"Dil gölgesi"nde bir şair - Elazığ İzzetpaşa Vakfı

Nasıl ki güçlü roman toplumsal tabakaların
yaşam alanlarından beslenmiş ise anı yazarlarının
yaşadıklarını yazıya ve kitaba dönüştürmeleri
de onların edebi türle beslenmeleridir. Halit Ziya
Uşaklıgil’in Kırk Yıl’ında olduğu gibi. Edebiyatımızda
birçok edebi üründe varlığını hissettiren anı
türü başta sosyoloji, tarih ve psikoloji olmak üzere
bunun gibi bilim dallarına da kaynaklık etmiş, rehber
olmuştur.
Hele anı yazarı edebiyatın içerisinde ise yani
şair, romancı, hatip, siyaset adamı kimliğini taşıyorsa
yaşadıklarını tarihin tanıklığına geleceğin
sorumluluğuna sunmuştur. Kimliğini Tanzimat’la
onaylayan edebiyatın bu şanssız türü şiirin romanın
ve hikâyenin karşısında tutunabilmek için dilin istisnasızlığına
ihtiyacı vardır. Yazar bu bilinci unutmamalıdır.
Yazar, mensup olduğu dilin vakarıyla
gerçek bir edebi zevk içinde yaşadıklarını realist
yalın ve muhattabını ciddiye alan tutum içerisinde
olmalıdır. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Günlüklerinde
olduğu gibi…
Yukarıdaki satırları bana yazdıran son dönemde
zevkle okuduğum Yahya Akengin’in “Bir Semaverlik
Muhabbet” adlı anı kitabıdır. Üstadın anılarını
okurken her şeyden evvel kullandığı dilin hakkını
veren ve diline âşık bir yazarla karşılaşıyorsunuz.
Kitabın tamamı bittiğinde dolu dolu yaşamış bir
şairin yaşadıklarını paylaşıyorsunuz.
Yeri gelmişken şu satırı da eklemek durumundayım;
anı salt yazarın yaşadıklarından ibaret değildir.
Gündelik hayattan hiyerarşik çekişmeye,
siyasetten ekonomiye hülasa yaşanmışlıklardaki
bütün derin renkleri barındırır. Yine yaşanmışlıktan
okuyucu payına düşen o soylu hisseyi çekinmeden
helâlinden alır ve dilin huzuruna varır.
Yazarımız Yahya Akengin anılarına Bayburt
ve Erzurum’dan başlıyor. Bu iki şehir onun için
önemlidir.
Erzurum Gar’ında bir tren,
Sırtına sonbaharı yükleniyor
Dalından düşmüş yapraklar gibi yolcular,
Rüzgârlara boyun eğmiş, bir de ben..
Doğduğu Bayburt’tan ayrılış heyecan ve burukluğu,
ilk gençlik yılları bir şairin ayak izlerini
belirliyor. Yazarın “Gençliğim Eyvah” demediği
diyemediği buna zaman bulamadığı yıllar meslek
hayatına en önemlisi de şiire başladığı yıllar…
“Isparta’da askerlik”, “tabur çeşmesi”, “tekmil
şiiri”…
Bu anılar yolculuğunda Akengin’in önemli
yönlerini keşfediyorsunuz: Milli manevi duyarlılık,
mesleki duyarlılık, anadiline yaşadığı dile
duyarlılık. Bir şairden daha ne beklenir ki. Ayrıca
anılarda devlet kurumlarının sebepsiz çekişmelerle
yıpratıldığı açıkça ortaya konulmuş.
Bazı kurumları işgal eden yazarların sanıldığı
kadar dil erbabı olmadıklarına tanık oluyorsunuz.
Yazar, inandığı dünya görüşünü, inancından
dolayı başına gelenleri bütün içtenliği ile okurla
paylaşıyor. Milliyetçi duruşundan dolayı başına
gelenler okuru hayretler içerisinde bırakıyor.
Milliyetçilerin entrikalarla nasıl dışlandığını görüyorsunuz.
Yahya Akengin denilince elbette Hisar Dergisi
akla geliyor. O Hisar’ın şairidir. Yahya Akengin
edebi üslûp sınavını Hisar dergisinde vermiştir.
“Bir Semaverlik Muhabbet”in demlenmesi de
o yıllarda başlamıştır.
Bize ait değerlerin bir edebi türle var olması
Türk yazarının dikkatle üzerinde durması
gereken bir konudur. Akengin, edebi akımlara
kısmen mesafeli, fakat kendine has zevki ve
derinliği eserlerine yansıtmayı bilmiştir.
Yahya Akengin, Yazarlar Birliği’nin kuruluşu,
çalışmaları kurduğu kurumda devre dışı
bırakılması, İLESAM’ın kuruluşu, yaptığı
hizmetler, son olarak TÜRKSEV’in kuruluşu
Türk dünyası ile birlikte yapılan çalışmalar.
Anlatılanlar kuru yaşanmışlıklardan ibaret değil
kullanılan yalın dil okuyucuyu isteyerek
o anılar dünyasına çekiyor. Hem yazarımızın
başka yönlerini de açıyor.
Yahya Akengin’de olan seçkinci bir duruş
mertçe bir tavır tavizsiz bir dünya görüşü.
Milli duyuş, düşünüş yaşayış… Çok yakın tanımakla
bahtiyar olduğum Yahya Ağabeyin “Bir
Semaverlik Muhabbet”e isim babalığı yapan
“Erzurum” şiirinin ilk dörtlüğünü veriyorum.
Bir semaverlik muhabbettir ömür dediğin
Ve göz ufkunda bir kağnıdır göçer gider
Palandöken yaylasında bir türküdür zaman
Ötesi karlı bir düş uçar gider■
73
eylül-ekim-kasım
2010