Zooloji Ders â 1 - Fen Fakültesi - Ege Ãniversitesi
Zooloji Ders â 1 - Fen Fakültesi - Ege Ãniversitesi
Zooloji Ders â 1 - Fen Fakültesi - Ege Ãniversitesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ZOOLOJİ DERSİ ÇALIŞMA PROGRAMI Ziraat Fakültesi Öğrencileri‐2013<br />
Tarih <strong>Ders</strong> Konusu<br />
ZOOLOJİ<br />
1 Mart 2013 <strong>Zooloji</strong> Bilimine Giriş, Tarihçe<br />
8 Mart 2013 <strong>Zooloji</strong> Bilimine Giriş, <strong>Zooloji</strong> Biliminin alta Dalları, Terimler<br />
15 Mart 2013 Hayvansal Hücreler‐Protoplazma kimyasal yapısı‐inorganik bileşikler<br />
22 • Mart <strong>Zooloji</strong>: 2013 Hayvansal hayvan yaşamı Hücreler‐Protoplazma ile ilgili bilim kimyasal dalı. yapısı‐organik bileşikler<br />
29 • Mart (Y.; 2013 Grek, Hayvansal Gr): Zoon=hayvan, hücreler‐Hücre Logos=bir organelleri konuyu mantıklı izah etmek, bilim, bilgi)<br />
5 Nisan • <strong>Zooloji</strong>, 2013 Endoplazmik hayvanların yapıları (endoplazmik ve vücut retilulum, fonksiyonları, ribozom, adet mitokondri, ve golgi,<br />
fagosom, lizozom, peroksizom, sentrozom, vakuol)<br />
12 Nisan<br />
alışkanlıkları,<br />
2013 ARA SINAV<br />
birbirleri ve çevreleriyle olan ilişkileri ve<br />
19 Nisan sınıflandırmaları 2013 Nukleus, nukleus ile uğraşır. zarı, matriks, nukleolus, kromozonun ince yapısı,<br />
26 • Nisan Hayvan 2013 yaşamını Nukleus fonksiyonları ilgilendiren (protein bütün sentezi, gerçekler, bölünme) teoriler, yasalar ve<br />
3 Mayıs varılan 2013 sonuçlar Eşeysiz çoğalma, birlikte partonogenez, zooloji bilimini üremeoluşturur.<br />
hücreleri, bölünmeler<br />
10 Mayıs 2013 Doku oluşumu, dokular (epitel doku bağ doku)<br />
17 Mayıs 2013 Özelleşmiş bağ doku tipleri, kas doku, sinir doku<br />
24 Mayıs 2013 Hayvanlarda Sınıflandırma<br />
31 Mayıs 2013 Hayvan Sistematiği ve Türkiye Biyoçeşitliliği<br />
1.Antik Çağ<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
‣ Tarih öncesi (Prehistorik) insan hayvanlarla iki yönden ilgileniyordu;<br />
‣1- besin, giyim-kuşam vb. ihtiyaçlarını karşılıyor ve 2- yaban hayvanlarından<br />
korunması gerekiyordu.<br />
‣Daha sonraları insanoğlunun dininde, ilaçlarının yapımında ve sanatında<br />
önemli rol oynamıştır.<br />
‣30.000 yıl önceilk kez CRO-MAGNON insanı Güneybatı Avrupa (özellikle<br />
İspanya) mağaralarında çeşitli hayvanları simgeleyen resimler ve heykeller<br />
yapmışlardır.<br />
‣12.000 yıl önce Avrupa, Kuzey Afrika ve Yakın Doğu’da köpek, domuz,<br />
koyun, keçi ve kümes hayvanları evcilleştirildi.<br />
1
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
1.Antik Çağ<br />
‣8500 yıl öncesığırlar evcilleştirildi. Süt, et,<br />
deri vs. Eski Dünya’da kullanılmaya başlandı.<br />
‣5500 yıl önceMezopotamya’da Sümerler ilk<br />
olarak tarımla uğraştılar<br />
‣3100 yıl önce Çin imparatoru Won Chang<br />
Dünya’nın farklı yerlerinden egzotik<br />
hayvanlar getirerek ilk hayvanat bahçesini<br />
yaptı.<br />
Prehistorik devirde Mağara çizimleri<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
1.Antik Çağ<br />
‣ M.Ö. 2000’de Babiller insan vücuduna ait çeşitli organların kilden<br />
