12 2006
12 2006
12 2006
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
– Biologik baýlyklardan rejeli peýdalanmaklygyň ylmy taýdan esaslandyrylan<br />
tekliplerini işläp düzýär;<br />
– Howanyň, ýerüsti suwlaryň we topragyň hapalanyşyna yzygiderli gözegçilik<br />
geçirmek;<br />
– Türkmenistanyň tebigy gurşawynyň hapalanmagy barada maglumatlary<br />
ulgamlaýyn seljermek we olara ekologik taýdan baha bermek;<br />
– Türkmenistanyň dürli kärhanalary üçin ekologik pasportlary düzmek,<br />
zyňyndylaryň aňryçäk mukdarynyň kadasyny işläp düzmek;<br />
– Türkmenistanyň Gyzyl kitabyny düzmek boýunça işleri gurnaýar we<br />
utgaşdyrýar;<br />
– Ýokary okuw mekdepleri bilen bilelikde, orta we ýokary mekdepler üçin<br />
okuw kitaplaryny we gollanmalary, bilelikdäki ylmy maksatnamalary ýerine<br />
ýetirmäge we halk hojalygynyň degişli pudaklary üçin ussat hünärmenleri<br />
taýýarlamaga işjeň gatnaşýar.<br />
Türkmenistan ýurt garaşsyzlygyny alandan soň geçen 15 ýylyň dowamynda<br />
ÇÖHDMI-niň bölümlerinde geçirilýän ylmy-barlag işlerinde süýşýän çägeleri<br />
berkitmek we tokaýlaşdyrmak meselesine uly üns berilýär. Geçirilen barlaglar<br />
geljekde gurulmagy meýilleşdirilýän Bereket–Gyzylgaýa, Bereket–Etrek demir<br />
ýolunyň daşky gurşawa etjek täsirine baha bermäge mümkinçilik berdi. Altyn asyryň<br />
iri gurluşyklaryndan biri bolan, <strong>2006</strong>-njy ýylda ulanylmaga berlen Aşgabat–Garagum–<br />
Daşoguz demir ýolunyň gurluşygynyň deslapky taslamasyna edilen teklipler desgany<br />
has amatly ugurlar boýunça geçirmäge mümkinçilik berdi, soňky tapgyrlaryndaky<br />
işleriň netijesinde demir ýoly çäge syramagyndan we ýel köwmeginden goramagyň<br />
dürli usullarynyň utgaşdyrylan toplumy işlenip düzüldi we önümçilige ornaşdyrylýar.<br />
Tokaý we öri meýdanlaryny özleşdirmeklige bagyşlanan temalaryň çäklerinde<br />
Köpetdagyň ýabany ösýän miweli baglary düýpli öwrenildi we olary halk hojalygynda<br />
rejeli peýdalanmagyň usullary işlenip düzüldi; çölleriň tokaý we öri meýdanlarynyň<br />
biologik önümliligine baha berildi hem-de olary dikeltmegiň usulyýetleri işlenip<br />
düzülýär; şora çydamly galofit ösümlikleri ösdürip ýetişdirmegiň usullaryny işläp<br />
düzmegiň netijesinde öri meýdanlarynyň hasyllylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen<br />
işler geçirildi we önümçilige ornaşdyrylýar. Merkezi Köpetdagda pisse we arça<br />
tokaýlyklaryny dikeltmegiň usullary işlenip düzülýär.<br />
Çölleşmegiň monitoringi we aralyk usullary bölüminde kosmosdan düşürilen<br />
suratlaryň esasynda Aral deňziniň aýtymyndaky ýerleriň zaýalanmagynyň 1:2500000<br />
ölçegdäki we ölçegi 1:1000000 bolan Hazar deňziniň kenarýaka ulgamynyň çölleşme<br />
kartalary taýýarlandy, şeýle hem, kosmosdan alnan suratlary awtomatiki ýol bilen<br />
seljerme netijesinde çölleşme hadysasyny öwrenmegiň usullary işlenip taýýarlandy.<br />
Çöl şertlerinde gün we ýel energiýasynyň kömegi bilen kiçi möçberde öndürilýän<br />
kuwwatlyklary durmuş hajatlary hem-de guýulardan suw çykarýan enjamlary herekete<br />
getirmekde ulanmagyň tilsimatlary taýýarlandy we usullary işlenip düzüldi. Agyz<br />
suwuny arassalaýjy dürli süzgüçler (sorbentler) we enjamlar işlenip taýýarlandy,<br />
çöldäki takyrlarda toplanýan ýerli suwlary ýygnamaklygyň we saklamaklygyň hemde<br />
olary öri meýdanlaryny suw bilen üpjün etmekde we oýtak ekerançylygynda<br />
ulanmagyň usullary işlenip taýýarlandy.<br />
Ýurduň ösümlik dünýäsini öwrenmekde geçirilen köpsanly barlaglar onuň<br />
13
Change language