Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ...

Hasan TÜZEN
Sendikacılığın, işçinin ücret konusunda kavgacılık temsilcisi
değil, işçinin çeşitli sosyal meselelerinde devlete ışık tutacak müşavere
enstitüsü ve yardımlaşma, dayanışma teşkilatı gibi çalışacağı
(Ergin 1988:269) beklentisine karşılık, daha sonraki yıllarda kurulan
çeşitli sendika ve konfederasyonlarla, Türkiye, hem sosyal ve hem
de ekonomik açıdan çok şeyler kaybetmiş, mesele işçi ve işveren ilişkisi,
yahut işçi haklarının iyileştirilmesi ve yeni sosyal ve ekonomik
istekler boyutlarını aşarak çeşitli mekanlarda kendini göstermiştir.
Nitekim bu süreçte 12 Eylül’ü takip eden günlerde 15 Eylül 1980 tarihli
8 numaralı kararla DİSK,MİSK ve HAK-İŞ konfederasyonları
ile bunlara bağlı sendikaların mevduat, üyelik aidatı, para, kıymetli
evrak, malzeme ve her türlü evrakı bloke edilmiş (Kaptan 1986:4)
ve daha sonra yeni yasal düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. 27 Aralık
1980 tarihinde çıkarılan 2364 sayılı “süresi sona eren Toplu iş sözleşmelerinin
sosyal zorunluluk halinde yeniden yürürlüğe konulması
hakkındaki kanun” ile devam eden üç yıllık geçiş döneminden sonra
5 Mayıs 1983 tarihinde, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ile, 2822
sayılı Toplu iş sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu kabul edilerek 7
Mayıs 1983 tarihinde yürürlüğe girmiştir (Kaptan 1986:4-6). Yukarıda
da belirtildiği gibi, geçiş döneminden sonra çıkarılmış olup, işçi
ve işveren ilişkileri ile, Türkiye’ deki iş hayatını düzenleyen 2821
ve 2822 sayılı kanunları incelemeden önce, çalışma hayatı ve buna
bağlı hükümlerle ilgili olarak Anayasa’ da yer alan maddelere bakmak
gerekmektedir.
b. 1980’ den Sonraki Durum
1982’ de kabul edilmiş olan yeni Anayasanın sosyal ve ekonomik
haklar ve ödevlerle ilgili olan bölümde, çalışma ve sözleşme
hürriyetine dair, 48. maddede “herkes, dilediği alanda çalışma ve
sözleşme hürriyetlerine sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak serbesttir
denmekte çalışma hakkı ve ödevi ile ilgili 49. maddede ise, “çalışma,
herkesin hakkı ve ödevidir.”.. Devlet, çalışanları hayat seviyesini
yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları korumak,
çalışmayı desteklemek ve işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir
ortam yaratmak için gerekli tedbirleri alır. Devlet, işçi-işveren ilişkilerinde
çalışma barışının sağlanmasını kolaylaştırıcı ve koruyucu
tedbirler alır” ifadesi kullanılmaktadır. Yine Anayasanın çalışma
90 TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007