modellerini yapmışlar, kalbin zeka merkezi olduğuna inanmışlardı.<br />
‣ Mısırlılar M.Ö. 1500 yıllarında bazı hayvan kısımlarını ve dışkılarını ilaç<br />
yapımında kullanıyorlardı.<br />
‣ En eski yazılı kayıtlar taş üstüne veya kil tabletlere kazılmıştır.<br />
‣Mısır’da ve diğer Akdeniz ülkelerinde MANUSCRIPT’lerin (L. Manus=el,<br />
Scribo=yazı) hazırlanmasında papirus ve hayvan derileri kullanılıyordu.<br />
‣M.Ö. II yy. da İskenderiye’deki kütüphanede bu şekilde yazılmış 700.000<br />
eser birikmişti.<br />
‣Fakat bunların pekazı matbaanın işlerlik kazanmasına kadar (1450) sağlam<br />
kalabilmiştir.<br />
2
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
2.Eski Yunanlılar ve Romalılar<br />
ANAXIMANDER (M.Ö. 611-547)<br />
aşağı hayvanlardan insana doğru bir evrimin var<br />
olduğuna inanıyordu.<br />
«Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir»<br />
ANAXIMANDER PISAGOR’u dinlerken<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
2.Eski Yunanlılar ve Romalılar<br />
XENOPHANES (M.Ö. VI yy., 570–475)<br />
Fosillerin hayvan kalıntıları olduğunu ilk<br />
fark edendir.<br />
XENOPHANES (M.Ö. VI yy., 570–475)<br />
3
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
2.Eski Yunanlılar ve Romalılar<br />
EMPEDOCLES (M.Ö. V yy., 490–430)<br />
Çevredeki bataklıkları kurutarak bir şehri<br />
sıtmadan kurtarmıştır.<br />
EMPEDOCLES (M.Ö. V yy., 490–430)<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
2.Eski Yunanlılar ve Romalılar<br />
ARISTOTLE (M.Ö. 384–322)<br />
Kayıtlara geçmiş ilk büyük zoolog<br />
Eski çağın biyolojiye katkısı olan en ünlü kişisi<br />
Makedonya’da Stagira şehrinde doğmuştur. Aristo<br />
Eflatun’un öğrencisi Büyük İskender’in hocasıdır.<br />
Aristo’nun günümüze kadar gelen 4 eseri vardır.<br />
1. De anima-Canlılık Hakkında<br />
2. Historia animalium-Hayvan Tarihi<br />
3. De generatione animalium-Hayvanların Gelişimi<br />
4. De partibus animalium-Hayvanların Kısımları<br />
ARISTOTLE (M.Ö. 384–322)<br />
4
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
2.Eski Yunanlılar ve Romalılar<br />
Eski Romalıların zoolojiye katkıları az<br />
olmuştur.<br />
Yaşlı ya da Baba PLINIUS (M.S. 23-79)<br />
37 ciltlik, doğa ile ilgili tüm bilgileri<br />
kapsayan DOĞA TARİHİ adlı bir<br />
derleme yapmıştı.<br />
Bu eser, pek az yeni bilgi içermesine<br />
rağmen 1500 yıl süreyle temel bir<br />
başvuru kaynağı olmuştur.<br />
Gaius Plinius Secundus (M.S. 23-79)<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
2.Eski Yunanlılar ve Romalılar<br />
GALEN (M.S. 129-200)<br />
Roma’ya geçen eski bir yunanlı hekim olan<br />
GALEN ilk çağın son büyük biyoloğudur.<br />
Aşağı omurgalıların disseksyonuna dayanarak<br />
İNSAN ANATOMİSİ hakkında bir eser yazmış ve<br />
bazı fizyoloji deneyleri yapmıştır.<br />
Galenus tıpla ilgili 100 den fazla eser yazmıştır.<br />
Eserleri on asır boyunca tıbbı anatomi dalında<br />
tek güvenilir kaynak olmuştur.<br />
Aelius Galenus veya<br />
Claudius Galenus (M.S.129–200)<br />
5
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
3. ORTA ÇAĞ<br />
