýeňip geçmek maksatlary bilen we sebitde ählumumy
sosial-ykdysady ösüş üçin IKT-iň potensialyny durmuşa geçirmek boýunça ösýän
ýurtlarda syýasaty işläp düzüjilere öňe sürülýän meseleleri kesgitlemek, syýasaty
kabul etmek, kadalaşdyryjy-hukuk esaslary işläp düzmek, maliýe serişdelerini
bölüp bermek, hem-de bolsa IKT-senagatynyň pudagynyň we öz raýatlarynyň
3 Döwlet dolandyryşynyň liderleri üçin IKT Akademiýasy