Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ...
Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ... Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ...
Ahmet ÇAKIROĞLU Üstbiliş Ülkemizde üstbiliş, biliş ötesi, yürütücü biliş gibi adlandırmalarla karşılığını bulan “metecognition” kavramı basitçe “düşünme hakkında düşünme” olarak tanımlanmaktadır. Kavram son 30 yıldır dünyada çok sık araştırmaya konu olmasına karşın ülkemizde 2000’li yıllardan itibaren tartışılmaya başlanmıştır. Tüm bu araştırmalara karşın hâlâ bu konuda araştırmacıların ortak bir tanım etrafında bile birleşemediği görülmektedir. Aslında bu çok tanımlılığın bir nedeni olarak aynı kavramı açıklamak için günümüzde birçok karşılığın (öz-düzenleme, yönetici kontrol, üstbiliş, bilişötesi, yürütücü biliş ve benzeri) bulunmuş olması ve bu kavramların literatürde sıklıkla birbirlerinin yerine kullanılması gösterilebilir. Tanımlar arasında farklılıklar olmasına rağmen aslında hepsi üstbilişin, bilişsel süreçleri denetleme ve düzenleme üzerindeki rolünü vurgulamaktadır. Üstbiliş kavramını eğitim alanına getiren araştırmacının John John Flavell olduğu kabul edilmiş ortak bir görüştür. Flavell 1976 yılındaki makalesinde üstbilişin, izleme ve düzenleme gibi iki unsuru olduğunu belirtmiştir. Flavell üstbilişi şu şekilde açıklamaktadır; Üstbiliş bireyin, bilişsel işlemleri ve çıktıları veya onlarla ilgili herhangi bir şey hakkındaki bilgisini ifade eder. Eğer A işlemini öğrenmenin B işlemini öğrenmekten daha fazla zor olduğunun farkındaysam; eğer C’nin doğru olduğunu kabul etmeden önce onu tekrar kontrol etmek zorunda olduğumu hissediyorsam; eğer unutabilme ihtimalim olduğu için D’ye daha iyi çalışmam gerektiğini hissediyorsam; eğer E’nin doğru olup olmadığını anlamak için birisine sormayı düşünüyorsam üstbilişle meşgul oluyorum demektir (Flavell 1976). Flavell’in çalışmalarının bir sonucu olarak çoğu araştırmacılar üstbilişi incelemeye başlamış ve onu birkaç farklı boyuta sahip bir kavram olarak düşünmüşlerdir. Bu durum üstbilişin farklı unsurları olabileceği mantığını ortaya çıkarmıştır. Flavell’dan sonra üstbilişle ilgili birçok araştırma yapan Brown (1978) üstbilişi, öğrencilerin plânlanmış öğrenme ve problem çözme durumlarında kullandıkları, düşünme süreçlerinin farkındalığı ve düzenlenmesi olarak tanımlamıştır. 22 TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007
Üstbiliş Marzano ve diğerleri (1988) üstbilişi; belli görevleri yerine getirirken düşünmemizin farkında olmak ve daha sonra bu farkındalığı, ne yaptığımızı kontrol etmek için kullanmak şeklinde tanımlamıştır. Biliş bireylerin zihinsel öğrenmelerini içerirken üstbiliş, öğrenmeyi izleme, kontrol etme ve değerlendirme süreçlerini içerir. Çocuklarda Üstbilişin Gelişimi Üstbiliş uzun süren gelişimsel bir süreçtir. Araştırmalar üstbilişin yaşla birlikte arttığını ve onun farklı unsurlarının farklı gelişimsel zaman dilimlerine sahip olduğunu göstermektedir (Hanten ve diğerleri, 2004). Üstbilişin gelişimi bilinçdışı bir modda başlar ve bu modu stratejilere, bilgiye ve yeni bilginin elde edilmesine ilişkin giderek artan bir bilinçli düzenleme ve öz-izleme takip eder (Kumar, 1998). Üstbilişsel bilgi erken yaşlarda belirir, yavaşça gelişir ve en azından ergenlik döneminin sonuna kadar gelişimini sürdürür (Brown, 1987). Yetişkinler küçük çocuklara göre kendi bilişleri hakkında daha fazla bilgiye sahiptirler ve bu bilgiyi daha iyi tanımlamayabilirler Bununla birlikte birçok çalışma 7 yaşındaki çocukların kendi bilişleri hakkında doğru biçimde düşünebildiklerini, ve özellikle de bunu bildikleri bir alanda yapmaları istendiğinde daha başarılı olduklarını göstermektedir. Üstbilişin gelişimi çocuklarda zekânın yaşla ilerlemesiyle birlikte kendileri, stratejiler ve görevler hakkında daha fazla bilgilenmeleri yoluyla gerçekleşir. Bununla birlikte Baker, (1989) çocuklar büyüdükçe üstbilişsel bilginin kademeli olarak geliştiği bilinmesine rağmen onun nasıl elde edildiği hakkında çok fazla bir bilgiye sahip olmadığımızı belirtmektedir. Üstbilişsel bilgi ve kontrol süreçleri, farklı şekillerde gelişim göstermektedir. Örnegin Alexander ve diğerleri (1995) üstbilişsel bilginin, çocukların yetenek düzeylerine bakmaksızın, devamlı artan bir şekilde monoton bir büyüme kaydettiği sonucuna varmıştır. Üstbilişsel bilgideki bu sabit gelişme, belki de okuma ve matematik gibi önemli bilişsel becerilerin artan bir şekilde elde edilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu alanlardaki beceriler arttıkça üstbilişsel bil- TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007 23
