Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ...

Rüştü YEŞİL / Davut AYDIN
olabildiğince gözlem ve deney yapma, yaşama, düşündürme, ortak
araştırma ve inceleme yapma imkanı sağlayan etkinlikler düzenlenmelidir
(Büyükkaragöz, 1989, 25; MEB, 2006, 55-58).
Örneğin hoşgörü, sorumluluk, dayanışma, hak bilinci, uzlaşma,
katılım gibi demokratik değerlerin öğrenilmesinin, davranışlarla
gösterilmesinin en iyi, belki de tek yolu uygulamadan geçmektedir.
Tutum ve davranışlar, önce örnek bireylerin davranışlarında
gözlenip sonra da kendilerine uygulama imkanı verilerek bireylere
kazandırılabilir (Lister, 1982, 11). Tibbits (1994, 364) demokratik
değerlerin öğrencilere, okul kültürü içerisinde ve kendi kendilerine
yaptıkları örgün öğrenme ve öğretme çalışmalarıyla kazandırılabileceğini
belirtmektedir. Buna göre değer eğitimi de en ideal şekilde,
hedef değerlerin yaşadığı, somut yansımalarının gözlendiği ortamlarda
yaparak, yaşayarak ve gözlenerek öğrenilebilir. Eğitim ortamına
değerlerin rengini vermesi, kokusunu katması, bu eğitimdeki
başarıya önemli katkılar sağlar.
Değerler eğitimi sürecinde model insan ya da grupların iyi örnek
oluşturması, öğrenmenin somutlaşması ve kalıcılığının artması
açısından önemlidir. Gözlem yoluyla öğrenme yaklaşımının temel
yöntemlerinden biri, model alma yoluyla öğrenmedir (MEB, 2006,
58). Ancak bireyin sürekli olarak bir bireyi model almadığı bilinmelidir.
Bazen de birey bir grubu, grup ta bir başka grubu model
olarak alabilir. Model alınan gruba sosyal psikolojide “referans grubu”
denir. Birey referans grubunu belirlerken öncelikle kendisinin
de içinde bulunduğu grubu seçme eğilimindedir. Ancak bu gruptan
izole olmuşsa, varlığını hissettiremiyorsa, beğenmediği davranış kalıpları
varsa başka bir grubu referans grubu olarak almaya başlar. Bir
grubun referans grubu olarak alınmasını sağlayan etkenler arasında
grubun sosyal bünye içindeki itibarı, üst tabakalarda bulunması
sayılabilir (Güngör, 2000, 69). Değer eğitiminde bireyin bu model
seçme yaklaşımı ve ölçütleri dikkate alınarak ona uygun model birey
ya da gruplar oluşturulmalıdır. Bireyin bu gruplar içerisinde yer
alması, görev alması, varlığını hissettirmesi için fırsat ve imkanlar
sunulmalıdır.
Değerler eğitiminin özellikle tutum ve davranış kazandırma
76 TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007