Eski Yunan medeniyetinin sonlarından itibaren ve Batı Roma İmparatorluğunun<br />
yıkılmasından sonra bilimsel araştırmalarda büyük gerileme olmuş, kilisenin düşünce<br />
dünyasına hakim olmasıyla pozitif bilimler durdurulmuştur.<br />
Buna karşın doğuda, İslam aleminde büyük bir kültür ve bilim gelişimi olmuştur.<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
3. ORTA ÇAĞ<br />
İBN-İ SİNA (AVICENNA) (980-1037)<br />
Bu çağda Doğu’da en önemli kişi bir Türk hekimi<br />
olan İBN-İ SİNA hem doğuda hem de batıda<br />
filozof ve hekim olarak ün yapmıştır.<br />
AL-KANUN FIT-TIP en ünlü eseri olup birçok<br />
hastalık ve ilacı kapsar<br />
12.yy. da Latinceye çevrilmiş ve 17. yy. a kadar<br />
çeşitli Avrupa Üniversitelerinde okutulmuştur.<br />
İBN-İ SİNA (AVICENNA) (980-1037)<br />
6
İBNİSİNA’nın AL-KANUN FIT-TIP kitabının ilk sayfası (solda) ve örnek bir şekil (sağda)<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
4.AVRUPALI ZOOLOGLAR<br />
13. yy.da rönesans hareketi ile birlikte bilime karşı Avrupa’da yeniden bir ilgi doğdu.<br />
Bunu izleyen üç asır boyunca, zoologlar hayvan yaşamı ile ilgili, Aristo, Plinus ve Galen’in<br />
etkisinden giderek kurtulan ve daha çok gözleme dayanan eserler verdiler.<br />
ANDREAS VESALIUS (Belçikalı, 1514-1564)<br />
İnsan vücudunun yapısı üzerine (De Humoni<br />
Corparis Fabrica) adlı şekiller içeren ilk eserin<br />
sahibidir.<br />
Orijinal disseksyonlara dayanarak iskelet ve<br />
kas sistemine ait çok detaylı şekiller vermiştir.<br />
ANDREAS VESALIUS (1514-1564)<br />
7
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
4.AVRUPALI ZOOLOGLAR<br />
WILLIAM HARVEY (İngiliz, 1578-1657)<br />
Fizyolojide deneysel metodu uygulayan kişidir.<br />
DE MOTU CODIS (Kalbin Hareketi) adlı eseriyle<br />
kan dolaşımını ispatlamıştır.<br />
İnsan damarlarında hava değil kan dolaşır.<br />
WILLIAM HARVEY (1578-1657)<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
4.AVRUPALI ZOOLOGLAR<br />
ROBERT HOOKE (1635-1703)<br />
1590 larda İrlandalı gözlükçüler Hans Jansen ve<br />
oğlu Zacharias Jansen bileşik mikroskobun<br />
keşfettiler.<br />
ROBERT HOOKE (İngiliz, 1635-1703)<br />
Bitkilerin hücresel yapısını ilk kez tarif etmiştir.<br />
Hücre terimini ilk kullanana kişidir.<br />
8
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
4.AVRUPALI ZOOLOGLAR<br />
MARCELLO MALPIGHI (İtalyan, 1628-1694)<br />
Bitkilerde ve hayvanlarda mikroanatominin asıl<br />
kurucusudur.<br />
Hem insan anatomisi hem de omurgalı ve<br />
omurgasızların anatomisi üzerinde çalışmıştır.<br />
Böcekte boşaltım organı olan Malpighi borularını ilk<br />
kez tanımlamıştır.<br />
Deride canlı malpighi tabakasını ve omurgalı<br />
böbreğindeki malpighi cisimciklerini keşfetmiştir.<br />
MARCELLO MALPIGHI (1628-1694)<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
4.AVRUPALI ZOOLOGLAR<br />
ANTON VAN LEEUWENHOEK (Hollandalı, 1632-<br />
1723)<br />
kan hücrelerini, spermatozoonları, çeşitli<br />
protozoonları ve çizgili kası tek mercekli mikroskobu<br />
ile keşfederek tarif etmiştir.<br />
ANTON VAN LEEUWENHOEK (1632-1723)<br />
9
4.AVRUPALI ZOOLOGLAR<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
