Turkish Journal of Social Research - Eski Sayılar - Türkiye Sosyal ...

Osmanlı’nın Son Döneminde Eğitim Uygulamalarında Yeralan Buluş...
Tarih dersinde de uygulanamaz. Çünkü bu dersin öğrettiği hakikatler
işitilenlerin, görülenlerin, anlatılanların sonucudur. Bunları
kendi kendine keşfedebilmek için, bizzat yeniden işitmek, bizzat
görmek lazımdır ki, doğal olarak bu da imkânsızdır.
Sonuç olarak buluş yöntemi nakle dayanan ilimlerde, derslerde
uygulanamaz. Yalnız akla dayanan ilimlerde, derslerde uygulanabilir.
Coğrafyayı ve tarih dersini anlatım yöntemiyle öğretmek mecburdur.
Fakat diğer dersleri dilbilgisini, matematiği, sosyal bilgiler
ve eşya derslerini, geometri derslerini anlatım yöntemiyle de buluş
yöntemiyle de öğretmek mümkündür.
Bu metotların uygulanmasında bu son derslerin hem anlatım
yöntemi hem de buldurma yöntemi ile öğretilmesinin mümkün olduğu
anlaşıldıktan sonra, hangi usul ile öğretilmesi daha uygun olacağını
düşünmek lazım gelir. Bu yöntemlerin, mahiyetleri dikkate
alınınca fayda ve zararları kolaylıkla anlaşılabilir.” demiştir. Görüldüğü
gibi Satı Bey tarih ve coğrafya derslerinde buluş yönteminin
kullanılamayacağını söylemiştir. Fakat burada ilginç bir nokta vardır
ki o da Tatbikat Mektebinde uygulanarak “Tedrisat Mecmuasında”
yayınlanan ve bizzat Satı Bey tarafından yapılmış olan coğrafya ve
tarih dersleri tamamen buluş yöntemine uygun ders örnekleridir.
Burada görünürde bir tezat söz konusudur. Bu tezadın açıklamasını
da şöyle yapabiliriz: Satı Bey’in dipnotla belirttiğimiz dersleri incelenecek
olursa bu derslerde kavram, genelleme, olgu ve kural öğretmiştir.
Buluş yöntemi ile hangi ders olursa olsun kavram, genelleme,
olgu ve kurallar öğretilebilir. Tarih ve coğrafya dersleri her ne kadar
nakle dayanan ilim ve dersler olmasına rağmen içeriğinde kavram,
genelleme, olgu ve kurallar vardır. Dolayısıyla Satı Bey bu noktalarda
buluş yöntemini söz konusu derslerde de kullanmıştır. Bu ders örnekleri
aynı zamanda buluş yönteminin tarih ve coğrafya derslerinde
uygulanmış örneklerdir. Satı Bey’in tarih ve coğrafya derslerinde
uygulanamaz dediği noktalar bu derslerin içeriği ile ilgilidir.
Satı Bey tarafından uygulanmış ve Tedrisat Mecmuasında yayınlanan
tarih ve coğrafya ders örnekler: İstanbul Nasıl Fethedildi (sayı 3), Coğrafya
Dersi (sayı 5), Coğrafya Dersi: Sokakların Planı (sayı 13), Kutup
Memleketleri (sayı 14).
TSA / Yıl: 11, S: 2, Ağustos 2007 143