Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ...

Demokratik Değerlerin Eğitiminde Yöntem ve Zamanlama
4. Bireyin gelişim çağ ve özellikleri ile değer eğitimi yöntemleri
arasında nasıl bir ilişki vardır
Bu sorulara cevap bulmak üzere önce bir konu alanı olarak
değerlerin özellikleri ele alınmış ve bu özelliklerle öğretim yöntemleri
arasındaki ilişkiler belirlenmiştir. Daha sonra da bireyin gelişim
yön ve özellikleri ile değer eğitimi yöntemleri arasındaki ilişkiler
irdelenmiş, zamana bağlı olarak uygun yöntemler önerilmeye çalışılmıştır.
Konu Alanı Olarak Değerler ve Öğretim Yöntemleri İle
İlişkisi
Değerler her şeyden önce insani özelliklerdir. Hatta Tozlu’ya
(1992, 52) göre belki de insanı diğer varlıklardan ayıran en temel
özellik onun değerler var edebilmesidir. Bireysel boyutta var edilen
değerler, kendi içerisinde tutarlı ve akla uygun olması durumunda,
zamanla topluma mal olmakta ve toplumsal bir özelliğe dönüşmektedir.
Benimsenen bu özellikler bireyi ya da toplumu tanımada, tanımlamada,
yönünü ve konumunu belirlemede, diğer toplumlardan
ayırmada kullanılabilecek tutarlı, doğruluk miktarı yüksek özellikler
durumuna dönüşür.
Değerler konusunda geniş bir çalışma yapan Alport, Vernen ve
Lindzey’den (1960) sonra değerler, estetik, teorik (veya ilmi), iktisadi,
siyasi, sosyal ve dinî olmak üzere altı grupta ele alınmaya başlanmıştır.
Güngör, bunlara bir de ahlaki değerleri eklemiştir. Rokeach’a
(1973) göre ise değerler “gaye değerler” ve “vasıta değerler” olmak
üzere ikiye ayrılır. Gaye değerlere eşitlik, aile güvenliği, sosyal itibar,
ekonomik güç; vasıta değerlere ise nezaket, sorumluluk, çalışma,
zekâ örnek olarak verilebilir (Akt. Güngör, 2000, 84-85). Tüm
bu değer sistemleri ya da türleri birbiriyle iç içedir. Siyasi değerle
sosyal ya da ekonomik değerler, gaye değerlerle vasıta değerler birbirini
etkiler, tutum ya da davranışları birlikte oluştururlar. Her biri
ayrı sistem olmakla birlikte aynı zamanda değerler sisteminin de birer
çarkı gibidir.
Değer kavramını tanımlamaya dönük yapılan çalışmalar incelendiğinde
onun genel olarak şu özelliklere sahip olduğu anlaşıl-
TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007 69