Bölüm 8.

AR-GE POLİTİKALARI VE AR-GE DESTEK PROGRAMLARI
8
BÖLÜM
AR-GE yatırım modelinin ekonometrik yöntemler kullanılarak tahmin edilmesinde üç
önemli sorun vardır. İlk olarak, AR-GE yatırım modelinde açıklanan değişken AR-GE stok
düzeyidir. AR-GE stoğu, AR-GE harcamalarından, belirli bir “aşınma” oranı varsayılarak
birikimli şekilde hesaplanabilir, fakat Türkiye’de AR-GE verisi uzun bir dönem mevcut
olmadığı için AR-GE stoğunu hesaplamak anlamlı olmamaktadır. Fakat Hall ve Van Reenen’in
de (2000) gösterdiği gibi, açıklanan değişkenin stok veya akım (yatırım) şeklinde
kullanılmasının tahmin sonuçları üzerine önemli bir etkisi yoktur. Örneğin, AR-GE stoğunun
firma düzeyinde sabit bir hızda (ν i ) büyüdüğünü varsayarsak,
G it = (1 + ν i )G i,t-1
olur. Burada G it i firmasının t zamanındaki AR-GE stoğu ve ν büyüme hızıdır. AR-GE
stoğunun aşınma oranını δ olarak alırsak, AR-GE yatırım düzeyi, R it , aşağıdaki şekilde
tanımlanır:
R it = (δ + ν i )G i,t-1 = [(δ+ν i )/(1+ν i )]G it
Denklemin iki tarafının logaritmasını alırsak,
r it = ln[(δ+ν i )/(1+ν i )] + g it = -η i + g it
Bu denklemde r ve g, R ve G’nin logaritmik değerleridir. Açıkca görüldüğü gibi yatırım ve
stok modelleri arasındaki tek fark firmaya özgü η değişkenindedir. Bu nedenle, AR-GE yatırım
modeli tahmin edilirken, firmaya özgü bir değişkenin modele eklenmesi durumunda elde
edşilkecek sonuçlar aynıdır.
İkinci sorun, yayılma (spillovers) etkilerinden kaynaklanmaktadır. Klette, Møen ve
Griliches’in (2000) belirttiği gibi, yayılma etkileri, AR-GE destek programlarının en önemli
gerekçelerinden biridir, fakat yayılma etkilerinin güçlü olduğu durumda destek alan firmalar ile
destek almayan firmalar (kontrol grubu) arasındaki farkı, yani destek programının etkisini,
tespit etmek zorlaşacaktır. Örneğin, destek alan firmaların AR-GE harcamalarını arttırması
sonucu, destek almayan firmalar da (kendi rekabetçi konumlarını korumak veya bilgi
akışlarından daha fazla yararlanmak için) AR-GE harcamalarını arttırabilir. Bu durumda, AR-
GE yatırım modelinde destek programının katsayısı küçülecektir. Yayılma etkilerini yansıtacak
değişkenlerin AR-GE yatırım modeline eklenmesi, firma düzeyinde, bu sorunun etkisini
179