Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ...

Osmanlı’nın Son Döneminde Eğitim Uygulamalarında Yeralan Buluş...
cuklara yalnız bunları anlayıp anlamadıklarını belirlemek için soru
yöneltecektir: Anladınız mı Çoğul neye derler Çoğulun kuralı nedir
“........” kelimesi çoğul mudur, tekil midir Bunun çoğulu nasıl
yapılır Şunun tekili nedir’ şeklinde sorular soracaktır.
Öğretmen buluş yöntemini uyguladığı takdirde ise çoğulun
tarifi ve kuralı hakkında hiç bir şey söylemeksizin sorular sormaya
başlayacaktır. Bir kelimenin tekili ile çoğulu (tekil ve çoğulu tabirlerini
kullanmaksızın) söyleyerek bunların arasında anlamca ne fark
olduğunu soracaktır. Mesela sınıf tahtasına “ağaç”, yanına da “ağaçlar”
kelimesini yazacak, sonra bunların arasında ne fark vardır Ne
zaman ağaç dersiniz, ne vakit ağaçlar dersiniz “ağaç” kelimesi ile
bir cümle söyleyiniz, “ağaçlar” kelimesi ile bir cümle yapınız. Bahçede
bir tane ağacınız var. Baktınız, meyveleri olmuş, babanıza bunu
haber vereceksiniz. Ne dersiniz Bahçede beş on tane ağacınız var,
gördünüz ki hepsine tırtıl üşüşmüş. Bunu babanıza haber vermek
için ne dersiniz gibi sorular soracak, bu suretle çocukları bu iki
kelime arasındaki farka dikkat etmeye ve bu farkı bulmaya mecbur
bırakacaktır. Aynı hareketi daha birkaç kelime hakkında uygulayacaktır.
Mesela “ağaç”ın altına “kitap”, “ağaçlar”ın altına “kitaplar”
kelimesini yazacak, çocukların dikkat ve düşüncelerini, bunların
anlamlarını karşılaştırmaya yöneltecektir. Bu şekilde devam ederek
“ağaç” ve “ağaçlar” kelimelerinin altına dörder beşer kelime yazıp
incelettirecektir. Sonra çocukların dikkat ve düşüncelerini bu kelimelerin
hepsi üzerine yöneltecek “şimdi bakınız, aşağıdaki kelimeler
ile ağaç kitap vb. ile soldaki kelimeler ağaçlar, kitaplar vb. arasında
anlamca ne fark var Bu taraftakiler kaçar şeyi gösteriyor, bu taraftakiler
kaçar Şeklinde sorular soracak ve doğal olarak “bunlar birer
şeyin birer tanesini; bunlar da bir şeyin birkaç tanesini gösteriyor”
cevabını alacaktır. Artık öğrenci tekiller ile çoğullar arasındaki farkı
“bulmuş”, iyice anlamıştır. Artık onların zihninde tekilin, çoğulun
fikirleri doğmuş, çoğalmıştır. Bu fikirleri pekiştirmek ve tekrar ettirmek
için öğretme son olarak konuyu özetleyerek “bir tek şeyi gösteren
kelimelere ‘tekil’, bir şeyin birkaç tanesini gösteren kelimelere
de “çoğul” derler” diyecektir. Bu şekilde tekil ve çoğulun tariflerine
ait olan anlama görevini (onları düşündüre düşündüre, onlara buldura
buldura) tamamlamış olacaktır. Çocuklar tarifi biliyorsa öğret-
TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007 145