- Page 1: TÜRKİYE SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERG
- Page 4 and 5: TÜRKİYE SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERG
- Page 6 and 7: CONTENTS İsa KARAKOÇ / Adem SEZER
- Page 9 and 10: İLKÖĞRETİM II. KADEME SOSYAL B
- Page 11 and 12: İlköğretim II. Kademe Sosyal Bil
- Page 13 and 14: İlköğretim II. Kademe Sosyal Bil
- Page 15 and 16: İlköğretim II. Kademe Sosyal Bil
- Page 17 and 18: İlköğretim II. Kademe Sosyal Bil
- Page 19 and 20: İlköğretim II. Kademe Sosyal Bil
- Page 21: ÜSTBİLİŞ Ahmet ÇAKIROĞLU* Öz
- Page 25 and 26: Üstbiliş Hartman ve Sternberg (19
- Page 27: Üstbiliş Gourgey, A. F. (1998),
- Page 30 and 31: Bahri ATA an essay to express their
- Page 32 and 33: Bahri ATA etkili olabilir. Dersin k
- Page 34 and 35: Bahri ATA tırmaya katılanların
- Page 36 and 37: Bahri ATA Tablo 1’de görüldüğ
- Page 38 and 39: Bahri ATA Tablo 4: Tarih Öğretimi
- Page 40 and 41: Bahri ATA dersinin işlenişine yö
- Page 42 and 43: Bahri ATA yaklaşımı üç öğret
- Page 44 and 45: Elif ALADAĞ ArcView 9.2. At contro
- Page 46 and 47: Elif ALADAĞ lanması, organize edi
- Page 48 and 49: Elif ALADAĞ rencilerin uygun sorul
- Page 50 and 51: Elif ALADAĞ • Yazılım ve donan
- Page 52 and 53: Elif ALADAĞ Yöntem: Araştırma m
- Page 54 and 55: Elif ALADAĞ CBS, sayısal verileri
- Page 56 and 57: Elif ALADAĞ kontrol grubu öğrenc
- Page 58 and 59: Elif ALADAĞ 3. Araştırmanın ü
- Page 60 and 61: Elif ALADAĞ rin başlangıçta Sos
- Page 62 and 63: Elif ALADAĞ needs to know about GI
- Page 65 and 66: DEMOKRATİK DEĞERLERİN EĞİTİM
- Page 67 and 68: Demokratik Değerlerin Eğitiminde
- Page 69 and 70: Demokratik Değerlerin Eğitiminde
- Page 71 and 72: Demokratik Değerlerin Eğitiminde
Üstbiliş<br />
Marzano ve diğerleri (1988) üstbilişi; belli görevleri yerine<br />
getirirken düşünmemizin farkında olmak ve daha sonra bu farkındalığı,<br />
ne yaptığımızı kontrol etmek için kullanmak şeklinde tanımlamıştır.<br />
Biliş bireylerin zihinsel öğrenmelerini içerirken üstbiliş, öğrenmeyi<br />
izleme, kontrol etme ve değerlendirme süreçlerini içerir.<br />
Çocuklarda Üstbilişin Gelişimi<br />
Üstbiliş uzun süren gelişimsel bir süreçtir. Araştırmalar üstbilişin<br />
yaşla birlikte arttığını ve onun farklı unsurlarının farklı gelişimsel<br />
zaman dilimlerine sahip olduğunu göstermektedir (Hanten ve<br />
diğerleri, 2004).<br />
Üstbilişin gelişimi bilinçdışı bir modda başlar ve bu modu<br />
stratejilere, bilgiye ve yeni bilginin elde edilmesine ilişkin giderek<br />
artan bir bilinçli düzenleme ve öz-izleme takip eder (Kumar, 1998).<br />
Üstbilişsel bilgi erken yaşlarda belirir, yavaşça gelişir ve<br />
en azından ergenlik döneminin sonuna kadar gelişimini sürdürür<br />
(Brown, 1987). Yetişkinler küçük çocuklara göre kendi bilişleri<br />
hakkında daha fazla bilgiye sahiptirler ve bu bilgiyi daha iyi tanımlamayabilirler<br />
Bununla birlikte birçok çalışma 7 yaşındaki çocukların<br />
kendi bilişleri hakkında doğru biçimde düşünebildiklerini, ve<br />
özellikle de bunu bildikleri bir alanda yapmaları istendiğinde daha<br />
başarılı olduklarını göstermektedir. Üstbilişin gelişimi çocuklarda<br />
zekânın yaşla ilerlemesiyle birlikte kendileri, stratejiler ve görevler<br />
hakkında daha fazla bilgilenmeleri yoluyla gerçekleşir. Bununla birlikte<br />
Baker, (1989) çocuklar büyüdükçe üstbilişsel bilginin kademeli<br />
olarak geliştiği bilinmesine rağmen onun nasıl elde edildiği hakkında<br />
çok fazla bir bilgiye sahip olmadığımızı belirtmektedir.<br />
Üstbilişsel bilgi ve kontrol süreçleri, farklı şekillerde gelişim<br />
göstermektedir. Örnegin Alexander ve diğerleri (1995) üstbilişsel<br />
bilginin, çocukların yetenek düzeylerine bakmaksızın, devamlı artan<br />
bir şekilde monoton bir büyüme kaydettiği sonucuna varmıştır.<br />
Üstbilişsel bilgideki bu sabit gelişme, belki de okuma ve matematik<br />
gibi önemli bilişsel becerilerin artan bir şekilde elde edilmesinden<br />
kaynaklanmaktadır. Bu alanlardaki beceriler arttıkça üstbilişsel bil-<br />
TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007 23
Change language