Uluslararası Araştırma Kapasitesinin Gelişimi - Sağlık İdaresi Bölümü

Sağlık k ve İlaç Sektöründe Global
Durum: Uluslararası Araştırma
rma
Kapasitesinin Gelişimi
imi
Joseph S. Coyne, Dr.P.H.
Direktor
tor, , Center for International Health
Services Research
Sağlık k Politikası ve Yönetimi Y
Profesörü
WSU Spokane, Washington, USA
Email: coynej@mail.wsu.edu

Global Mücadele
I. Global Hastalık k YüküY
Çalışmaları
II. Sağlık k Sistemi Performansının
Karşı
şılaştırmalı Çalışmaları: DSÖ 2000
Sağlık k Statüsü ve Risklerinin Ülkeler
Arası Analizi: DSÖ 2002
IV. Kaynakların n kıtlk
tlığı: Verimli Olarak
Nasıl l YönetebilirizY
netebiliriz
V. Sağlık k Sektöründe
İlaçların n Rolü
VI. İşbirli
birliği i için i in Kritik FırsatlarF
VII.Kar
Karşılaştırmalı Gelişmi
miş ve
Gelişmekte Olan Ülke
Örnekleri
III. Sa

I. Global Hastalık k YüküY
• Dünya sağlığı
ığının n değişen en görünümüg
• DSÖ 2002 raporundan Sağlık k Tehlikeleri

I. Global Hastalık k YüküY
Kaybedilen yaşam am yıllary
llarına katkılar
larına göre g
sırals
ralı olarak
dünyada sağlıkl
klı yaşam
amı tehdit eden ilk 10 risk :
1. Düşük k ağıa
ğırlık
2. Korunmasız z seks
3. Kan Basınc
ncı
4. Tütün n Kullanımı
5. Alkol TüketimiT
6. Güvensiz su, sanitasyon
syon ve hijyen uygulamaları
7. Kolesterol
8. Katı yakıt t nedeniyle kapalı alanlarda hava kirliliği
9. Demir yetersizliği
10. Şişmanlık/
k/Obesite
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Kaynak: : World Health Organization Report 2002, Reducing Risks Promoting Health Life.

II. Sağlık k Sistemi Performansının
Karşı
şılaştırmalı Çalışmaları:
DSÖ 2000
Karşı
şılaştırmalı Sağlık
Sistemleri: DSÖ 2000
Raporunun Ötesi
Coyne, Joseph and Hilsenrath, Peter “The World Health Report 2000”
American Journal of Public Health 92:1 (January 2002) pp. 30, 32-33

Karşı
şılaştırmalı Sağlık k Sistemleri: DSÖ
2000 Raporunun Ötesi
• Makalenin amacı:Aşağı
ğıdakileri
göz önüne ne alarak ileride
yapılacak uluslararası
karşı
şılaştırmalı çalışmaları
geliştirmek amacıyla DSÖ 2000
Raporunun zayıf f yönlerini y
değerlendirmek
erlendirmek
– Yöntem
– Sınırlılıklar
– Sağlık k Harcamaları
Karşı
şılaştırmaları
• Güney Afrika
• Fransa

Yöntem
• DSÖ 2000’deki gibi ülkeler arası analizler
yapabilmek için i in hangi alternatif
yöntemler mevcuttur
• Epidemiyolojik
Geçiş Modeli
• Demografik
Geçiş Modeli
• Bakım m devamlılığı
ığı modeli
• Donabedian‘ın Modeli
• Roemer’in
Modeli

Yöntem
(Devam)
• DSÖ, üç alanı değerlendirmek erlendirmek için i in bir
ölçüm m yöntemi y
geliştirmi
tirmiştir. tir.
1. Amaç gerçekle
ekleştirme
2. Kişi i başı
şına sağlık k harcaması
3. Verimlilik ve genel performans
1.
2.
3.

Performansı en iyi olanlar
• Verimlilik
1. Umman
2. Malta
3. İtalya
4. Fransa
5. San Marino
1.
2.
3.
4.
5.
33. TürkiyeT
72. ABD
• Genel Performans
1. Fransa
2. İtalya
3. San Marino
4. Andora
5. Malta
1.
2.
3.
4.
5.
37. ABD
70. TürkiyeT

Performansı en kötük
olanlar
• VERİML
MLİLİK
191 Zimbabve
190 Zambiya
189 Namibya
188 Botsvana
187 Malavi
182 Güney Afrika
• GENEL PERFORMANS
191 Sierra Leone
190 Myanmar
189 Orta Af Cum.
188 Kongo Demok. Cumhr.
187 Nijerya
0175
Güney Afrika

Sınırlılıklar
• 7 Rapora yöneltilen y
temel eleştiriler
1. Sağlık k hizmetlerinin mortalite/morbiditenin
morbiditenin direkt
nedeni olduğu u varsayımı
2. DALE tahminlerinin uygun verilerinin ve yeterli
engellilik ayarlamasının n olmaması
3. Gelişmi
miş ve gelişmekte olan ülkelerin karşı
şılaştırılması
4. Sistem performansı ölçümlerinin sağlığı
ığın n geliştirilmesi
üzerine odaklanmaması
5. Sağlık k politikası rehberliğinin inin sağlanmam
lanmamış
olması
6. Göstergelerin
ağırlıklandırılmasının tartış
ışmalı olması
7. Birleşik
ik ölçüm m yöntemleriy

Sağlık k Harcamaları Karşı
şılaştırmaları
• Raporun zayıf f noktalarının n analizi
– AIDS hastalığı
ığı, , eşitsizlie
itsizliğin in yoğun olduğu u ve araştırma
rma
ve geliştirmede ağıa
ğır r yatırımlara büyük b k kaynak ayıran
ülkeler birleşik ik sıralamada s
dezavantajlı konumdadır.
– Bu ülkeler, sağlık k harcamaları ile ilgili izleyen grafik
sunumlarında nda da gösterildig
sterildiği üzere Güney G
Afrika ve
ABD’yi içermektedir.
i

Ekonomik Kalkınma ve Sağlık k Harcamaları
Ulusal Sağlık Harcaması/GSYİH
0,16
0,14
0,12
0,1
0,08
0,06
0,04
0,02
0
ABD
Almanya
Fransa
G.Afrika Yunanistan
Kanada İsviçre
Norveç
Çek Cumhuriyeti Birleşik Krallık Japonya
Polanya
İrlanda
Meksika G.Kore
Türkiye
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000
GSYİH/Nüfus

Kişi i Başı
şına Sağlık k Harcaması (SGP) ve
Bebek Ölümü
Bebek Ölüm Hızı
70,0
60,0
Güney Afrika
50,0
40,0 Türkiye
30,0
20,0 Meksika
10,0
Birleşik
0,0 Polanya
Devletler
Fransa
Macaristan İspanya
Almanya
İsviçre
-10,0$- $1.000 Birleşik İtalya
$2.000 $3.000 $4.000 $5.000
-20,0 Çek CumhuriyetiPortekiz Krallık Japonya Kanada
Kişi Başına Sağlık Harcaması (SGP)

Sağlık k Harcaması Karşı
şılaştırmaları: : Güney G
Afrika Örneği
• Modern özel sektör r nüfusun n
yaklaşı
şık k % 20’sine hizmet
etmekte ve harcamaların n % 60’ından sorumludur.
• Güney Afrika neden sıralamada s
kötük
bir yerde yer
almış
ıştır
• Yetişkin nüfusun n
% 20’si
HIV+’dir
– Eyalet sağlık k hizmetlerinin sınırls
rlılıkları arasında, ulusal borç,
düşük k ekonomik büyüme b
ve kötük
yönetim sayılabilir.
Coyne, Joseph and Hilsenrath, Peter “Health System Performance in South Africa
vs. France: World Health Report 2000” Safundi: The Journal of South African
and American Comparative Studies 3:1 (January 15, 2001) pp. 1-10.

