Bölüm 8.

AR-GE POLİTİKALARI VE AR-GE DESTEK PROGRAMLARI
8
BÖLÜM
yükseldiği ve düştüğü görülürken, AR-GE fiyat endeksinin artış oranı 1991-97 döneminde
sürekli yükselme eğiliminde olmuştur. Bunun sonucu olarak AR-GE maliyet endeksindeki artış
oranı 1991-95 yıllarında GSYİH deflatöründeki artış oranının altında kalırken (yani göreli
olarak ucuzlarken), 1996 ve 1997 yıllarında oldukça yüksek bir düzeye çıkmıştır. 1990’ların
ikinci yarısında AR-GE maliyet endeksindeki hızlı artışın nedeni AR-GE personel
ücretlerindeki artıştır.
İsrail üzerine yapılan bir çalışmada da (Trajtenberg, 2000) aynı eğilim gözlenmektedir.
İsrail’de 1990’lerin ikinci yarısında AR-GE personelinin ücretleri, diğer faaliyetlerde çalışanların
ücretlerinden çok daha hızlı artmıştır. 1989-94 döneminde AR-GE personelinin ücretleri tüm
ücretlere oranla fazla değişmezken, 1994-99 döneminde AR-GE personelinin ücretleri, diğer
ücretlere göre %50 daha fazla artmış bulunmaktadır. Bu nedenle 1994-99 yıllarında TÜFE’ye
göre indirgenmiş AR-GE harcamaları %12 artıyor görünürken, AR-GE personelinin
ücretlerindeki artışa göre ayarlanmış maliyet endeksi ile indirgendiğinde AR-GE’deki artış
sadece %3 olmaktadır.
AR-GE desteği alan firmalar için AR-GE maliyet endeksi aşağıdaki şekilde hesplanmıştır:
pr D it = pr it (1 – s B it D B it - s V it D V it )
Bu denklemde pr D it , destek alan i firmasının t yılındaki AR-GE maliyet endeks değeri, pr
AR-GE maliyet endeksi, s B it TİDEB teşvik oranı, D B it TİDEB tarafından desteklenen AR-GE
harcamalarının toplam AR-GE harcamalar içerisindeki payı, s V it TTGV tarafından desteklenen
projelerdeki teşvik oranı ve D V it TTGV tarafından desteklenen AR-GE projelerinin toplam
AR-GE harcamaları içerisindeki oranıdır. D B it ve D V it değerleri AR-GE anketi verileri ile destek
alan firmalar veri setinden hesaplanmıştır. TİDEB teşvik oranı (s B it ), dolar bazında, alınan
destek değeri ile AR-GE projesindeki harcamaların oranı olarak hesaplanmıştır. TTGV
desteğindeki teşvik unsuru (s V it ) dolar bazında faiz oranına bağlıdır. Bu çalışmada, incelenen
dönem boyunca dolar faiz oranı %10 varsayılarak TTGV teşvik oranı %8 olarak kullanılmıştır.
(Farklı varsayımlar altında yapılan hesaplarda analiz sonuçları değişmemektedir.)
şeklinde tanımlanır. Bir anlamda Tobit modelinin, AR-GE yatırımı yapıp/yapmama davranışını (açıklanan
değişkenin 0 veya pozitif olması durumu) ve yatırım yapanların hangi düzeyde yatırım yapacaklarını tanımlayan iki
modelden oluştuğu söylenebilir.
181