CAROLUS LINNEAUS (İsveçli, 1707-1778)<br />
1735’de SYSTEMA NATURAE’yi yayınladı, bu eser<br />
12 baskı yaptı (sonuncusu 1768).<br />
Eser bitki hayvan ve minerallerin metodik bir<br />
katologudur.<br />
BINOMIAL NOMENCLATURE sistemini geliştirdi.<br />
Eserin 1758 de çıkan 10. baskısı bugün zoolojide<br />
kullanılagelen Binomial nomenklatür’ün (ikili<br />
isimlendirme) başlangıç noktasıdır.<br />
CAROLUS LINNEAUS (1707-1778)<br />
4.AVRUPALI ZOOLOGLAR<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
XVII. yy. dan bu yana hayvanların embriyolojik<br />
gelişimine, kaba ve ince anatomilerine,<br />
fizyolojilerine duyulan ilgi giderek artmıştır.<br />
GEORGES CUVIER (Fransız, 1769-1832)<br />
Karşılaştırmalı Anatomi ve Paleontoloji’nin<br />
temellerini atmıştır.<br />
GEORGES CUVIER (1769-1832)<br />
10
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
4.AVRUPALI ZOOLOGLAR<br />
Fransız René DUTROCHET, 1824’de HÜCRE TEORİSİ’ni başlatmıştır.<br />
İki Alman bilim adamı M.J. SCHLEIDEN 1838’de bitkiler ve T. SCHWANN 1839’da<br />
hayvanlar açısından Hücre Teorisi’ne kesinlik kazandırmışlardır.<br />
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
5. EVOLUSYON ve GENETİK<br />
CHARLES DARWIN (İngiliz) 1859’da evrim<br />
teorisini Doğal Seleksiyon’a dayandırarak,<br />
teoriye kesinlik kazandırmıştır. Türlerin<br />
Orijini adlı ünlü eseri vardır.<br />
Eserleri:<br />
1. Gemi Seyahatinin <strong>Zooloji</strong>si<br />
2. Bir Tabiatçının Dünya Etrafında Seyahati<br />
3. Mercan Resiflerinin Dünyada Dağılışı<br />
4. Türlerin Orijini<br />
5. İnsanın Türeyişi (2 cilt)<br />
CHARLES DARWIN (1809–1882)<br />
11
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
5. EVOLUSYON ve GENETİK<br />
Darwin ve Wallace’ın Evrim Teorisi<br />
Darwinizm birçok farklı teoriyi içermektedir. Harvard<br />
Üniversitesinden Ernst Mayr Darwinizmin 5 teori olarak düşünülmesi<br />
gerektiğini ileri sürmüştür.<br />
Bu teoriler:<br />
1. sürekli değişim,<br />
2. ortak ata,<br />
3. türlerin çoğalması,<br />
4. tedricen gelişme,<br />
5. doğal seleksiyon.<br />
Bu teorilerden tedricen gelişme (gradualizm) ve doğal seleksiyon<br />
açıkça evolüsyonun temelini oluşturmakta, ancak Darwin tarafından<br />
tam olarak açıklanamamıştır.<br />
12
ZOOLOJİ TARİHİ<br />
5. EVOLUSYON ve GENETİK<br />
GREGOR JOHANN MENDEL (Avusturyalı, 1822<br />
–1884)<br />
1866’da yayınlanan araştırmaları, tüm modern<br />
Genetik ve Kalıtım araştırmalarının temelini<br />
oluşturmuştur.<br />
GREGOR JOHANN MENDEL (1822 –1884)<br />
Prof. Dr. Kurt Koswig‐ İstanbul Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Mithat Ali Tolunay‐ Ankara Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Muhtar Başoğlu‐ <strong>Ege</strong> Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Niyazi Lodos‐ <strong>Ege</strong> Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Remzi Geldiay‐ <strong>Ege</strong> Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Semahat Geldiay‐ <strong>Ege</strong> Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Sevinç Karol‐ Ankara Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Ali Demirsoy‐ Hacettepe Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Aykut Kence‐ Orta Doğu teknik Üniversitesi<br />