Sağlık k Harcaması Karşı
şılaştırmaları: : Güney G
Afrika Örneği
• Düşük k ilaç fiyatlarında dahi, bir tedavi programı bütçeyi
baskı altına almaktadır
• Kamu programlarının n etkililiği i ve ilaç kürlerine bireysel
uyuma ilişkin sorular
• Önemli bir konu eğitim. e
Coyne, Joseph and Hilsenrath, Peter “Health System Performance in South Africa
vs. France: World Health Report 2000” Safundi: The Journal of South African
and American Comparative Studies 3:1 (January 15, 2001) pp. 1-10.

Coyne, Joseph S. “Financing International Partnerships: A Case Study
Approach”, the First International Conference on Healthcare Systems
for the New Millennium, May 19, 2000, Queretaro, Mexico.
Sağlık k Harcamaları Karşı
şılaştırmaları: : Fransa
Örneği
• Fransız z Sağlık k Sistemi
– 1998 yılında y
sağlık k harcamalarının n %74%
74’ü
kamu sektöründe,
1980 yılındaki y
% 79’ dan daha düşük d
– Hastane yataklarının n % 35’i özel
• Bunların n % 20’ si kar amaçlı
– Hastane yataklarının n % 65’i i kamu
Groupes Homogenes de Malades (GHM)olarak
adlandırılan ABD Teşhise Dayalı Gruplar modeline
göre belirlenen ileriye dönük d k global bütçe b e temeline
göre
ödenirler

Sağlık k Harcamaları Karşı
şılaştırmaları: : Fransa
Örneği
• Fransız z Sağlık k Sistemi (devam)
– 1996
yılında, Jupp Reformları sağlık
harcamalarını kontrol altına alma üzerinde
odaklanmış
ıştır.
• Hem klinik hem de finansal kriterlere uygulanmış
ıştır
• Aşağıdakiler aracılığı
ığıyla hastane verimliliğini ini teşvik
etmek için i in bölgesel b
hastane otoriteleri kurulmuştur
– Merkezi planlamada azalma
– M & A’larA
ların teşviki

Sağlık k Harcamaları Karşı
şılaştırmaları: : Fransa
Örneği
• Fransız z Sağlık k Sistemi
– Ancak, bu değişiklikler iklikler girdi ve bazı süreç
ölçütlerinde gelişme ile sonuçlan
lanırken, hastalık
yönetimi ve sağlık k sonuçlar
larında bir gelişme
sağlanamam
lanamamıştır
• Örneğin Fransa’da
çevre kirliliği i ve sigara ile
mücadelede yetersizdir
Coyne, Joseph S. “Exporting the US Managed Care Model to the EU”
The French Ministry of Health, March 15, 2000, Paris, France.

Özet Yorumlar
• DSÖ raporu önemli ve süregelen s
bir tartış
ışma için i in
bir temel oluşturmaktad
turmaktadır
• Hatalı ama önemli sonuçlar
• Belirtilen 7 sınırlılık k ilerideki çalışmaların n altını
çizmektedir
• Gelecek çalışmalarda sağlık k politikası mutlaka ele
alınmal
nmalıdır

III. Sağlık k Statüsü ve Risklerinin
Ülkeler Arası Analizi: DSÖ 2002
I. DSÖ 2002 Raporunun amacı
II.
DSÖ 2002’nin yöntemiy
III.
DSÖ 2002’nin bulguları
IV.
DSÖ 2002’nin
önerileri
V. DSÖ 2002’nin eleştirisi
V.

Riskleri Azaltma ve Sağlığı
Geliştirme
tirme:
DSÖ Raporu 2002
• Raporun amacı:
Hastalıklar
kların n kontrolü için in
global gündemi g
belirlemek
– Yine 191 ülke
– DALY ölçümünün n kullanımı
– Ölçümde tüm t m sağlık
durumlarının n dahil
olduğunu unu yansıtmak için i in
HALE’in sunulması
– Maliyet etkililik analizi

DSÖ 2002’nin Amacı
• 2002 raporu bugün n dünyada, d
insan
sağlığı
için in seçilmi
ilmiş sayıda en önemli
risklere atfedilebilecek hastalık, engellilik
ve ölüm m miktarını tanımlamaktad
mlamaktadır.
• Aynı zamanda, risk faktörleri azaltıld
ldığı
takdirde bu hastalık k yükünün y
önümüzdeki 20 yıl y l içerisinde i
ne kadar
düşürülebileceğini ini de göstermektedirg
stermektedir.

DSÖ 2002’nin Amacı
• Ülkelerin, bulguları kendi ülkelerinin
belirli hastalıklarla mücadelesine
m
uygulayacağı
varsayılmaktad
lmaktadır
• 4 yıl y l boyunca 150’den fazla araştırmac
rmacı çalışmıştır
• Rapor, sağlık k risklerine karşı
170 farklı strateji
göstermektedir
• Erişim im ve kullanım m problemlerine nüfusa n
dayalı
çözümler
önermektedir

Erişim im ve Kullanım
Erişim
im =ƒ (sağlık k sistemi
faktörleri, imkan faktörleri)
Kullanım= = f (eğilim faktörleri,
hizmet talebi)
Eğilim
faktörleri
Bireylerin
hizmetleri
kullanma eğilimini
tanımlayan
değişkenler
İmkan
Faktörleri
Hizmet kullanım
araçları
Sağlık k Sistemi
Faktörleri
Kaynaklar,
işlemler,
hizmetlerin
sunulduğu
kurumlar
Andersen R et al., , 1983

DSÖ 2002’nin Amacı
• Hizmet edilen toplumun sağlığı
ığının
geliştirilmesi nihai amaç
– Duyarlı bir sistem aracılığı
ığıyla
– Adil bir sistem aracılığı
ığıyla
– Gelişmi
miş sistem performansı aracılığı
ığıyla

SİSTEM FONKSİYONLARI
Yönetim
(gözetim)
SİSTEMİN
AMAÇLARI/SONUÇLARI
Duyarlılık
(bireylerin tıbbi olmayan
beklentilerine)
Kaynak yaratma
(yatırım ve eğitim)
Hizmet sunumu
Sağlık
Finansman
(toplama, havuzlama
ve satın alma
Adil finansal katkı

Yöntem
• DSÖ 2002’de kullanılan lan modeller:
• Sağlık k Riski Analizi Modeli
• Hastalık ve Yaralanma Y
k ve Yaralanma Yükü Modeli
• Maliyet Etkililik Modeli

