12 2006

hananyň durnukly parabola görnüşli kese-kesigi görkezilen. Uly suw akabalarynyň we
şor suw akabalarynyň hanasynyň süýşmeklik koeffisiýentini kesgitlemeklik
hanaýuwuş hadysalaryna baha bermekde we olaryň üýtgemegini çak etmekde uly
häsiýete eýedir.
Hananyň görnüşiniň degişlilikli ininiň we hananyň süýşmeklik koeffisiýentiniň
arasynda belli bir arabaglanyşyk bardyr:
B
h
ort.
Vort.
= f(
),
V
(4)
0
bu ýerde: V ort..
– akymyň ortaça tizligi, m;
V 0
– akymyň hanany ýuwmaýan tizligi, m.
Akymyň hanany ýuwmaýan tizligini A.M.Latyşenkowyň formulasy boýunça
hasaplamagy teklip edýäris [8]:
h
V = ort. 0,2
0
1,6 g d( ) ,
(5)
d
4-nji surat. Altyn asyryň Türkmen kölüniň Baş şor suw akabalaryndaky hanalarynyň görnüşiniň
we olaryň hereketlenme koeffisiýentiniň arasyndaky arabaglanyşyk grafigi: 1. Altyn asyryň Baş
şor suw akabasynyň çägeli böleklerinde. 2. Türkmen kölüniň Daşoguz şahasynyň çägesow
böleklerinde
26
bu ýerde: d – hananyň topragynyň bölejikleriniň ortaça diametri, m;
g – agram güýjüniň tizlenmesi, g =9,8 m/s 2 .