Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ...

Demokratik Değerlerin Eğitiminde Yöntem ve Zamanlama
Değerlerin birey ya da toplum açısından önemli bir işlevi,
ona bir bakış açısı vermesi, varlığı ve bulunduğu yer hakkında onu
bilinçlendirmesidir. Çevresindeki olgu ve olaylara anlam vermede,
önem atfetmede, değer biçmede, kendine konum belirlemede birey
ve toplumu yönlendiren, eline ölçütler sunan özellikler, sahip olduğu
değerler bütününden başka bir şey değildir.
Tozlu’ya (1992, 52-53) göre farklı toplumların oluşması, birbirlerini
etkilemesi, varlığını dünyanın her yerinde hissettirmesi, sahip
olduğu değerlerin yüceliği ve benimsenmişlik düzeyi ile ilgilidir.
Düşüncelerde oluşması nedeniyle insanı ve toplumu maddi gerçekliğin
ötesine taşıma gücüne sahip olan değerler aynı zamanda bireyleri
bilinçli olarak bir arada tutma, birlikte yaşatma, varlığını devam
ettirme gücünü de barındırır. Bir taraftan toplumları birbirinden ayırırken
diğer taraftan tüm insanların paylaştığı özelliklerin kaynağını
oluşturması yönüyle de değerler birleştirici ve bütünleştirici bir güce
sahiptir. Toplumsal değerler toplumları birbirinden farklılaştırırken
evrensel değerler tüm insanlığı birleştiricidir.
Değerleri bilimsel bir temele oturtma, bir bilim olarak görme
çalışması sürecinde önce, onun kültürlere göre farklılaştığı dikkat
çekmiş; ancak daha sonra, kimi filozoflarca evrensel bir değerler sistemi
oluşturulabileceği düşüncesi benimsenmiştir. Örneğin Locke,
ahlak sistemleri ne kadar farklı olursa olsun ahlakın kültürle ilişkili
olmadığını, her kültürde üniversal değerlerin bulunabileceğini
savunmuştur. H. Spencer de farklılıklar üzerinde çokça durmasına
rağmen ortak değerler üzerine inşa edilecek bir ahlak ilminin kurulabileceğine
inanmaktadır (Güngör, 2000, 21).
Alkan’ın (2002, 69) ifadesiyle paylaşılacak ana fikir de, özgün
bir toplum olmayı sağlayan ayrıntılar da değerlerden oluşmaktadır.
Burada ana fikir, insan haklarına saygı, hoşgörü, özgürlük gibi evrensel
değerleri ifade ederken ayrıntılar ise her bir toplumun tarihinden,
coğrafyasından, inançlarından getirdiği gelenek ve görenekleri,
ananevi özellikleri kapsamaktadır. Bu bütünlük içinde bakıldığında
değerlerin, hem tüm insanlığı kuşatan hem de her bir toplumun insanlık
içerisindeki konumunu belirleyen önemli bir öge olduğu anlaşılmaktadır.
TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007 67