12 2006

Oba hojalyk ylmy boýunça Ylmy-barlag dänelik ekinleri institutynda bäsleşik sort
synag meýdançasynda ösümlikleriň ösüşi we boý alşy boýunça fenologiki gözleg işleri
geçirildi.
Gaty bugdaýyň “Nissa”, ýumşak bugdaýyň “Altyn asyr” we arpanyň “Sona” sorty
üçünji ýyl Döwlet sort synagyny geçirmek üçin we täze döredilen ak bugdaýyň “Miras” we
“Änew” sortlary, tritikaliniň täze döredilen “Ruhnama” sorty Döwlet sort synagyna
tabşyryldy. Nohudyň irki ýetişýän sort nusgalary hasaba alyndy.
Saýat ylmy-önümçilik synag merkezinde şalynyň seleksiýa işlerini geçirmek üçin
toplum meýdançasynda şalynyň 120-den gowrak sort nusgasy, deslapky sort synag
meýdançasynda 15 sort nusgasy ekildi.
Pagtaçylyk ylmy-barlag institutynda gowaçanyň orta süýümli Gubadag-3 sorty
Döwlet sort synagyna tabşyrmak üçin taýýarlanyldy. Ýolöten-32 sorty önümçilige
ornaşdyrmaga teklip edildi. Gowaçanyň önümçilige täze ornaşdyrylan Ýolöten-14, Ýolöten-
19, Ýolöten-21, Daşoguz-114 sortlarynyň saýlantgy tohumlaryny öndürmeklik ýola goýuldy.
S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň Ylmy-barlag
ekerançylyk institutynda introduksiýa we sort öwrenmek işleriniň netijesinde erigiň (Arzami,
Ýubileýnyý Nowaýy, Ruhy Juwanon), naryň (WIR-1, Krmyzy Kabuh, Zubeýda, Balla
Mursal) ýerli şertlere tiz uýgunlaşýan, amatly hojalyk alamatlary bolan sortlary önümçilige
hödürlendi. Üzümiň sort toplumynda enelik-atalyk sortlary saýlanylyp, çaknyşdyrmak
netijesinde 1350 sany gibrid nahallary döredildi we biologiki alamatlary öwrenildi.
Biologiýa we ekologiýa ylymlary boýunça Çöller, ösümlik we haýwanat dünýäsi
milli institutynda Aşgabat–Garagum–Daşoguz demir ýolunyň Derweze–Daşoguz böleginde
süýşýän çägeleriň ýeliň agdyklyk edýän ugruna we tizligine baglylykdaky göçüş we
desgalaryň syraýan çägeler arkaly gömülmek aýratynlyklaryny kesgitlenildi, alnan
maglumatlaryň esasynda deflýasion-akkumulýatiw hadysalaryň geçiş aýratynlygynyň kartasy
düzüldi. Şeýle hem Garrygül ylmy-tejribe meýdançasynda täze gurnalan FES-350 Wt gün
fotoelektrik stansiýasyndan 14 Wolt we 25 A güýji bolan hemişelik tok alyndy we onuň
kцmegi bilen guэulardan suw зykarmak ьзin цndьrijiligi sagatda 1,2 m 3 bolan täze suw
çykaryjynyň tilsimat gerimi (shemasy) işlenip düzüldi.
Lukmançylyk ylmy mediko-demografiýa ýagdaýa, keselçiligi azaltmaga, ömrüň
dowamlylygyny artdyrmagy üpjün etmäge, ýurduň ilatynyň köpeltmek ukybyny
ýokarlandyrmaga we näsaglary bejermäge bagyşlanan ylmy-barlaglary geçirmäge
gönükdirilýär, ilata netijeli lukmançylyk kömegini bermegi guramagyň ylmy esaslaryny işläp
düzmek Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň “Saglyk” maksatnamasynyň içinden eriş-argaç
bolup geçýär. Beýik Serdarymyzyň tagallasy bilen paýtagtymyz Aşgabatda, welaýatlarda
dünýä ülňülerine laýyk gelýän anyklaýyş merkezleri, sagaldyş öýleri we hassahanalary
gurlup, ylmyň soňky gazananlaryny özünde jemleýän enjamlar bilen enjamlaşdyryldy. Şeýle
hem olaryň bökdençsiz işlemegi, halkyň saglygyny dikeltmekde ylmy garaýyşly lukmanlaryň
terbiýelenmegini, öndürijilikli, täze ruhda işlemeklerini ýola goýdy. Diňe bir Türkmen
döwlet lukmançylyk institutynda ehinokokkozyň anyklanylyşy we onuň esasynda
operasiýadan soňky gaýraüzülmeler 19,5% azaldyldy.
Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Ylym we tehnika baradaky Ýokary geňeşiň
alyp barýan işleriniň ýene biri döwletimiziň ylym-bilim edaralaryny ýokary tizlikli milli
ylym-bilim toruna çatyp, toruň durnukly we ygtybarly işlemegini üpjün etmekden hem-de
Beýik Serdarymyzyň sargytlary esasynda Türkmenistanyň hünärmenlerini we alymlaryny
Internetiň üsti bilen ylymda we tehnikada dünýä tejribesini öwrenmegiň esasynda Beýik
Saparmyrat Türkmenbaşynyň Milli Maksatnamasyna giren ylmy temalary giňişleýin hem
netijeli ýerine ýetirmäge mümkinçilik gazandylar. Şu güne çenli Milli Maksatnamamyza
giren 74 ylmy temalaryň 47-si tamamlandy. Bu işleriň netijesi boýunça ylmy kitaplar
5