DSÖ 2002’nin Bulguları
• Yüksek
mortaliteye sahip gelişmekte olan
ülkelerdeki (Sahara(
altı ve güney g
doğu u Asya
bölgesi) ve gelişmi
miş ülkelerdeki tüm t
hastalıklar
kların n en azından % 30’u u 5 risk
faktörüne bağlıdır
• Düşük mortaliteye sahip gelişmekte olan
ülkelerdeki (Çin(
ve Orta ve Güney G
Amerika)
tüm m hastalıklar
kların n en azından % 16’sı 5 risk
faktörüne bağlıdır.
– Bakınız WHO 2002 s. . 162-163
163

DSÖ 2002’nin 6 Önerisi
• Hükümetler,
özelikle Sağlık k Bakanlığı
ığı, , risk önleme
politikalarının n geliştirilmesinde daha büyük b k rol
oynamalıdır
• Yüksek sağlık k risklerinin önlenmesi en büyük b önceliktir
• Riskleri azaltmak ya da önlemek için i in maliyet etkili ve
ödenebilir müdahaleler m
en yüksek y
önceliğe e sahiptir
• Temiz su ve eğitim e
gibi temel sağlık k risklerinin
azaltılmas
lması için in uluslararası işbirliği
• Risklerle ilgili sağlık k okur yazarlığı
ığını geliştirmek için i in
uluslararası işbirliği
• Devlet, toplum ve birey arasında dengeye gerek vardır
– “Bakınız WHO 2002 p. 166-167
167

IV. Kaynakların n KıtlK
tlığı: Verimli
Olarak Nasıl l YönetebilirizY
netebiliriz
• DSÖ 2002 Raporunda belirtildiği üzere:
“Hükümetler,
özellikle Sağlık k Bakanlığı
daha
büyük k rol oynamalıdır”
– Bakınız WHO 2002 p. 166-167
167
• Türk sağlık k sisteminin mevcut durumunu, kıt k
kaynaklarının n yönetimini y
ve sağlık k reformlarını
inceleyelim
• Daha özel olarak, Türk T
sağlık k sisteminin
aşağıdaki anahtar noktalarını ele alalım

Türk Sağlık k Sistemi
• Sağlık k sisteminin finansmanı ve örgütlenmesi
– Temel olarak hizmet başı
ödemeye dayalı bir sistem
– Toplam sağlık k harcaması GSYİH’nın % 6.6’sı, , 00
• Kaynak:
http://www.hm.saglik.gov.tr/pdf/workingpaper/wpturkey.pdf
s. . 15
– Harcamaları % 62’si kamu sektöründe ve aşağıa
ğıdakilerden oluşmakta
makta:
• % 36 Sosyal Güvenlik G
Fonları
• % 26 Merkezi devlet ve yerel yönetimlery
– Harcamaların n %38%
38’i özel sektörde ve aşağıa
ğıdakilerden oluşmakta
• % 29 hanehalkı cepten yapılan
ödemeler
– Kaynak:
http://www.hm.saglik.gov.tr/pdf/workingpaper/wpturkey.pd
f
s. . 11

Türk Sağlık k Sistemi
• Kıt t Kaynakların n YönetimiY
– 90, 757 hekim, ‘01
• 1000 kişiye
iye 1.32 hekim, ’01
• ABD’de
2.64
– 75,879 hemşire
ire, ’01
• 1000’de
1.11hem
hemşire,
‘01
• ABD’de
8.08
– 15, 866 diş hekimi, ’01
• 1000 kişiye
iye .23 diş hekimi, ’01
• ABD’de
.57
– 22, 922 eczacı, ’01
• 1000 kişiye
iye .33 eczacı, ‘01
• ABD’de
.68
– Kaynak: Sağlık k Bakanlığı
ığı, , http://www.saglik.gov.tr/eng/ (’05)(
&
HRSA (’00)(

Türk Sağlık k Sistemi
• Kıt t Kaynakların n YönetimiY
– Sağlık k evleri= = 11, 735, ‘02
• Sağlık k evleri kırsal k
kesimde yaklaşı
şık 3,000 kişiye iye hizmet vermekte
– Sağlık k ocakları = 5,840, ‘02
• Sağlık k ocakları yaklaşı
şık 7,500 kişiye iye hizmet vermekte
– Hastaneler
= 1,180
• Hastane yatakları = 164,887, % 59 işgal oranı
– % 62’si Sağlık k Bakanlığı
tarafından işletiliyori
– % 10’u u Sosyal Sigorta Kurumu tarafından işletiliyori
– % 18’i özel sektör r tarafından işletiliyor i
– % 4’ü
Milli Savunma Bakanlığı
hastaneleri
– % 3’ü
üniversite hastanesi
Kaynak: : Tansel, Aysit on Turkey in Fried and Gaydos
(’02)
Sağlık k Bakanlığı
ığı, , http://www.saglik.gov.tr/ (’05)(

Türk Sağlık k Sistemi
• Gelecekteki GörünümG
ve AB’den dersler
– Önümüzdeki 3 yıl y l içinde i inde yılly
llık GSYIH’nın büyüme
hızının n % 5 düzeyinde d
kalacağı
beklenmektedir
– Kaynak: : The Oxford Business Group (’04)(
– Türkiye’de güçg
üçlü ve hızla h
gelişen en bir özel sektör
bulunmaktadır
– Tüm ölümlerin yarısının n 5 yaşı
şın n altında olmasıyla
çocuk
ölümleri
çok büyük b k problemdir
– Aralık 1999’da Türkiye T
AB üyeliğine ine aday konumuna
gelmiştir
– AB, Aralık 2004’de, 2005 Ekim ayında müzakerelere
m
başlama kararı almış
ıştır

Gelecekteki GörünümG
ve
AB’den Dersler
• AB sağlık sistemlerini değerlendirmek için hem
kantitatif hem de kalitatif analiz yöntemlerini
uyguladık
– Kantitatif analiz sağlık bakanlıklarından elde edilen
geçmiş kullanım ve finansal bilgileri içerdi. Analizin
bu bölümü kullanım ve harcama oranlarının temel
kıyaslamalarını inceledi.
– Kalitatif analiz, sağlık bakanlığı çalışanları ve diğer
uzmanlarla görüşmeleri, anahtar düzenleyici
girişimleri, eğilim haritası ve örgütsel yapıların
yanısıra ödeme programlarındaki farklılıkları içerdi.

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
Bu araştırma rma AB’deki geleneksel sağlık k sistemlerinin
aşağıdakileri içeren i
stresli durumlarla karşı
karşı
şıya
olduğunu unu ortaya çıkarmıştır :
• Sağlık k sistemi içinde i inde verimliliğin in anlamlı olarak düşmesid
• Sağlık k sisteminin maliyet etkililiğinin inin anlamlı bir şekilde
düşmesi
• Sağlık k sisteminin kamu yararına hizmet edebilme
yeteneğinin azalması

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
Geleneksel AB sağlık
sistemi modeli, dışd
güçlere cevap vermede
yavaş olan kapalı bir
sistemdir. Cevap
verebilme özelliği
üzerindeki büyük b
sınırlılıklara karşı
şın n dışd
güçlerden
etkilenmezmiş gibi
işlemeye lemeye devam
etmektedir.

