Bölüm 8.

AR-GE POLİTİKALARI VE AR-GE DESTEK PROGRAMLARI
8
BÖLÜM
benzemektedir. Bir başka deyişle, AR-GE yapan veya destek alan firmaların belirli bir bölgede
(ilde) yoğunlaşması söz konusu değildir.
İşgücü gruplarına karşı istihdamın yapısı, firmaların teknolojik yapısı ile yakından ilişkili
olabilmektedir. İdari personel oranı açısından (Tablo 8.20) AR-GE yapan ve yapmayan
işyerleri arasında önemli bir farklılık bulunmaktadır. AR-GE yapmayan işyerlerinde ortalama
olarak idari personel oranının %21 olmasına karşın, AR-GE yapan işyerlerinde bu oran %30
düzeyindedir. İdari personel oranında 1991-97 döneminde belirgin bir değişme, her iki grup
için de, görülmemektedir. Destek alan firmaların idari personel yapısı AR-GE yapan diğer
firmalara benzemektedir ve destek programlarının bu yapıya belirgin bir etkisi saptanamamıştır.
Teknik eleman oranı, idari personel oranı kadar olmamakla birlikte, AR-GE yapan ve
yapmayan firmalar arasında bir farklılık göstermektedir. AR-GE yapan firmalarda teknik
eleman oranı kısmen daha yüksektir (%6’ya karşı %8). Benzer şekilde, destek alan firmaların
teknik eleman oranı da AR-GE yapanlardan biraz daha yüksektir. Teknik eleman oranı sadece
bir grupta, TTGV’den destek alan firmalarda hafif ama sürekli bir artış eğiliminde olmuştur.
Kadın personel oranı da, AR-GE faaliyetine göre önemli farklılıklar göstermektedir. AR-
GE yapan firmalardaki kadın personel oranı (yaklaşık %10), yapmayanların yarısına yakın bir
düzeydedir (%19). Destek alan ve almayan firmalar arasında anlamlı bir farklılık yoktur: Tüm
gruplarda, zaman içerisinde kadın personel oranında belirgin bir değişme bulunmamaktadır.
Mülkiyet biçimi AR-GE faaliyetinde bulunan firmalarda önemli farklılıklar göstermektedir
(Tablo 8.21). Tüm işyerleri arasında özel/yerel firmaların payı, özelleştirme uygulamaları ve
yeni kamu işyeri açılmaması nedeniyle, tedrici olarak artarak 1991’de %89.5 düzeyinden
1997’de %93.3’e çıkmıştır. Kamunun payı ise, buna bağlı olarak, 1991’de %8.2’den 1997’de
%4.1’e düşmüştür. Yabancı sermaye payında 1990’ların ilk yarısında hafif bir artış vardır. AR-
GE yapan işyerleri arasında özel sermayenin payı görece düşüktür (1991’de %67.9), yabancı ve
kamu sermayesinin payı ise yüksektir (1991’de sırasıyla, %9.1 ve %23.3). Kamu işyerlerinin
1990’ların başlarına kadar imalat sanayiinde AR-GE faaliyetlerinin sürdürülmesinde önemli bir
rol üstlendikleri anlaşılmaktadır. Tüm işyerleri arasında kamu payının düşmesine paralel olarak
AR-GE yapan işyerleri arasında da kamu payı düşerek 1997’de %10.7’e ulaşmıştır. Yabancı
sermayenin payı AR-GE yapan işyerlerinde 1995’e kadar artmış, 1976 ve 1997’de düşüş
göstermiştir. Bu iki yıl AR-GE yapan işyerleri arasında yabancı sermaye payının düşmesinin
171