You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
kızılbaş - sayfa 58 - sayı <strong>38</strong> - mayıs <strong>2014</strong> - http://www.kizilbas.biz - tel: 00 49 (0) 177 502 88 53<br />
HATAY’DA HOŞ GÖRÜNÜN KAYNAĞI<br />
NUSAYRİLER<br />
Yemenden kalkıp kaç göç dalgaları halinde<br />
Anadolu’ya geldiler. İnanışlarından<br />
dolayı karşılaştıkları baskı ve aşağılama<br />
her yerde izledi onları büyük kırılmalara<br />
tabi tutuldular ama “ehlibeyt yolundan<br />
dönmediler”. (Bulut,2001:95)<br />
“Osmanlı belgelerinde, Fellahlar “Çukurovanın,<br />
Amik’in, daha doğrusu Akdeniz<br />
Bölgesinin en eski sakinleri” (Yeğenoğlu,<br />
2001) olarak geçer. İlber Ortaylı’ya göre<br />
onlar, bir zamanlar Türkmenlerle çevrili<br />
bir denizde Arapça konuşan etnik bir<br />
gruptu. Kendi aralarında iletişim kuvvetliydi.<br />
Lazkiye ile Mersin’deki Nusayriler<br />
(Fellahlar) kendi aralarında haberleşiyorlardı.<br />
Kız alıp veriyorlar, ortaklık kurup<br />
ticaret yapıyorlardı.” (Ortaylı, 1999: 42)“<br />
(Aslan,20<strong>05</strong>:27)<br />
“Fellahların Varlığına ilişkin ilk kayıtlarda<br />
Kanuni Sultan Süleyman devrinde,<br />
1528’de Adana sancağındaki vergi defterlerinde<br />
Karşılaşılmaktadır. O devirde<br />
Fellahların ismi Garipler Cemaati olarak<br />
geçmektedir. (Serin, 1995: 146). O dönemlerde<br />
Çukurova’da, Bahçeciler olarak<br />
tanımlanmakta idi. Gerçekte de Fellahlar<br />
1970’lere kadar yoğun olarak çiftçilikle<br />
uğraştılar ve hala uğraşmaktadırlar.<br />
“(Gökçeli, 2001) O yüzden Antakya yöresinde<br />
dinsel inanışlarından dolayı “Aleviler”<br />
olarak anılmalarına karşılık, Adana<br />
ve Mersin yöresinde, kendilerini kızdıran<br />
zaman zaman kendilerinde aşağılandıkları<br />
fikrini uyandıran, Arapça çiftçi anlamına<br />
gelen “Fellah” yada “Arapuşağı”<br />
kavramlarıyla anılmaktadırlar ”(Ünlüer,<br />
2001)“ (Aslan,20<strong>05</strong>:28)<br />
Yaklaşık 1200 yıllık tarih boyunca altı büyük<br />
göç, sayısız felaket yaşayan; bu arada<br />
Halep’teki büyük yerleşimleri sırasında<br />
Hamdani devletini kuran, Yavuz Sultan<br />
Selim binlerce Nusayri’yi kırmasıyla Lazkiye<br />
dağları’nın doruklarına çıkan Nusayriler,<br />
bir anlamda göçebelik ,tehcir,tecrit<br />
ve yoksulluğa mahkum edildiler.Nusayri<br />
adını, 11.İmam Hasan el askeri’nin müridi<br />
Muhammed bin nusayr’dan aldıkları<br />
yolundaki rivayetin akla yatkın olduğunu<br />
yazar Faik bulut makalesinde belirtir.<br />
Fakat yazar-eğitimci Mehmet Karasu’ya<br />
göre bu adlandırmanın tarihi gerçekliği<br />
yoktur: “Zira Alevilik Muhammed ibn<br />
Nusayr tarafından değil,bizzat imam ali<br />
tarafından kurulduğunu iddia eden bilim<br />
adamaları vardır. Aşağıda izah edileceği<br />
gibi ilk ayrışmalar Gadir Hum biatına dayanmaktadır.<br />
(Karasu,2006:117)<br />
Mehmet Karasu makalesinde bu iddialara<br />
Şöyle karşılık verir: “İkincisi, Muhammed<br />
ibn Nusayr peygamber değildir.<br />
Ehlibeyt’in sevgisini ilmini ahlakını,<br />
edep ve dürüstlüğünü bize aktaran bir<br />
ehlibeyt bilginidir. O ve kendisinden<br />
sonra gelenler; Muhammed Bin Cündüp,<br />
Abdullah Cennan Cembalani, Hüsey Bin<br />
Hamdan El Hasibi, Muhammed Bin Ali El<br />
Cilli, Mekzun el Sincari….Alevileri içine<br />
düştüğü zillet, sefalet, umutsuzluk, ve<br />
esaretten kurtulmak için çalıştılar.Bunlar<br />
her şeyden önce din tasavvuf ozanıdırlar.<br />
Görüş ve inançları tasavvuf felsefesi ve<br />
“Vahdet-i vucud “kuramı dediğimiz, eski<br />
Grek Latin filozoflarından esinlenen “islami<br />
felsefeyi benimsemişlerdir. Bu gün<br />
mevcut olan elyazması yapıtlardan bunu<br />
anlamak mümkündür. Alevilerin Tanrı<br />
anlayışı anlatılırken bu özellikler hep göz<br />
ardı edilmişlerdir.” (Karasu, 2006: 117)<br />
Başka bir rivayete göre ise, ikinci halife<br />
döneminde bölgeye gönderilen 450 kişilik<br />
takviye kuvvet burada düşmanı yendikten<br />
