Bölüm 8.

BÖLÜM 8
PROGRAMLARI
AR-GE POLİTİKALARI VE AR-GE DESTEK
nedeni, daha önce tartışıldığı gibi, AR-GE yapan işyerlerinin sayısındaki hızlı artıştır. Bir başka
deyişle, 1996 ve 1997’de çok sayıda yerel firma AR-GE faaliyeti başlamış, bu nedenle yabancı
sermaye şirketlerinin AR-GE yapan firmalar içerisindeki payı düşmüştür.
Destek alan firmaların mülkiyet yapısına bakıldığında, yabancı ve kamu sermayeli
firmaların payının, AR-GE yapan firmalardaki yabancı ve kamu payından sistemli bir şekilde
farklı olmadığı görülmektedir. AR-GE yapan yabancı ve kamu firmalarının destek alma eğilimi,
özel firmalardan farklı olmadığı gibi, zaman içerisinde de bir değişim göstermemektedir. Bir
anlamda destek programları mülkiyet biçimine göre “tarafsız” bir konumdadır, yerli firmaları yabancı
firmalardan, veya özel firmaları kamu firmalarından çok teşvik etmemektedir.
8.4. AR-GE destek programlarının dolaylı etkileri
AR-GE destek programlarının dolaylı etkileri ve bu programlar konusunda destek alan
firmaların niteliksel değerlendirmeleri katılımcı anketi yoluyla belirlenmeye çalışılmıştır. Bu
anket çalışması, destek almayan firmalara da uygulanarak, destek almayan firmaların
programlar hakkındaki bilgisi ve destek almama nedenleri tespit edilmiştir. Bu alt-bölümde
sunulan verilerin tamamı Teknoloji Hizmetleri Kullanım (THK) Anketi’nden elde edilmiştir.
Bu nedenle destek alan firma sayısı, Bölüm 8.3’de incelenen verilerdeki firma sayısından daha
fazladır.
THK Anketi’nde AR-GE yaptığını belirten firmaların AR-GE yapmasının en önemli
nedenleri mevcut ürün ve malzemede iyileştirme (firmaların %85.1’i), yeni ürünlerin tasarım ve
geliştirilmesi (%75.1) ve mevcut imalat süreçlerinde iyileştirmedir (%69.4). Ürün teknolojisine
yönelik faaliyetler süreç teknolojilerine göre daha öne çıkmaktadır (Şekil 1). Mevcut ürünlerde
“iyileştirme” yeni ürün geliştirmeden daha yaygındır. Teknolojik düzeyi daha yüksek görünen
program katılımcılarında yeni ürünlerin tasarımı ve geliştirilmesi, teknoloji destek
programlarına katılmayan firmalara göre daha yaygın bir amaçtır. Benzer şekilde (TTGV
katılımcıları hariç) “stratejik araştırma” da katılımcı firmalar için göreli olarak daha önemlidir.
İlginç bir şekilde, katılımcı firmalarda, teknolojik olarak daha basit denilebilecek “dışarıda
üretilen ürünlerin adaptasyonu” ve “teknik/operasyonel sorunların çözümü” gibi amaçlar,
teknoloji destek hizmetlerinden yararlanmayan firmalara göre daha yaygındır. Bu, görünürde
172