Bölüm 3 - Bilim, Teknoloji ve Ä°novasyon Politikaları TartıÅma Platformu
Bölüm 3 - Bilim, Teknoloji ve Ä°novasyon Politikaları TartıÅma Platformu Bölüm 3 - Bilim, Teknoloji ve Ä°novasyon Politikaları TartıÅma Platformu
BÖLÜM 3 ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ kendisinin bir meta haline gelmesi (yazılım, eğlence, vb) sonucu tüm gelişmiş ülkelerde çeşitlenmekte ve ekonomi içerisindeki payını arttırmaktadır. Bu süreç sonucu bilimsel bilgi, teknolojik araştırma ve ürün geliştirme süreçleri arasındaki ilişki derinleşmektedir. Bilgi yoğunluğunun artışına, patentler ve bilimsel yayınlar arasındaki artan ilişki örnek olarak gösterilebilir. Narin, Hamilton ve Olivastro’nun (1997) bir araştırmasına göre ABD’de patent başvurularında 1987-88’de 17,000 araştırma makalesine referans verilirken bu sayı 1993-94 döneminde 50,000’e ulaşmıştır (yaklaşık %300 artış). Aynı dönemde patent başvuru sayısındaki artış ise sadece %30’dur. Patent başvurularında referans verilen makalelerin %73’ü kamu araştırma kurumları ve üniversitelerde çalışan araştırmacıların çalışmalarıdır. Bilginin önem kazanmasına paralel olarak, kullanılan bilimsel ve teknolojik bilginin niteliğinde de değişimler gözlenmektedir. Bir yanda bilimsel ve teknolojik bilginin kök (generic) bilgi niteliği önem kazanmakta, yani belirli bir bilimsel ve teknolojik bilgi, çok farklı alanlarda ve ürünlerde kullanılabilmektedir. Diğer yanda, ürünlerin geliştirilmesi ve üretilmesinde kullanuılan bilgi de çeşitlenmekte, belirli bir ürünü kullanabilmek için gerekli teknoloji sayısında artış gözlenmektedir. Bu süreç Şekil 3.1’de özetlenmektedir. Bilimsel disiplinler, teknolojik araştırmalar ve ürün geliştirme faaliyetleri arasındaki ilişkiler hem derinleşmekte (bilginin ve, dolayısıyla, bilgi üretim, aktarım ve kullanım faaliyetlerinin öneminin artması), hem de kullanılan bilgi kaynakları ve niteliği çeşitlenmektedir. Herhangi bir firmanın, ürettiği ürün için gerekli olan tüm teknoloji ve bilgiyi kendi başına üretmesi mümkün olmadığı gibi, belirli bir bilgiyi üreten veya bir teknolojiyi geliştiren kurumun da, o bilgi ve teknolojiyi tek başına sahip olması/kullanması ekonomik olarak anlamlı değildir. Bu nedenle, yeni teknolojilerin ve ürünlerin gelişimi, firmalar ve ulusal yenilik sistemini oluşturan kuruluşlar arasındaki yoğun etkileşim sonucu olabilmektedir. Bilginin, dışlanabilirlik ve rekabetçilik özelliğinin olmaması, zımni (tacit) bilginin önemi gibi nedenlerle, piyasa mekanizması içerisinde bilgi aktarımı sorunlu olduğu için bu etkileşim piyasa-dışı mekanizmaların da kullanılmasını zorunlu kılmaktadır. Bilginin artan önemi, “bilgiye dayalı ekonomi” (knowledge-based economy) kavramının geliştirilmesine yol açmıştır fakat Lundvall’ın (1999) önerdiği gibi, yeni oluşan ekonomiyi “öğrenen ekonomi” (learning economy) kavramıyla tanımlamak daha doğrudur. Öğrenen ekonomi kavramı, değişim hızını yansıtması ve daha hızlı öğrenme ihtiyacının arttığını 28
ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ BÖLÜM 3 vurguladığı için açıklayıcı olmakta ve gelişmekte olan ülkeler için de anlam kazanmaktadır. Çünkü artık ekonomik ve teknolojik gelişme açısından önemli olan sadece belirli bir anda sahip olunan bilgi düzeyi değil, öğrenme (ve unutma) kapasitesidir. Yeni beceri ve yeteneklerin öğrenilmesi/geliştirilmesi zorunlu olarak toplumsal ve etkileşimsel bir süreçtir. Bu süreç sadece saf piyasa ekonomisi içinde gerçekleşemez. Bu nedenle “öğrenen ekonomi” kavramı, çağdaş ekonomik gelişme analizine toplumsal boyutu da eklemekte ve “ulusal yenilik sistemi” kavramını bir anlamda tamamlamaktadır (ulusal yenilik sistemi kavramının, gelişmekte olan ülkeler dahil, teknoloji ve yenilik politikalarının tasarımı açısından önemi için bkz. Gu, 1998 ve Bartzokas, 2000). Şekil 3.1. Bilimsel bilgi üretimi, teknolojik araştırma ve ürün geliştirme arasındaki etkileşimler Bilimsel disiplin Teknoloji Ürün Bilimsel disiplin Teknoloji Ürün Bilimsel disiplin Teknoloji Ürün Kaynak: OECD (1998: 146). 