Bölüm 8.

AR-GE POLİTİKALARI VE AR-GE DESTEK PROGRAMLARI
8
BÖLÜM
destek oranı da proje bütçesinin en fazla %50’si tutarındadır. TTGV tarafından verilen finansal
desteğin, techizata ilişkin kısmı proje bitiminde, geri kalanı da, proje sözleşmesinde belirlenen
sürede (en fazla dört yıl) geri ödenmektedir. TTGV AR-GE kredisi dolar bazında faizsiz
uygulanmakla birlikte “proje izleme ve hizmet giderleri” karşılığı proje bütçesinin %2-3’ü
oranında bir ücret ödenmektedir. Ayrıca destek alan firma döviz kuru riskini de
üstlenmektedir. 1
TÜBİTAK-TİDEB tarafından AR-GE bağışlarının verilmesine, Para Kredi ve
Koordinasyon Kurulu’nun 1 Haziran 1995 tarihli “Araştırma Geliştirme Yardımına İlişkin
Kararı” ile 15 Eylül 1995’de başlanılmıştır: TİDEB’in hakemliği ve DTM’nin ödemeleri yaptığı
bu uygulamada AR-GE harcamalarının %50’ye varan kısmı bağış olarak ilgili firmaya (Türk
lirası bazında) ödenmektedir. Uygulamada TL bazında bağış oranı %40’lar düzeyinde olmasına
karşın yüksek enflasyon nedeniyle reel bağış oranı çok daha düşük olmaktadır. AR-GE
faaliyetinin bir patentle sonuçlanmasına halinde destek miktarının %10’u oranında bir ek
destek daha verilmektedir. AR-GE destek oranı, AR-GE sonucu geliştirilen özgün ürünün
toplam satış hasılatı içindeki payına, doktoralı araştırmacı istihdam etmesine, üniversite
ve/veya TÜBİTAK’tan AR-GE hizmeti almasına, AR-GE faaliyetin teknopark bünyesinde
gerçekleşmesine ve projenin öncelikli alanlarda 2 olmasına bağlıdır.
TİDEB ve TTGV tarafından desteklenen firmalara ilişkin veriler Tablo 8.9’da
özetlenmiştir. Bu tablodaki veriler, finansal desteğin verildiği döneme göre değil, AR-GE
projesinin uygulandığı döneme göre düzenlenmiştir. Örneğin, TİDEB destekleri 1995 sonlarında
başladığı halde, desteklenen firma sayısı 1993’de 2 olarak gözükmektedir, çünkü 2 firma Ekim
1993’de başladıkları AR-GE projeleri için bağış almışlardır. Proje sayısı ve değerleri de, proje
döneminde her ay eşit miktarda harcama yapıldığı varsayımıyla hesaplanmıştır. TİDEB ve
TTGV tarafından desteklenen firma sayısı, destek programları başladıktan kısa bir süre sonra
hızla artmıştır. Finansal açıdan firmalar için daha cazip olan TİDEB desteğinden yararlanan
firma sayısındaki artış, beklendiği gibi, daha yüksek olmuş ve 1998’de 276’ya ulaşmıştır. Aynı
yıl TTGV desteğinden yararlanan firma sayısı 66 olmuştur. Desteklenen projelerin değeri,
1 Destek programı uygulamalarının ilk aşamasında, TEFE+%3 faiz şeklinde geri ödeme planları yapılmışsa da
daha sonra dollar bazında faizsiz kredi uygulamasına geçilmiştir. Ayrıntılı bilgi için bkz. TTGV 1997 ve 2000.
2 Öncelikli alanlar, enformatik, esnek üretim/esnek otomasyon, ileri malzeme, gen mühendisliği/biyoteknoloji ve
uzay ve havacılık teknolojileri olarak belirlenmiştir.
165