Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ...

Necati CEMALOĞLU
(Hater ve Bass, 1988; Howell ve Avolio, 1993; Karip, 1998; Çelik
1998; Stordeur vd., 2001).
Koşullu Ödül: Lider ile izleyenler arasında yapılan bir müzakere
ile karşılıklı olarak hedeflerin neler olduğu, gösterilmesi istenen
performans ve bu performansın ölçütleri açıkça ifade edilir. İlk
olarak izlenecek yol ve elde edilmek istenen amaçlar açıkça belirlenir.
Lider astlarını istenen amaç yönünde harekete geçirebilmek için
onları maddi ve/veya manevi ödül ile motive eder ve işlerin istendiği
gibi sonuçlanmaması halinde de durumun gerektirdiği cezayı alacaklarını
bildirir. Lider astlarının isteklerini ve ihtiyaçlarını bilmelidir.
Sadece bu sayede astlarını, hedefe yöneltecek ödülleri belirleyebilir
(Bass, 1985).
İstisnalarla Yönetim: Serbest bırakıcı liderlik tarzından farklı
olarak, istisnalarla yönetim modeli, liderlikten vazgeçmek anlamına
gelmez. Etkileşimci liderliği belirleyen en önemli iki faktör ödül
ve cezadır. Başarı karşılığında yönetici ödül aracını kullanır. Öte
yandan performansta kabul edilemeyecek bir değişiklik ortaya çıktığında
istisnalara göre yönetim geçerlidir. İstisnalara göre yönetim,
düzeltici faaliyetin başlatılması anlamına gelir. İstisnalarla yönetim
davranışını gösteren Iiderler, astlarına verdikleri görevin üstesinden
gelebileceklerini, açıkça ifade etmeseler de, bir güvenleri vardır.
Serbest bırakıcı liderlikte olduğu gibi, işler yolunda gittiği sürece
müdahil olmamayı ve kenarda durmayı tercih ederler. Kısacası istisnalarla
yönetim davranışı astlara kısmi güven, statükonun devamı,
zayıf iletişim ve kendine güven duygusunda zayıflık şeklinde kendini
gösterir (Bass, 1985).
İstisnalarla Yönetim (aktif): Lider, kuralları hataları önlemek
için uygular, hataların kayıtlarını tutar ve standartlardan meydana
gelen sapmayı önlemek için astlarıyla konuşur (Karip, 1998, 449).
İstisnalarla Yönetim (pasif): Lider, örgütsel sorunlar kronik
hale gelene kadar olaylara müdahale etmez. “Bozulmamışsa tamir
etme-dokunma” ilkesini katı bir biçimde uygular ve hata olmadan
eylemde bulunmaz (Karip, 1998, 449).
Laissez-faire Liderlik: Sözcük anlamından da anlaşılacağı
üzere, iş görenlere sınırsız özgürlük alanı yaratan lider anlamına gel-
170 TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007