3.2. Teknoloji ve yenilik politikaları: Genel eğilimler Gelişmiş ülkelerde teknoloji ve yenilik politikalarında 1980 ve 1990’lı yıllarda önemli dönüşümler gözlendi. Bu dönüşümlerin bir nedeni yeni teknolojilerin gelişimi olmakla birlikte, soğuk savaşın sona ermesi ve daha sonra Sovyetler Birliği’nin dağılması ile uluslararası siyasal sistemin değişmesi de belirgin bir etkiye sahiptir. 1980’lerde teknoloji politikası uygulamalarında en önemli değişimlerden biri ABD’de gözlenmektedir. ABD’de geleneksel teknoloji politikası, özellikle askeri sanayiide teknolojik açıdan önde olabilmek için “misyona yönelik” politikalara dayanmıştır (misyona ve yayılmaya 29
- Page 1 and 2: Bölüm 3 Ulusal Yenilik Sistemleri
- Page 3: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 7 and 8: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 9 and 10: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 11 and 12: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 13 and 14: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 15 and 16: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 17 and 18: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 19 and 20: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 21 and 22: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 23 and 24: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 25 and 26: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 27 and 28: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
- Page 29 and 30: ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KAR
ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ BÖLÜM 3<br />
vurguladığı için açıklayıcı olmakta <strong>ve</strong> gelişmekte olan ülkeler için de anlam kazanmaktadır.<br />
Çünkü artık ekonomik <strong>ve</strong> teknolojik gelişme açısından önemli olan sadece belirli bir anda sahip<br />
olunan bilgi düzeyi değil, öğrenme (<strong>ve</strong> unutma) kapasitesidir. Yeni beceri <strong>ve</strong> yeteneklerin<br />
öğrenilmesi/geliştirilmesi zorunlu olarak toplumsal <strong>ve</strong> etkileşimsel bir süreçtir. Bu süreç sadece<br />
saf piyasa ekonomisi içinde gerçekleşemez. Bu nedenle “öğrenen ekonomi” kavramı, çağdaş<br />
ekonomik gelişme analizine toplumsal boyutu da eklemekte <strong>ve</strong> “ulusal yenilik sistemi”<br />
kavramını bir anlamda tamamlamaktadır (ulusal yenilik sistemi kavramının, gelişmekte olan<br />
ülkeler dahil, teknoloji <strong>ve</strong> yenilik politikalarının tasarımı açısından önemi için bkz. Gu, 1998 <strong>ve</strong><br />
Bartzokas, 2000).<br />
Şekil 3.1. <strong>Bilim</strong>sel bilgi üretimi, teknolojik araştırma <strong>ve</strong> ürün geliştirme arasındaki etkileşimler<br />
<strong>Bilim</strong>sel disiplin<br />
<strong>Teknoloji</strong><br />
Ürün<br />
<strong>Bilim</strong>sel disiplin<br />
<strong>Teknoloji</strong><br />
Ürün<br />
<strong>Bilim</strong>sel disiplin<br />
<strong>Teknoloji</strong><br />
Ürün<br />
Kaynak: OECD (1998: 146).<br />
3.2. <strong>Teknoloji</strong> <strong>ve</strong> yenilik politikaları: Genel eğilimler<br />
Gelişmiş ülkelerde teknoloji <strong>ve</strong> yenilik politikalarında 1980 <strong>ve</strong> 1990’lı yıllarda önemli<br />
dönüşümler gözlendi. Bu dönüşümlerin bir nedeni yeni teknolojilerin gelişimi olmakla birlikte,<br />
soğuk savaşın sona ermesi <strong>ve</strong> daha sonra Sovyetler Birliği’nin dağılması ile uluslararası siyasal<br />
sistemin değişmesi de belirgin bir etkiye sahiptir.<br />
1980’lerde teknoloji politikası uygulamalarında en önemli değişimlerden biri ABD’de<br />
gözlenmektedir. ABD’de geleneksel teknoloji politikası, özellikle askeri sanayiide teknolojik<br />
açıdan önde olabilmek için “misyona yönelik” politikalara dayanmıştır (misyona <strong>ve</strong> yayılmaya<br />
29
Change language