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• Dış
piyasa güçg
üçlerine direnç gösteren
Danimarka ve Kanada gibi geleneksel
sağlık k sistemi modelleri DSÖ 2000’de
üst
sıralarda yer alamamış
ıştır.
• Fransa gibi üst sıralarda s
yer alan ülkeler
geleneksel sağlık k sistemi modelinden
kamu ve özel finansmanın n bir arada
olduğu u sisteme geçiş yapmış
ıştır

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
Tepki vermedeki bu
yetersizlik hizmet
edilen toplum için i in
erişim, im, eşitlik, e
bakım
kalitesi ve sağlık
sistemi performansı
konusunda soruları
ortaya çıkarmıştır

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
Geleneksel AB sağlık k sistemlerinde bu türde t
stresli
durumlar aşağıa
ğıdaki
şekilde ifade edilmiştir
tir:
• Seçici
cerrahi için i in daha uzun bekleme süreleri s
• Fazla kullanılan lan ve bütçe b e fazlası olan kamu kurumları
• Özel sigortası olanlara ve olmayanlara cevap vermede
önemli farklılık
• Bakım m kalitesi ve tıbbi t
sonuçlar hakkında bazı endişeler
eler

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• Dış
güçler, AB geleneksel sistemlerinin tepki
vermesi gereken yeni boyutları empoze etmiştir
tir:
– Hastalık k yönetimiy
– En iyi uygulamalar
– Yeni teknolojiler
– Piyasa talepleri

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• AB’de geleneksel sağlık k sistemi modellerinden yeni
melez modellere geçiş söz z konusudur.
• Bu yeni modeller, global ekonomik güçg
üçler, kaynak
konuları ve sağlık k sisteminde değişim im ihtiyacından
etkilenmiştir
tir
• Bu modeller, kamu k
imkanları kendi kapasitelerine
ulaşı
şırken
özel sektör r tarafından değişen en düzeylerde d
piyasa müdahalesini m
yansıtırlar
• Bir çok
ülkenin geleneksel kamu sağlık k sistemi
modelinden değişimi imi entegre etmek için i in stratejilere
ihtiyacı vardır

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
Melez Sağlık Sistemi açıktır, dış
güçlerle etkileşimde bulunur ve
ve birçok sağlık sistemi sunum
şeklini içinde barındırır. Dış
güçlerle, geleneksel kapalı
sistem modellerinden daha
etkili bir şekilde etkileşimde
bulunur. Melez sağlık sistemi
modeli büyük ölçüde dış
güçlerle tanımlandığı için kapalı
olmaktan çok adapte olabilen
bir modeldir.

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• Birçok
ülkede
özelleştirmeyi entegre
etmeye karşı
kamu direnci yüksek y
olmaya devam etmektedir
• Kamu tarafından finanse edilen bir sistemi
desteklemek için i in gerekli vergi düzeyi d
ile
ilgili olarak kamu direnci ortaya çıkabilir
• Rekabete dayalı modelin özünde yer alan
özel avantajı maksimize etme kavramı ile
tutarlı olmayan kamunun sosyal adalet
duyguları gibi diğer faktörler rol oynayabilir

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• Bu tutumlar, kamu ve özel bakımın n finansmanı
düzeylerinde
önemli farklılıklar klar yaratmış
ıştır
• İki aşıa
şırı uç da –kamu veya özel
– DSÖ
sıralamasında ilk 10 içinde i inde yer almamaktadır
– Yelpazenin bir ucunda özel harcamaların n toplam
harcamanın n % 3’ü3
’ünü oluşturdu
turduğu #18. . sıradaki s
Birleşik ik Krallık k yer almaktadır.
– Yelpazenin diğer ucunda ise özel harcamaların n toplam
harcamanın n % 56’sını oluşturdu
turduğu #37. sıradaki s
ABD
yer almaktadır.

TOPLAM HARCAMANIN % Sİ OLARAK ÖZEL
HARCAMALAR
3% 16% 20% 22% 23% 28% 29% 56%

Kamu ve Özel Finansman Konuları
Ülke
Toplam harcamanın %’si olarak
Kamu harcamaları
Toplam harcamanın %’si
Olarak Özel Harc.
Avustralya 72% 28%
Kanada 72% 28%
Danimarka 84% 16%
Fransa 77% 23%
Almanya 78% 22%
İzlanda 84% 16%
Japonya 80% 20%
Hollanda 71% 29%
İsveç 78% 22%
Birleşik Krallık 97% 3%
ABD 44% 56%

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• Piyasa güçg
üçlerini entegre edici stratejileri olmayan
sistemlerin sistem performansı değişen en düzey d
ve
şekillerde zarar görecektir g
• Dış
güçler tarafından başlat
latılan lan değişim, im, sağlık
sisteminin yapısal
ögeleri
içinde inde içsellei
selleştirilebilir
ya
da kamu ve politik arenada dışd
ışsallaşabilir
abilir
• Melez modellerin başar
arısı mevcut sağlık k sistemi
modelinin türüne t
bağlı olacaktır; yani geleneksel
sağlık k sistemi modeli ile özelleştirmeye entegrasyon
daha zor olacaktır

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• Geleneksel Sistem Modelleri baskı altındad
ndadır r ve sistem
performansı açısından aşağıa
ğıdaki
şekillerde zarar görebilir g
– Seçici cerrahi için i in daha uzun bekleme süreleri s
– Çalışanın n prodüktivitesini etkileyen işe i e devamsızl
zlık
yönetiminin netiminin artması
• Danimarka, hastalara bekleme sürelerini s
web’de
yayınlayan geleneksel bir sağlık k sistemidir

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
İşlem
Hafta olarak bekleme süresi
Kanser
2-4 hafta
Bypass - Ameliyatı
8-33 hafta
Anjioplasty
9-26 hafta
Diz Cerrahisi
10-58 hafta
Büyümüş prostat
6-91 hafta
Disk ameliyatı
6-22 hafta

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• Danimarka bekleme süreleri s
geleneksel sağlık
sistemlerinin tipik bir örneğidir
– Kanser tedavisi hariç
• Danimarka bekleme sürelerini s
azaltmak için i in
özel sağlık k sigortasını başlatm
latmıştır
• Nadiren acil vakalarda, özel sağlık k sigortası
olanların n bakımı Danimarka dışıd
ışında
sağlanmaktad
lanmaktadır

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• Danimarka, geleneksel sağlık k sistemi
problemlerine olası bir çözüm m sunmaktadır
• Özel piyasaların n gelişimi imi yavaştır r ve genellikle
bir eklenti olarak görülürg
• Geleneksel modellerden melez modellere
geçişi analiz etmek için i in daha çok veriye gerek
vardır.
r.

