Bölüm 8.

BÖLÜM 8
PROGRAMLARI
AR-GE POLİTİKALARI VE AR-GE DESTEK
firma sayısına benzer bir artış göstermiş ve 1998’de TİDEB projeleri için 161.7 ve TTGV
projeleri için 61.2 milyon dolara (SAGP) ulaşmıştır. 3
TİDEB ve TTGV destek uygulamaları arasındaki farklılıklardan dolayı, incelenen
dönemde her iki kurumun destek sınırı %50 olmasına karşın, (dolar bazında) gerçekleşen
destek oranları farklılık göstermektedir. TİDEB projelerinde destek oranı yaklaşık %22
olurken, TTGV projelerinde ortalama destek oranı %36 olmuştur. TTGV desteği kredi olarak
verildiği için gerçek destek miktarı çok daha düşüktür. Firmalar açısından net TTGV desteği,
dolar faiz oranına bağlıdır. Örneğin dolar faiz oranı %10 ve TTGV destek oranı %50
olduğunda, TTGV’nin proje bütçesi üzerinden aldığı %2’lik ücret de göz önüne alındığında,
TTGV kredisinin net destek oranı, destek miktarının yaklaşık %8’ine eşit olmaktadır.
Gerçekleşen destek oranı %36 olduğuna göre, TTGV kredisinin net destek oranı, proje
bütçesinin yaklaşık %3’ü düzeyinde kalmaktadır.
AR-GE harcamalarında vergi ertelemesi, AR-GE faaliyetlerinin deteklenmesinde
kullanılan önemli politika araçlarından biridir. Türkiye’de de AR-GE faaliyetlerinde vergi
ertelemesi Maliye Bakanlığı tarafından uygulanan bir politikadır. Bu uygulamada, AR-GE
harcamalarının tutarını geçmemek üzere, AR-GE yapılan dönemdeki kurumlar vergisinin
%20’sinin ödemesi üç yıl süre faizsiz olarak ertelenebilmektedir. Bu uygulamanın firmalar
açısından önemi, ödenmesi gereken kurumlar vergisi miktarına, dolayısıyla kurumlar vergisi
oranına bağlıdır. Örneğin, kurumlar vergisinin ödenmesinin söz konusu olmadığı bir durumda
bu uygulamanın firmalar açısından teşvik edici bir yanı olmayacaktır. Vergi kredileri ve
ertelemesindeki teşvik unsuru OECD tarafından geliştirilen B-endeksi ile hesaplanmaktadır. B-
endeksi bir birimlik (1 TL’lik) AR-GE harcamasının vergi-sonrası maliyetinin (VSM), 1-
kurumlar vergisi (1-t) oranına eşittir:
B = VSM/(1-t)
Burada VSM, AR-GE yatırımının, AR-GE vergi ertelemesi dahil firmaya net maliyetini
göstermektedir (OECD, 1996b). B-endeksi değeri ne kadar küçükse, uygulamadaki destek
unsuru o kadar yüksek olacaktır. Tablo 8.10’da çeşitli ülkeler için küçük ve büyük boy
işletmeler bazında hesaplanan B-endeksi değerleri görülmektedir. Türkiye’de her iki grup işyeri
3 Cari döviz kuru satın alma gücü paritesinin yaklaşık iki katı olduğu için, cari döviz kurundan harcama düzeyini
bulmak için bu sayıları ikiye bölmek gereklidir.
166