"Dil gölgesi"nde bir şair - Elazığ İzzetpaşa Vakfı

o yoksa her şey kötüdür. Bu tespitler günümüzün
tıp anlayışına tam olarak uymasa da tespitlerde kısmen
gerçeklik payı var. Çünkü her şeyin başında
moralin geldiğini tıp camiası da kabul ediyor. Hatta
amansız hastalıkların sebepleri arasında, büyük ve
uzun süren üzüntü ve streslerin bulunduğunu iddia
eden hekimler de var.
Ancak yâre kavuşmanın her şeye deva olması,
yokluğunun ise neredeyse her hastalığa davetiye
çıkarması gibi telkin ve düşünceler bizce doğru
değil. Çünkü bu görüş hem gerçeklerle tam olarak
bağdaşmıyor hem de terbiye sistemi bakımından,
çocukları ve gençleri tutarlı yetiştirme açısından
isabetli değil.
Yâre bu kadar çok şey yüklemenin ve ondan
çok şey beklemenin sebebi nedir acaba
Evvela, türkülerde bu konuda bir abartı olduğunu
söyleyelim. Çünkü toplumda yaygın olan bir durum
değil bu. Vuku bulan böylesi tek tük hâdiseler
türkülere ve hikâyelere konu olup defalarca dinlenince
karamsarlık ve bedbinlik meydana geliyor.
‘Bir insana kırk kere deli denirse o da kendisini deli
zanneder’ misali insanlar uzun süre bu tip sözlere maruz
kaldığında olumsuz etkileniyor.
İkinci sebep türküleri ortaya çıkaran insanların kişilikleriyle
alakalıdır. İnsanımız bir şeye bağlanırken
de bir şeyden uzaklaşırken de maalesef bazen aşırıya
gidiyor. Yani övgülerinde de, yergilerinde de ölçüyü
kaçırıyor. Bu mizaç yapısı böylesi karasevdayı ortaya
faktörlerden biridir.
Üçüncü olarak, insanlar eskiden birçok şeyi aileleri
ve yakınlarıyla paylaşmıyorlardı. Çekingenlik ve aile
içindeki yetersiz diyalog yüzünden şahsi duygular ve
düşünceler kâfi derecede konuşulmuyordu. Dolayısıyla
gençler her şeyini paylaşan bir evdeşin hayalini
kuruyorlardı. Hatta gerçekte onda olmayan özellikleri
de varmış gibi düşünüyorlardı. Aşk böyle başlıyordu.
Âşıklara göre yâr, hem sırdaş hem eş hem de önemli
bir güç kaynağı idi. O, kusursuz, her bakımdan
mükemmel bir insan, her derde deva bir varlık idi.
(Malum, âşıklar birbirlerinde kusur göremezler). O
varsa dünya var, yoksa dünya anlamsızdır.
Başka nedenler de sayılabilir ama netice itibariyle
genel kültürümüzde ve özel olarak türkülerimizde
rastladığımız yârle ilgili telakkiler bize göre
gerçekçi bir bakış değil. Yâr gerçekten önemli ve
insanı hayata bağlayan unsurlardan biridir elbette
ama her şey değildir. O duyguyu ne gereğinden
fazla büyütmek ne de önemsiz bir duyguymuş gibi
görmezlikten gelmek doğru olmaz. Bazı kimselerin
amiyane tabirle söyledikleri ‘dünya karşı cins üzerine
kurulmuştur’ sözü isabetli ve doğru değildir.
Kişiler yârini kaybettiği zaman her şeyini yitirmiş
gibi bir duyguya kapılmamalı veya derin bir yeise
düşmemeli ya da vuslat olmadan da ayakları üzerinde
durmasını becerebilmelidir. Bu şekildeki telkinlere
daha fazla ihtiyaç var.
Tıp uzmanı Dr. Sait Eğilmez, ses sanatçısı
ve araştırmacı Salih Turhan ve yazar Osman
Güzelgöz’ün birlikte hazırladıkları ‘Türkülerde
Hekimlik ve Sağlıkla İlgili Türküler” isimli kitabı
okurken bunları aklımdan geçirdim. Sağlık Bakanlığı
yayınları arasında yeni çıkan bu önemli kitap
kanaatimce bir boşluğu doldurmuştur.
Göz hastalıkları doçenti S. Eğilmez’in, Âşık
Veysel’e atfen yazdığı ve halk müziği sanatçısı Salih
Turhan’ın notaladığı şiir de çok manidar:
Sesin duydum Veysel, dengin aradım
Sözünün üstüne söz bulamadım
Görmenin ilmine ömrüm adadım
Veysel’ce gören bir göz bulamadım
Bu çerçevede ‘kansere sitem’ diyebileceğimiz
şiirin sahibi değerli şairimiz Yavuz Bülent Bakileri
de hatırlayalım:
Sanma ki ben senden korkan biriyim
Ha bugün ha yarın, ölüm mukadder.
Bir kız torunum var; dünya güzeli
Ki şimdi burada ne söylesem az
Sabah akşam bir gül gibi elimde eli
Onu gözyaşlarıyla bırakıp gelsem olmaz
Sonuç olarak, Türkülerin analizini yapanlar,
aynı zamanda halk kültürünün de analizini yapmış
oluyorlar. Dolayısıyla kültürümüzün çeşitli konulardaki
tespit ve telkinlerini gün ışığına çıkarmış,
böylece milletimizin yaratıcı ve üretken bir zekâya,
geniş bir zihin yelpazesine sahip bulunduğunu kanıtlamış
oluyorlar. Ayrıca Türk Kültürünün çok
köklü ve engin bir yapısının bulunduğunu da göstermiş
oluyorlar. Politikacıların, bir kısım aydınların
ve bazı sosyal bilimcilerin ‘halkın engin sağduyusu’
ya da ‘halkın şaşmaz feraseti’ dedikleri şey
bu olsa gerek.■
56
eylül-ekim-kasım
2010