Gelecekteki GörünümG
ve AB’den
Dersler
• Gelişen en melez modellerin türleri t
ve
düzeleri kamu sağlık k bütçelerindeki
b
sınırlılıklara cevap olarak gelişmeye ve
büyümeye devam edecektir
– Elbette burada bekleme sürelerinin s
yarattığı
problemler gibi problemlerin büyüklb
klüğünün
rolü bulunmaktadır
• Sağlık k sisteminin gelişiminde iminde hem içi
hem
de dışd
güçlerin
önemli rolü vardır
– Bu, ulusal sağlık önceliklerine bağlıdır

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• Dünya Sağlık k Raporu 2004
• İlaç Harcamalarında Eğilimler E
• Kişi i başı
ilaç harcaması
• Sağlık k harcamaları içinde inde ilaç
harcamalarının n yüzdesiy

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• Dünya Sağlık k Raporu 2004, HIV/AIDS’ i etkili
olarak ele alma konusunu incelemektedir
– Hastalık k 20 milyon kişiyi
iyi öldürmüştür
– Bugün HIV/AIDS’li
34-46 46 milyon kişi i bulunmaktadır
– Bu girişim im 2005 yılıy
sonuna kadar, gelişmekte olan
ülkelerde 3 milyon kişiyi iyi tedavi etmeyi
amaçlamaktad
lamaktadır
– Coyne, Joseph Akinci, Fevzi and Cantoni, Lorenzo “The World Health Report 2004: A
Feasibility Assessment” Abstract from The 8th International Conference on System Science
in Health Care Geneva, Switzerland, September 1st - 4th 2004.

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• Dünya Sağlık k Raporu 2004 , hastal
hastalık
yükünün n yüksek y
olduğu u gelişmekte
olan ülkelerde HIV/AIDS ile
yaşayanlar ayanlar için i in koruma, tedavi,
araştırma rma ve uzun dönemli d
bakım m ve
desteği i birbirine bağlayan kapsamlı
bir strateji ihtiyacını vurgulamaktadır.
r.
– Coyne, Joseph Akinci, Fevzi and Cantoni, Lorenzo “The World Health
Report 2004: A Feasibility Assessment” Abstract from The 8th
International Conference on System Science in Health Care Geneva,
Switzerland, September 1st - 4th 2004.

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• Dünya Sağlık k Raporu 2004, ayrıca,
HIV/AIDS
AIDS’e karşı
sağlık k sektörü
müdahalelerin iyi işleyen i
sağlık
sistemlerine dayalı olduğunu
unu
vurgulamaktadır.
r.
– Coyne, Joseph Akinci, Fevzi and Cantoni, Lorenzo “The World Health Report
2004: A Feasibility Assessment” Abstract from The 8th International Conference
on System Science in Health Care Geneva, Switzerland, September 1st - 4th
2004.

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• Dünyada HIV/AIDS
AIDS’li
hasta
nüfuslarının n korunması, , tedavisi ve
uzun dönemli d
bakımı ile ilgili kamu ve
özel yaklaşı
şımlar ve bunların n başar
arı
dereceleri ve sonuçlar
ları çeşitli ve
farklıdır.
r.
Coyne, Joseph Akinci, Fevzi and Cantoni, Lorenzo “The World Health
Report 2004: A Feasibility Assessment” Abstract from The 8th
International Conference on System Science in Health Care Geneva,
Switzerland, September 1st - 4th 2004.

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• İlaç Harcamalarında Eğilimler E
– Ekonomik İşbirli
birliği i ve Kalkınma
Örgütü (OECD)
Paris’tedir
• -Avrupa
– Kuzey Amerika
– Güney Amerika’ dan 30 ülkeden oluşmaktad
maktadır

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• İlaç Harcamalarında Eğilimler E
– Bu 30 ülkenin sağlık k harcamaları OECD
tarafından 15 yıldan y
uzun bir süredir s
toplanmakta ve
– Avrupa
– Kuzey Amerika
– Güney Amerika’nın n sağlık k sistemleri ile ilgili 12’den fazla
elektronik veri versiyonu bulunmaktadır

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• İlaç Harcamalarında EğilimlerE
– OECD tarafından rapor edildiği üzere 1990-
2000 arasında, orta bir OECD ülkesi için i in
ilaçlarda larda kişi i başı
şına gerçek ek harcamada
ortalama yılly
llık k büyüme b
hızı h % 4.5 olmuştur
– Ülke sıralamalars
ralamalarının n tam listesi için i in izleyen iki
slaydı inceleyelim
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94
94

İlaç Harcamalarında Eğilimler E
Sıra Ülke
Kişi Başına
Harcamada Yıllık
Büyüme, 1990-2000
1 Norveç 7.4
2 Avustralya 6.9
3 İsveç 6.8
4 Birleşik Krallık 6.0
5 ABD 6.0
6 Çek Cumhuriyeti 5.8
7 Portekiz 5.7
8 Finlandiya 5.2
9 Yunanistan 5.2
10 İrlanda 4.9
OECD medyan 4.5
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94
94

İlaç Harcamalarında EğilimlerE
Sıra Ülke
Kişi Başına
Harcamada Yıllık
Büyüme, 1990-2000
11 Kanada 4.8
12 İspanya 4.8
13 Hollanda 4.5
14 Fransa 4.2
15 Belçika 4.1
16 Danimarka 3.9
17 İsviçre 3.0
18 Yeni Zelanda 2.9
19 İzlanda 2.3
20 Italya 2.1
21 Lüksemburg 1.3
22 Almanya 1.2
23 Japonya 0.6
24 Macaristan -0.1
25 Kore -0.4
OECD medyan 4.5

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• Kişi i başı
şına ilaç harcaması OECD ülkelerinin
tümünde politika belirleyicilerinin kritik
konuları arasındad
ndadır
– Bu miktar ABD’de medyanı 262$ olarak (ABD
SGP) 93 $ (ABD SGP) ile 556 $ (ABD SGP)
arasında değişmektedir
– Ülkelerin sıralamass
ralamasının n tam listesi için i in izleyen
2 slaydı inceleyelim
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94
94

Kişi i Başı
şına
İlaç Harcaması
Sıra Ülke
Kişi Başına
Harcama, 2000 (ABD
$ SGP)
1 ABD 556
2 Fransa 473
3 İtalya 459
4 Kanada 385
5 İzlanda 382
6 Almanya 375
7 Belçika 352
8 İsviçre 346
9 Portekiz 334
10 Lüksemburg 317
OECD medyan 262
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94
94

Kişi i Başı
şına
İlaç Harcaması
Sıra Ülke
Kişi Başına
Harcama, 2000 (ABD
$ SGP)
11 Japonya 313
12 Hollanda 264
13 İspanya 264
14 Çek Cumhuriye 260
15 Finlandiya 259
16 Yunanistan 258
17 Birleşik Krallık 253
18 Avustralya 252
19 İsveç 244
20 Danimarka 223
21 Norveç 217
22 Yeni Zelanda 210
23 Macaristan 193
24 İrlanda 187
25 Kore 110
26 Meksika 93
OECD medyan 262

V. Sağlık k Sektöründe
İlacın n Rolü
• İlaç Harcamalarının n Toplam Sağlık
Harcamaları içindeki indeki %’si,%
bütün b n OECD
ülkelerinde ilaç harcamalarının n kritik bir
ölçümüdür
– Medyan, GSYİH H içinde i inde % 1.2’dir, bu rakam
İrlanda’da % .6’dan Portekiz’de % 2’ye 2
kadar
değişmektedir
– Ülkelerin sıralamass
ralamasının n tam listesi için i in izleyen
2 slaydı inceleyelim
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94
94