13
ZOOLOJİ<br />
• <strong>Zooloji</strong>: hayvan yaşamı ile ilgili bilim dalı.<br />
• (Y.; Grek, Gr): Zoon=hayvan, Logos=bir konuyu mantıklı izah etmek, bilim)<br />
• <strong>Zooloji</strong>, hayvanların yapıları ve vücut fonksiyonları, adet ve<br />
alışkanlıkları, birbirleri ve çevreleriyle olan ilişkileri ve<br />
sınıflandırmaları ile uğraşır.<br />
• Hayvan yaşamını ilgilendiren bütün gerçekler, teoriler, yasalar ve<br />
varılan sonuçlar birlikte zooloji bilimini oluşturur.<br />
<strong>Zooloji</strong> bilimi;<br />
• I. Bir hayvanı doğrudan doğruya ilgilendiren konular<br />
• II. Hayvanlar arası ilişkileri kapsayan konular<br />
I. Bir hayvanı doğrudan ilgilendiren konular<br />
(Morfoloji, Fizyoloji ve Embriyoloji)<br />
MORFOLOJİ (Y. Morphe=Form, şekil) Organizmaların yapısal özelliklerini<br />
inceleyen bir bilim dalıdır.<br />
a- Anatomi (Y. Ana:Üst, yukarı; Temno:Kesmek) :Çıplak gözle görülebilen<br />
yapılar (>0.1mm=100 ), yani organlarla ilgilenir.<br />
b- Histoloji (Y. Histos=Doku) Organizmaları oluşturan çeşitli dokuların<br />
yapısını inceler. (100 -10 )<br />
c- Sitoloji (Y. Sitos=kutu, boş yer, hücre) Dokuları oluşturan çeşitli hücrelerin<br />
yapıları ile ilgilenir. (10 -0.2 )<br />
14
I. Bir hayvanı doğrudan ilgilendiren konular<br />
(Morfoloji, Fizyoloji ve Embriyoloji)<br />
MORFOLOJİ<br />
d-Submikroskopik Morfoloji veya Ultrastrüktür (Ultra=öte;<br />
strüktür=yapı: İnce Yapı anlamında kullanılmaktadır) Hücre<br />
elementlerinin ve organellerin yapıları incelenir. (2000 Aº -10 Aº)<br />
e-Moleküler ve Atomik Yapı Canlı bünyedeki molekül ve atomların<br />
sıralanmaları ve birbirleri ile ilişkilerini inceler. ( >nm>Aº)<br />
II. Hayvanlar arası ilişkileri kapsayan konular<br />
• a- Taksonomi (Y. Taxis=düzen, arajman; -nomos=yasa) Hayvanların<br />
sınıflandırılmalarını yapan ve bu amaca uygun prensipleri saptayan bilim<br />
dalı.<br />
• b- Ekoloji (Y. oikos=ev, mekan; logos=bilim) organizmaların<br />
çevreleriyle olan ilişkilerini inceler.<br />
• c- Zoocoğrafya Hayvanların, yeryüzünün çeşitli coğrafik<br />
bölgelerindeki dağılımını inceler.<br />
• d- Genetik (Y. genesis=köken yaradılış) Ebeveyn ve yavrular<br />
arasındaki kalıtsal olayları, bunları düzenleyen etkenleri ve türlerin<br />
bireyleri arasında gözlenen çeşitlilikleri araştırır.<br />
• e-Evolusyon (Y. E=dış, dışarı; volvo=tomar, rulo) Canlıların yaşamının<br />
kökenleri ve farklılaşması ile ilgilidir. Zaman içinde basit yapılı<br />
canlılardan daha karmaşık yapılı canlıların nasıl türediklerini araştırır.<br />
15
<strong>Zooloji</strong> ayrıca özel önemi olan belirli hayvan gruplarını inceleyecek şekilde<br />
de bölümlere ayrılabilir:<br />
• Protozooloji Tek hücreli hayvanlarla<br />
• Entomoloji (Y. Entomon=böcek) sadece böceklerle<br />
• Herpetoloji kurbağa ve sürüngenlerle<br />
• Ornitoloji kuşlarla<br />
• Mammaloji memelilerle<br />
• ilgilenen bilim kollarıdır.<br />
16
Change language