Bölüm 8.

BÖLÜM 8
PROGRAMLARI
AR-GE POLİTİKALARI VE AR-GE DESTEK
g it = α + βC it + λ’x it + ε it
Bu modelde C it kukla değişkeni destek alınan dönem için 1 değerini, destek alınmayan
dönemler için ise 0 değerini almaktadır. AR-GE değişkeni logaritmik formda olduğu için β
katsayısı AR-GE desteği alan firmanın AR-GE stoğundaki artış oranını gösterir.
AR-GE desteğinin düzeyi firmadan firmaya değişmektedir. Bu nedenle destek
programının etkisini daha iyi değerlendirebilmek ve , aynı zamanda, AR-GE’nin AR-GE
maliyetine duyarlılığını (AR-GE fiyat esnekliğini) tahmin edebilmek için AR-GE maliyeti,
açıklayıcı değişken olarak modele eklenmelidir.
g it = α + γ pr it + λ’x it + ε it
Bu modelde pr reel AR-GE maliyet değişkenidir. AR-GE maliyet değişkeni teşvik
unsurunu içermese de, bu değişkenin katsayısı, γ, destek programı sonucu AR-GE
faaliyetindeki artış konusundaki tahmin yapılabilmesini sağlayacaktır, çünkü bu katsayı AR-GE
maliyetinde bir değişikliğin, AR-GE stoğuna etkisini göstermektedir (AR-GE maliyet %1
artarsa, AR-GE stoğu %γ kadar değişecektir). Açıklayıcı değişkenler arasında üretim miktarı
olduğu zaman γ katsayısı destek programının toplam etkisinin ancak bir kısmını
yansıtmaktadır, çünkü AR-GE maliyetlerdeki düşme üretim düzeyini de etkiler; üretim
düzeyindeki artış daha fazla AR-GE yapılmasına yol açabilir. Bu etkiye karşın araştırmacılar
genellikle sabit-üretim fiyat etkilerini incelemektedir. γ katsayısının daha iyi bir şekilde tahmin
edilebilmesi için pr değişkeninin destek programındaki teşvik unsurunu içermesi
önerilmektedir.
AR-GE destek programının (yukarıda TİDEB ve TTGV örneklerinde görüldüğü gibi)
“AR-GE yönetiminin kurumsallaştırılması”, “AR-GE projesinin niteliğini doğrulaması”,
“araştırma kurumları ile işbirliği oluşturulması” gibi dolaylı etkileri varsa, bu etkileri sonucu da
AR-GE faaliyetlerinin getirisi artabilecek, bu nedenle destek alan firmalar (AR-GE maliyetinin
düşmesine ek olarak) daha fazla AR-GE yapabilecektir. Bu nedenle AR-GE yatırım modelinde
destek kukla değişkeni ile AR-GE maliyet değişkeninin beraber kullanılması, dolaylı ve dolaysız
etkilerin saptanması açısından gerekli olacaktır.
178