Sağlık k Harcamaları İçinde
İlaç
Harcamalarının n %’si%
Sıra Ülke GSYİH'nın % si
1 Portekiz 2,0
2 Fransa 1,9
3 Macaristan 1,8
4 İtalya 1,8
5 ABD 1,6
6 Yunanistan 1,5
7 Belçika 1,4
8 Kanada 1,4
9 Almanya 1,4
10 İspanya 1,4
OECD medyan 1,2
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94
94

Sağlık k Harcamaları İçinde
İlaç
Harcamalarının n %’si%
GSYİH'nin % si,
2000
Sıra Ülke
11 İzlanda 1,3
12 Japonya 1,2
13 Meksika 1,1
14 Yeni Zelanda 1,1
15 İsviçre 1,1
16 Birleşik Krallık 1,1
17 Avustralya 1,0
18 Çek Cumhuriye 1,0
19 Finlandiya 1,0
20 Hollanda 1,0
21 İsveç 1,0
22 Danimarka 0,8
23 Kore 0,8
24 Lüksemburg 0,7
25 Norveç 0,7
26 İrlanda 0,6
OECD Medyan 1,2

VI. İşbirli
birliği i için i in Kritik Fırsatlar F
• Merkezin Misyonu
• Merkezin mevcut araştırma rma gündemi g
• Merkez Global İşbirli
birliği Çabaları

VI. İşbirli
birliği i için i in Kritik Fırsatlar F
• Merkez Misyonu
– Merkezin misyonu, global olarak sağlık
bakanlıklar
kları tarafından belirlenen sağlık k sistemi
önceliklerine göre g
uluslararası karşı
şılaştırmalı
analizler yapmak için i in Sağlık k Bakanlıklar
kları, , Kamu
ve Özel
Üniversiteler ve Araştırma
rma
Merkezleriyle birlikte çalışmaktır

VI. İşbirli
birliği i için i in Kritik Fırsatlar F
• Merkezin Mevcut Araştırma rma Gündemi G
– Sağlık k hizmetlerinin finansmanı
– Sağlık k hizmetleri sunumunun geliştirilmesi ve yeniden
yapılanmas
lanması
– Sağlık k sonuçlar
ları araştırmalar
rmaları ve kalite geliştirme
– Kronik hastalık k yönetimi y
– Epidemiyolojik araştırma rma tasarımı, , uygulama ve izleme
– Eğitim ve öğretim
– Ulusal sağlık k politikası geliştirme

VI. İşbirli
birliği i için i in Kritik Fırsatlar F
• Merkezin Global İşbirli
birliği Çabaları
– Merkez, Sağlık k Bakanlıklar
kları, , Kamu ve Özel
Üniversiteler ve Araştırma rma Merkezleri ile
işbirliği i yaparak bu araştırma rma alanlarında
nda
katkıda bulunmakla ilgilenmektedir

VII. Gelişmi
miş ve Gelişmekte Olan
Ülkelerin Karşı
şılaştırmalı Örnekleri
Global bir Pandemi ile Savaşı
Kazanıyor
muyuz: Diyabet Bakımının Ülkeler Arası
Analizi
Joseph S. Coyne, Dr. P.H.
Fevzi Akinci, Ph.D.
Joni Minear, RN, MHPA
Center for International Health Services Research & Policy
Washington State University, Spokane, WA, USA

Sunum Planı
• Giriş & Çalışmanın n Amacı
• Genel Bilgiler
• Veri Kaynakları
• Çalışma Tasarımı
• Sonuçlar
& Temel Bulgular
• Sonuçlar
• Politika ve Araştırma
rma Çıkarımları

Amaç
• Bu çalışmanın n amacı, , diyabet hastaları için in
kaybedilen yaşam am yıllary
lları ve mortalite
hızlarını anahtar sonuç göstergeleri olarak
kullanarak 28 OECD ülkesindeki sağlık
sonuçlar
larını karşı
şılaştırmaktır.
r.

Genel Bilgiler
• Diyabet, epidemi boyutlarında artış
ışta olan
maliyeti yüksek y
bir kronik hastalıkt
ktır.
• Diyabet ABD’de
ölümlerin nedenleri arasında
yedinci sırada s
yer almaktadır (Centers for
Disease Control-CDC, CDC, 2002).
• ABD nüfusunun n
yaklaşı
şık % 5.9’unda bu hastalık
bulunmaktadır r ve diyabeti olanların üçte biri bu
hastalığı
olduğunun unun farkında değildir
ildir.
• Diyabetin en büyük b k etkisi yeni sanayileşmi
miş ve
gelişmekte olan ülkelerde görülecektir
g
(Amos,
1997).

Genel Bilgiler
• Yaşam am tarzı müdahaleleri (beslenme değişiklikleri, iklikleri, fiziksel
aktivite ve lipid yoğunlu
unluğu) u) Tip 2 diyabeti önleyebilir
ya
da en azından geciktirebilir (Lindstrom, 2003).
• Kandaki glukoz düzeyinin kontrolü birçok diyabet
komplikasyonunun başlang
langıcını ya da ilerlemesini
geciktirebilir (DCCT, 1993; UKPDS, 1998).
• Geleneksel sağlık k hizmeti sunum yöntemleri y
diyabetli
hastaların n ihtiyaçlar
larına cevap vermemektedir (Norris,
2002; Wagner, 1996).
• Diyabetin tedavisinde rutin koruyucu tarama zorunlu
olmakla birlikte (CDC Diabetes in Managed Care Work
Group, 2001), dünyada diyabet yönetimi y
henüz optimal
değildir
ildir.

Veri Kaynakları
• Bu çalışmanın n veri kaynağı
1990-1999 1999 dönemi d
için in OECD 2003 veri tabanıdır.
• Bu analizde Dünya D
Bankası sınıflama sistemi
kullanılarak larak 28 ülke ele alınm
nmıştır (bkz
Tablo 1).
• Veri eksikliği i nedeniyle Meksika, Belçika ve
Türkiye
çalışmadan
çıkarılmıştır.
• 28 ülkenin iki sonuç değişkenine göre g
sıralamass
ralaması
Tablo 2’ 2 de gösterilmektedirg
sterilmektedir.

