Bölüm 8.

AR-GE POLİTİKALARI VE AR-GE DESTEK PROGRAMLARI
8
BÖLÜM
AR-GE desteklerinin beklenen etkisi, AR-GE harcamalarında bir artışa yol açmasıdır.
Destek alan firmaların ortalama AR-GE büyüklüğü, incelenen dönemde AR-GE yapan tüm
işyerlerindeki ortalamadan daha yüksektir (Tablo 8.15). Bir başka deyişle, destek alan firmalar,
AR-GE faaliyetinde fakat destek almayan firmalardan daha büyük AR-GE bütçesine sahiptir.
Ek olarak, TTGV desteği alan firmaların ortalama bütçesi, TİDEB desteği alanlara göre daha
büyüktür. 5
Destek alan firmaların ortalama AR-GE büyüklüğü, özellikle TTGV desteği alan
firmalarda bir düşüş göstermektedir (“TİDEB” ve “TTGV” satırları, Tablo 8.15). Bu eğilim,
ilk destek almaya başlayan firmaların, aslında büyük AR-GE bütçesine sahip firmalar olduğu,
destek programları yaygınlaştıkça AR-GE bütçesi daha küçük firmaların da programdan
yararlanmaya başladıkları gerçeğini yansıtmaktadır. Zamanla bu eğilimin duracağı ve hatta
tersine döneceği öngörülebilir. TİDEB ve TTGV desteği alan firmaların tüm dönem boyunca
gerçekleştirdikleri AR-GE harcamalarını 1995 öncesi ve sonrası dönemleri itibariyle
karşılaştırmak destek programının etkileri konusunda önemli ipuçları sunmaktadır. TİDEB ve
TTGV’den destek alan firmaların 1991’den itibaren ortalama AR-GE harcamalarına
bakıldığında (“TİDEB tüm” ve TTGV tüm” satırları), özellikle 1994 sonrası çok büyük bir
artış gözlenmektedir. Destek alan firmaların AR-GE bütçesindeki artış, AR-GE yapan tüm
işyerlerinde gözlenen artıştan çok daha büyüktür. Bir başka deyişle, destek alan firmaların AR-
GE harcamaları, tüm dönem boyunca AR-GE yapan firmalarda gözlenen artıştan daha hızlı
olmuştur. Bu hızlı artışı kısmen AR-GE destek programlarının etkisi olarak değerlendirmek
mümkündür.
AR-GE yoğunluğuna (AR-GE harcamalarının satış hasılatına oranı) ilişkin veriler de, AR-
GE harcamalarına ilişkin verilere benzer özelliklere sahiptir (Tablo 8.16). Destek alan
firmaların AR-GE yoğunluğu, almayanlardan daha yüksektir. AR-GE yapan firmaların AR-GE
yoğunluğu 1993’den sonra hızlı bir artış göstermiştir (1993’de %1’den 1997’de %3.2’ye).
Destek alan firmaların AR-GE yoğunluğu ise çok daha yüksek bir artış hızına sahiptir. TİDEB
desteği alan firmaların, destek programı uygulanmadan önce, 1993’de AR-GE yoğunluğu %0.6
olmasına karşın, destek programı uygulamasından bir kaç yıl sonra bu firmalardaki AR-GE
yoğunluğu 1997’de %3.7’ye ulaşmıştır. Benzer şekilde, AR-GE yoğunluğu 1991’de %2.2 olan
5 TİDEB ve TTGV’den destek alan firmalara ait veriler, bu iki destek programın göreceli etkilerini gözlemek için
169