Bölüm 3 - Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Politikaları Tartışma Platformu

ULUSAL YENİLİK SİSTEMLERİ: KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ BÖLÜM 3
Son yıllarda, küreselleşme ve ekonomik kriz nedeniyle uluslararası rekabetin yoğunlaşması
sonucu, üniversite-sanayi işbirliği ve üniversitelerde araştırma sonuçlarının ticarileştirilmesi
daha çok vurgulanmaya başlanmıştır, çünkü bilimsel bilginin hızla teknolojik yeniliklere
dönüştürülmesi rekabet gücü açısından son derece önemli olmuştur. Bu eğilimin sonucu olarak
pek çok ülkede araştırmacıların sanayide ve özellikle küçük işletmelerde (gecici süreli) istihdamı
teşvik edildiği gibi öğretim üyelerinin üniversitelerdeki araştırma sonucu elde ettiği yeniliklerin
patent hakkına sahip olması yasal olarak kabul edilmiştir. Üniversitelerden ve kamu AR-GE
kuruluşlarından sanayiye teknoloji transferi için araştırma merkezi içerisinde veya bağımsız bir
şekilde, teknoloji transfer ve lisans birimleri kurulmaktadır.
Üniversite-sanayi arasında yakın işbirliği üniversitelerde gerçekleştirilen araştırma sonuçlarının
ekonomik gelişme sürecine katkıda bulunmasını sağlamakla birlikte, bu sürecin iki önemli riski de
bulunmaktadır. İlk olarak, sanayi-üniversite işbirliği sonucu üniversite kaynaklarının artan oranda
sanayi tarafından sağlanması, üniversiteler arasında kutuplaşmanın artmasına yol açabilir.
İşbirliğinde ön plana çıkan üniversiteler daha kolay yetkin öğretim üyesi istihdam ederek
araştırma fonları içerisindeki paylarını arttırabilirler (OECD, 2000). İkinci risk, temel araştırma
faaliyetlerinin ikinci plana itilmesidir. Bu nedenle OECD üniversite araştırmalarında kesin,
sürekli kaynaklar (sure resources) ile rizikolu kaynaklar (precarious resources) arasında 70/30
şeklinde bir denge tutturulmasını önermektedir. Benzer şekilde esas ve sözleşmeli (core and
contract-based) kaynaklar arasında en azından %50-%50’lik bir oran önerilmektedir. (OECD,
1998: 150, 161).
3.4. Ulusal yenilik sistemleri: Bir karşılaştırma
Ulusal yenilik sistemleri ülkeden ülkeye büyük farklılıklar göstermektedir. Bu konuda özellikle
OECD bünyesinde yapılmış çok sayıda çalışma vardır (örneğin, bkz. OECD, 1998a, 1999b,
2000a.). Bu konuda en önemli karşılaştırmalı incelemeler Lundvall (1992) ve Nelson’ın (1993)
derlemelerinde bulunmaktadır. Ulusal yenilik sistemlerinin karşılaştırılması bu çalışmanın
boyutlarını aşacağı için, bu alt-bölümde çeşitli ülkelere ait göstergeler karşılaştırılacaktır.
Karşılaştırma amacıyla, Türkiye’ye “benzer” üç farklı ülke, İspanya, Kore ve Meksika ile üç
gelişmiş ülke, AB, ABD ve Japonya’ya ait veriler kullanılmıştır.
39