Tablo I
Alt Orta Gelir Üst Orta Gelir Yüksek Gelir
Türkiye Çek Cumhuriyeti Avustralya
Macaristan
Avusturya
Meksika
Belçika
Polonya
Kanada
Slovak Cumhuriyeti
Danimarka
Finlandiya
Fransa
Almanya
Yunanistan
İzlanda
İrlanda
İtalya
Japonya
Kore
Lüksemburg
Hollanda
Yeni Zelanda
Norveç
Portekiz
İspanya
İsveç
İsviçre
Birleşik Krallık
ABD

Temel Sonuç Değişkenleri
• Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY
Yüz z bin nüfusa n
göre g
diabetes mellitus nedeniyle
kaybedilen yaşam am yılıy
toplamı
• Diyabet Ölüm m HızıH
Yüz z bin nüfusa n
göre g
diabetes mellitus’dan
ölüm
sayısı

Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY
• Bu hesaplama, her yaşta diyabet
nedeniyle meydana gelen ölümlerin
toplanmasını ve bunun belirlenen bir yaş
sınırına na göre g
kalan yıl y l sayısı ile çarpılmasını
içerir
– OECD tarafından 70 yaş sınırı seçilmi
ilmiştir

Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY
• 70 yaşı
şına kadar yaşamak amak için i in
kalan yıllary
lların n toplamı daha sonra
aşağıdaki formüle bölünmb
nmüştür
– Ülke NüfusuN
fusu/100,000

Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY
• Bu formül l belirli bir ülkede her
100000 kişide ide diyabet nedeniyle
kaybedilen yaşam am yılınıy
vermektedir
= Y L L D / 100,000

Diyabet Ölüm m HızıH
• Diyabet ölüm m hızıh
gerçek
ek ölüm m kayıtlar
tlarına
dayalıdır
• Ülke düzeyinde d
orijinal veriler Merkezi
İstatistik Birimlerinde ya da Sağlık
Bakanlıklar
klarında tutulmaktadır
– ve Dünya D
Sağlık Örgütüne gönderilmektedir
g

Diyabet Ölüm m HızıH
• Verilerin geçerlili
erliliğini ini denetleme süreci s
aşağıdakileri içermektedir
i
– Dikey ve yatay çeteleme
– Belirli dağı
ğılımların n geçerlili
erliliğini ini denetleme
– Geçmi
miş yıllara göre g
geçerlili
erliliğini ini denetleme
– Verilerin geçerlili
erliliğini ini ICD (Uluslararası Hastalık
Sınıflaması) ) kodlarına göre g
denetleme

Diyabet Ölüm m HızıH
• Ölüm m kayıtlar
tlarında diyabet ölüm m verilerinin
yakalanmadığı
durumlarda
– Ülkelere göre g
diyabet ölümlerinin gerçekte
ekte
olduğundan undan az rapor edilmesi söz s z konusu
olabilir
– Bununla ilgili diyabet kaybedilen yaşam am yılının y
gerçekte ekte olduğundan undan az rapor edilmesi söz s
konusu olabilir

Diyabet Ölüm m HızıH
• Bu tür t r raporlamalar araştırma rma sonuçlar
larını
etkilemiş olabilir ancak çalışmanın n odak
noktasını belirtmek önemlidir
– Diyabet yükünüy
tahmin etmekle ilgili değildir
– 10 yılly
llık k diyabet eğilimini e
değerlendirmekle
erlendirmekle
ilgilidir
– Diyabet ile bağlant
lantılı faktörlerin anlamlılığı
ığını
sınamak ile ilgilidir

TABLO II
DİYABET KAYBEDİLEN YAŞAM YILI VE ÖLÜMLERE GÖRE 28 ÜLKENİN SIRALAMASI
Kaybedilen
Mortalite
Sıra Ülke Yıllar (1) Sıra Ülke Hızı (2)
1 Yunanistan 19 1 Yunanistan 5
2 Lüksemburg 20 2 Japonya 7
3 İspanya 27 3 Lüksemburg 7
4 Avusturya 27 4 Türkiye 7
5 İzlanda 27 5 Birleşik Krallık 8
6 Japonya 27 6 Finlandiya 8
7 Fransa 28 7 İzlanda 8
8 Çek Cumhuriyeti 28 8 Çek Cumhuriyeti ic 9
9 Birleşik Krallık 28 9 Norveç 10
10 İsviçre 30 10 Fransa 11
11 İrlanda 30 11 İsveç 11
12 İtalya 40 12 İrlanda 11
13 Almanya 40 13 Avusturya 12
14 Finlandiya 40 14 Avustralya 13
15 Avustralya 41 15 Polonya 13
16 İsveç 45 16 İsviçre 14
17 Polonya nd 48 17 İspanya 15
18 Hollanda 49 18 Danimarka 16
19 Norveç 49 19 Hollanda 16
20 Kanada 50 20 Almanya 16
21 Portekiz 61 21 Kanada 16
22 Macaristan 66 22 Macaristan 16
23 Slovak Cumhuriyeti 67 23 Yeni Zelanda 18
24 Danimarka 70 24 İtalya 18
25 Yeni Zelanda 77 25 Slovak Cumhuriyeti 19
26 ABD 99 26 ABD 21
27 Kore 122 27 Portekiz 25
28 28 Kore 33
1. 70 yaşın altındaki nüfus için diyabet nedeniyle kaybedilen yaşam yılı
2. 100,000 için diyabet ölümü

Ön n Bulgular
• İlk 5 ve son 5 için i in diyabet sonuçlar
ları
sıralamasında yüksek y
benzerlik vardır
• Gelir kategorisi, ülkenin sıralamada s
bulunduğu u nokta açısından a
bir fark
yaratmamaktadır
– Her iki sonuç ölçümünde de en alttaki 5 ülke
Slovak Cumhuriyeti dışıd
ışında yüksek y
gelirli
ülkelerdir.

Ön n Bulgular
• Bu sıralamalar s
diyabet sonuçlar
larını
geliştirme yöntemlerinin y
incelenmesinin
öneminin altını çizmektedir
– Özellikle tüm t m dünya d
nüfusu n
üzerindeki etkisi
göz önüne ne alınd
ndığında
– Diğer kronik hastalıklarda olduğu u gibi

Ön n Bulgular
• Bu sıralamalar s
ayrıca bu kronik hastalığı
ığın
nasıl l kontrol altına alınaca
nacağı
konusunda
karşı
şılaştırmalı çalışmaların öneminin de
altını çizmektedir
– Çeşitli müdahaleler m
nasıl çalışıyor
ya da
çalışmıyor
– Çeşitli koruma önlemleri nasıl çalışıyor
ya da
çalışmıyor

Ön n Bulgular
• Bundan sonra karşı
şılaştırmalı çalışmaların
gerçek ek amacı gerçekle
ekleştirilebilir
• Sağlıkl
klı ülkelerin müdahale m
yöntemleri y
daha az sağlıkl
klı ülkelere aktarılabilir
– Bu, “diyabet
çevirim araştırmas
rması” olarak bilinir

Araştırma rma Tasarımı
• OECD verilerini kullanarak devam eden
çalışma
• 10 yılly
llık k diyabet zaman serileri verilerini
kullanan açıklaya
klayıcı çalışma
• Donabedian’ın (1980) bakım m kalitesinin
değerlendirilmesi
erlendirilmesi çerçevesi evesi kavramsal model

Kalite Değerlendirmesinde
erlendirmesinde
Kavramsal Çerçeve
eve
Yapı
Süreç
Sonuçlar
Toplum
Özellikleri
Sağlık Hizmetleri
örgütlenme
özellikleri
Teknik mükemmellik
Uygunluk
Etkili
Klinik statü
Fonksiyonel statü
Hizmet sunucu
özellikleri
Nüfus
özellikleri
Kişilerarası mükemmellik
Hasta odaklı Centered
Duyarlı
Tatmin
Mortalite

Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY
Trend Analizi
• Yüksek gelir ve üst orta gelir grubundaki
ülkelerin diyabete bağlı potansiyel kaybedilen
yaşam am yılıy
ve ölümleri (45- 52 yaş) ) birbirine
yaklaşmaktad
maktadır.
• Bundan daha önemlisi,
Üst orta gelir grubundaki
ülkeler diyabet nedeniyle kaybedilen yaşam am yılınıy
azaltmada önemli gelişme elde etmişken (% 28
azalma), yüksek y
gelir grubundaki ülkeler 1990 ile
1999 yıllary
lları arasında
çok az gelişme sağlam
lamıştır.

Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY
Trend Analizi
Kaybedilen Yaşam Yılları (Diyabet)
Kaybedilen Ortalama Yaşam Yılı
Yüksek Gelirli Ülkeler
Üst Orta Gelirli Ülkeler

Diyabet Ölüm m HızıH
Trend
Analizi
• Diyabet ölüm m hızıh
birbirine yaklaşma
noktaları noktaları 100,000 nüfusta n
yaklaşı
şık k 13-14
14 ölüme eşittire
ittir.
• Üst orta gelir grubundaki ülkelerin diyabet
ölüm m hızınıh
azaltmada önemli gelişme
sağlamas
lamasına karşı
şın n (% 24 düşme), d
yüksek y
gelir grubundaki ülkelerde 1990 ile 1999
yılları arasında bir gelişme sağlanmam
lanmamıştır.

Diyabet Ölüm m HızıH
Trend
Analizi
Ölüm (Diyabet)
Ölüm Hızı /100.000 Nüfus
Yüksek Gelirli Ülkeler
Üst Orta Gelirli Ülkeler

Çoklu
Regresyon Analizi
• Seçilmi
ilmiş sağlık k sistemi yapısal ve süres
reç
göstergelerinin iki bağı
ğımlı değişkendeki
bağı
ğımsız z etkilerini değerlendirmek erlendirmek için i in
çoklu
linear regresyon modeli
kullanılm
lmıştır.

Çoklu
Regresyon Analizi
• Sağlık k sistemi göstergeleri g
ve diyabet
sonuçlar
ları arasındaki ilişkinin
regresyon
analizi formülü:
Y = β0 0 + XS + XP + ε

Çoklu
Regresyon Analizi
• Y diyabet mortalitesi ve diyabet kaybedilen
yaşam am yılıy
ile ölçülen bağı
ğımlı değişkenlerdir
• β0 Y kesişme noktasında nda sabit Beta katsayısıdır
• XS sağlık k sistemi yapısal
özellikleri ile ölçülen
bağı
ğımsız z değişkenler kümesidir k
• Xp sağlık k sistemi süres
reç özellikleri ile ölçülen
bağı
ğımsız z değişkenler kümesidir k
• ε tesadüfi hata terimidir

Çoklu
Regresyon Modeli
Bağımsız Değişkenler
BOYUTLAR :
Bağımlı Değişkenler
Diyabet Kaybedilen Yaşam Yılı
Dyabet Ölüm Hızı
Coğrafya
Ülke
Zaman
Yıl
GÖSTERGELER:
Kullanım
Doktor
Taburcu
İlaç
Diab OYS
Harcamalar
Kamu
GSYİH
Koruma
Yatırım
Teknoloji
MRI desteği
Kontrol Değişkenleri
Yaşam tarzı
Alkol
Kalori
Tütün
Gıda tüketimi
Nüfus
Yaşlı
Kadın
İşsizlik
Gelir
Dünya Bankası
sınıflamaları

Yüksek Gelirli Ülkelerde Diyabet
Ölümleri
Regresyon Sonuçlar
ları
Model
1
(Sabit)
Genel demografik
Toplam nüfusun %si
Olarak kadın nüfus
Nüfus yaş yapısı
Nüfus: toplam nüfusta
65 + % si
Kaynağına göre sağ. hrc
Toplam sağlık harc % si
Olarak cepten yapılan hrc..
Kaynağına göre sağ. hrc
Toplam sağlık harc. %si
Olarak kamu harcaması
Konsültasyon- Dr.lar
Konsultas. Sayı/kişi.
Gıda Tüketimi
Meyve Sebzeler
/kişi başı kilo
Standartlaşmamış
Katsayılar
Katsayılar a,b
Standartlaşmış
Katsayılar
B için % 95 güven aralığı
B Std. Error Beta
t Sig. Alt sınır Üst sınır
111.904 141.147 .793 .451 -213.581 437.389
-1.758 2.858 -.139 -.615 .556 -8.349 4.833
-.373 .673 -.148 -.554 .594 -1.925 1.179
.219 .114 .264 1.932 .089 -.042 .481
-.239 .097 -.442 -2.452 .040 -.463 -.014
-.232 .341 -.088 -.679 .516 -1.017 .554
.052 .017 .388 3.107 .015 .013 .090
a. Bağımlı Değişken: Causes of mortality Diabetes mellitus Death (sdr) /100 000pop
b. Sadece sınıflamanın = 100 olduğu vakaların seçimi

Önemli Sonuçlar
• Toplam sağlık k harcamalarının n yüzdesi y
olarak kamu harcamaları diyabet
mortalite hızı ile ters orantılıdır.
– Bakım m için i in yetersiz kamu fonu diyabet
mortalite hızı ile ölçülen kötük
sonuçlarla
ilişkilidir.

Önemli Sonuçlar
• Toplam sağlık k harcamasının n yüzdesi y
olarak cepten yapılan harcamalar
marjinal anlamlılık k düzeyinde d
diyabet
mortalite hızı ile pozitif ilişkilidir
kilidir.
– Yetersiz özel sağlık k sigortası kapsamı diyabet
mortalite hızı ile ölçülen kötük
sonuçlarla
ilişkilidir.

Sonuçlar
• Zengin ülkelerin
çoğu u hem diyabet kaybedilen yaşam
am
yıllarında hem de diyabet mortalite hızında
önemi
gelişme sağlayamamaktad
layamamaktadır.
• Üst orta gelir grubundaki ülkeler her iki sonuç
göstergesinde de önemli gelişmeler sağlamaktad
lamaktadır.
• Sıralamalar, bu kronik hastalığı
ığın n sonuçlar
larında gelirin
belirleyici faktör r olmadığı
ığının n altını çizmektedir.
• Daha zengin ülkeler için i in sağlık k siteminde kamu
finansmanının n boyutu diyabet mortalite hızının n azalması
ile ilişkili kritik faktörd
rdür. r.

Politika & Araştırma
rma Sonuçlar
ları
• Ülkeler bu kronik hastalığı
ele almaya
başlamal
lamalıdır
– Öncelikle sağlık k sistemlerinin yapısal
özellikleri
aracılığı
ığıyla
• Kamuda politika belirleyiciler sürekli s
bakım
yaklaşı
şımını kullanan kamu programları için in
finansman aramalıdır
– Optimal diyabet yönetimi y
içini
in
– Gelişmi
miş diyabet sonuçlar
ları için in

Politika & Araştırma
rma Sonuçlar
ları
• Hem kamudaki politika belirleyiciler hem de
özel sigorta planlamacılar
ları, , diyabet yönetimi y
ile gelişme sağlamada
ödeme yapısını temel
madde olarak ele almalıdır.
• Kamu ve özel sektörde sürekli s
bakım
yaklaşı
şımı aracılığı
ığıyla global diyabet yükünün y
azaltılmas
lmasında gelişme beklenebilir.