sonra bu bölgede ikamet etmiş,Hz.Ali<br />
yandaşı olan bu kuvvete ‘nasara /nüsra ‘<br />
(yandaş,zafer kazanan )adı verildiğinden,<br />
yörenin sarp dağlarına yerleşen herkes<br />
aynı isimle anılmış. (Bulut, 2001, 96),<br />
Kaç göç dalgaları Nusayrileri açlığa<br />
ve yoksulluğa mecbur etmenin yanı<br />
sıra,sürek surak,suvarık (sürgün sözcüğünden<br />
bozma) sıfatıyla horlanmalarına<br />
neden oldu. Yoksul halk,açlıktan ölmemek<br />
için sarp dağların verimsiz topraklarını<br />
işleyerek,ağaçları kesip tarla haline<br />
getirerek ayakta durmaya çalıştı ;<br />
Arapça ‘felahül-ard’ (toprağı işleyenler)<br />
İbaresinden kendilerine ‘fellah’ adı verildi<br />
bu yüzden.Uzun süre Hristiyan ve<br />
Müslüman ağaların yanında marabalık<br />
yaptılar.Zamanla toprak sahibi olup rançberlik<br />
,bağcılık ,bostancılığı bir meslek<br />
haline getirince, bu kez,Arapça ‘fellah’<br />
(rençber,köylü, çiftçi) deyimi iyice yerleşti.<br />
‘Arap uşağı’ yakıştırması,Atatürk<br />
zamanındaki kimi siyasetçiler tarafından,<br />
üstün bir ünvanmış gibi sunulmuş olmasına<br />
rağmen, aslında Osmanlının son<br />
demlerinde bu toplumu aşağılamanın ifadesi<br />
olarak kullanılmıştı. Osmanlı tahrir<br />
defterlerine ise garipler cemaati olarak<br />
kayda geçmişlerdi. (Bulut,2001:96)<br />
Etnik Köken<br />
Etnik bakımından söz konusu Alevilerin<br />
tümü Arap kökenlidir. Abdurrahman<br />
Khair’e göre:” daha önceki isimleriyle<br />
onlar Nusayrilerdir ve Fransız mandası<br />
zamanında Aleviler olarak anıldılar.Fakat<br />
onlar gerçek Araptırlar ve imamların<br />
yanılmazlığına inanan Müslümanlardır.<br />
(Karasu,2006:118)<br />
Muhammet Emin Galip et Tavil,” Nusayriler<br />
adlı yapıtında tufandan sonra insanlığın<br />
Nuh’un üç oğlunun soyundan,Sam<br />
Ham ve Yafes’ten geldiğini anlatır. Söz<br />
konusu Alevilerin atalarının Samiler olduğunu<br />
ve bunların Ortadoğu’ya yerleştiklerini<br />
ileri sürer.Sami kavimlerinin kendilerine<br />
özgü bir geleneği,uygarlığı,dili<br />
ve meziyetleri olduğunu ve onların saf<br />
arap pınarından süzülen on ikinciler olduğunu<br />
belirtir. (Karasu,2006: 118)<br />
Nusayriler örf,adet,kimlik ve kökenlerini<br />
araştırma döneminin henüz başında.<br />
19<strong>38</strong>’de Hatay’ın Türkiye’ye katılması<br />
sürecinde Güneş Dil tezi savunucuları,’<br />
Yöre halkının Eti Türklerinden Olduğunu‘<br />
döne döne tekrarlayıp durmuştu.<br />
Nusayrilerin inançlarını da dikkate alan<br />
kimi siyasetçiler,‘ Hz.Ali’nin orduları<br />
Arap değil, Türklerdendi. Horasan erenleri<br />
de Ali askerleri arasında bu bölgeye<br />
gelip yerleştiler’ yolunda yazılar yazmışlardır.<br />
Günümüz Nusayrilerinin bir kısmı<br />
bu propagandaya inanmış görünüyor.<br />
Ama çoğunluk kökenlerinin Yemen’den<br />
Kalkıp Irak, Suriye Halep üzerinden<br />
Lazkiye yöresine göçen, Yaklaşık 700 ila<br />
300 yıllık süreçte Süveydiye (Samandağ),<br />
Adana, İskenderun, Tarsus, Mersine yerleşen<br />
büyük aile afradına dayandığına<br />
inanıyor. Şunu Diyorlar: ‘Ezilmişliğin<br />
verdiği hırsla, herkes eğitime sarıldı.<br />
Diyeti ise Arapça’dan, asıl kültürümüzden<br />
vazgeçmek oldu. Türkçe, Giderek<br />
Arapça’nın yerini alıyor; iki kuşak sonra<br />
evimizde Arapça konuşulmaz olacak.<br />
Ama Araplık, siyasi ve milli bir dava değil<br />
bizim için. Etnik köken ve Arap kültürü<br />
ile eşanlamlı, o kadar. Bu kimliğimizle<br />
varız, Türkiye Cumhuriyeti’nin bir rengiyiz.<br />
Bu yeterliyidir. Yoksa, bizi Eti Türkü<br />
sayıp asimile etmenin bir alemi yok.<br />
Dışlanmadan, horlanmadan, iftiraya uğramadan<br />
bu toplumun bir parçası olmak<br />
esastır.‘ (Bulut: 2001: 96)<br />
Dil<br />
Bilindiği üzere dil, evreni ve doğa olaylarını,<br />
duygu ve düşünceleri, insanlar<br />
arasındaki ilişkileri kendi işleyişi, ruhu,<br />
mantığı ve dünya görüşüyle yoğuran ses-
Change language