"Dil gölgesi"nde bir şair - Elazığ İzzetpaşa Vakfı

avrat, silah” darbımesel
hâlini almıştır.
İnsanlığın ufku,
kâinatın efendisi ve
Allah’ın sevgilisi peygamberimizi
Miraç
gecesinde ilahî visal
âlemine uçuran ışıktan
hızlı vasıtanın “Burak”
isimli kanatlı at şeklinde
yaratılışındaki hikmet,
Allah tarafından
atın manasına bağışlanmış
ne büyük şereftir.
Kâinatın efendisine
ait her kelime,
her hareket, her eda bir
hadis olduğu- na göre, Allah’ın sevgilisi,
Allah’ın ve kendisinin sevdiği ata dair, söz, hareket,
iş ve eda hâlinde birçok hadis vermişlerdir:
“Hayır, atların alınlarına nakşedilmiştir.”
ya da “Dünya saadeti atların sırtındadır.” Ata
dair ne söylense, bu muhteşem sadeliğin kavrayışı
içinde atı çepeçevre kuşatamaz. Son derece
sade bir ifade içinde öyle girift ve derin bir mana
kuyusu ki, ancak, peygamber sözü olabilir.
Allah, Kur’an’da, bazı mahluklar üzerine yemin
eder. Bunlardan biri de at. Allah’a mahsus
sır... Kur’an’ın “El’âdiyât” suresinden, (âdiyât,
koşan atlar demektir) dört ayet meali: “Kasem
olsun, soluk soluğa koşanlar üzerine... Tırnaklarıyla
taştan kıvılcım fışkırtanlar üzerine...
Sabah vakti düşmanı basıp etrafı toz dumana
boğanlar üzerine... Peşinden doğruca düşman
saflarının içine dalanlar üzerine...” Dış perdeden
bakıldığında muazzam bir nur cümbüşü
içerisinde atı seyrediyoruz. İşte asil atın koşu ve
yarış tablosu... Sâd suresinin 31, 32 ve 33. ayetlerinde;
“Akşama doğru kendisine, üç ayağının
üzerine durup bir ayağını tırnağının üzerine diken
çalımlı ve safkan koşu atları sunulmuştur.
Süleyman: Gerçekten ben mal sevgisini, Rabbimi
anmak için istedim, dedi. Nihayet güneş battı.
(O zaman:) Onları (atları) tekrar bana getirin,
dedi. Bacaklarını ve boyunlarını sıvazlamaya
başladı.”
Yahya Kemal’in “Rindlerin Ölümü” şiirinin;
“Her seher bir gül açar, her gece bir bülbül
öter.” mısrasında olduğu gibi Türk edebiyatında
gül ve bülbül mazmunları çok fazla kullanılmaktadır.
Bülbülün sesi, gülün rengi ve kokusu Türk
edebiyatının içine oldukça fazla sinmiştir. Çoğu
yerde gül ve bülbül beraber zikredilmektedir. Bu
birliktelik Türk edebiyatında bir aşk hikâyesine
dönüşmüştür. Bülbül ve gül anlatımı daha çok
bir şehirli olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan
fazla birlikte olduğumuz, iç içe yaşadığımız
“at” ise taşralı bir bakış açısı ile ele alınmıştır!
Yazmaktan çok sözlü edebiyatımızda rastlanmaktadır.
Neredeyse Köroğlu hikâyeleri olmasa
edebiyatımızda atlara rastlayamayacağız.
Hâlbuki dünyada en çok ata yakın olan, seven,
sırdaş olan daha ileri gidersek kardeş (karındaş)
olan Türklerdir.
Türkler atı bir hayvan, bir ticari mal, ya da iş
gücünden faydalanılan bir araç olarak düşünmemişlerdir.
Onu bir dost, kardeş, aileden bir birey
olarak görmüşlerdir. Türkler atı kendilerinden
bir parça olarak bilmiştir. “Aynı dili değil aynı
duyguları paylaşanlar anlaşırlar.” diyor Mevlana,
yoksa rüzgârlarla yarışan atlarla insan nasıl
bu kadar iyi anlaşırdı...
Canlılar arasında erkek ile dişi kıyaslandığında;
erkeği kadar gösterişli, albenili, hızlı ve cesur
sanırım yalnız atlarda çıkar. Şu yeryüzünde
erkeğine meydan okuyan canlı, bir kadın bir de
at. Başarıda erkeğinden geri kalmazlar… Dede
Korkut’ta; kız ve delikanlı yarışlarına çok zaman
şahit oluruz. Atla olan bağlılığımız, cesaret
ve hayat tarzı olarak olmasının yanında duygusal
bir yaklaşımdır. Bu sebeple eski Türklerde at ile
insan aynı çadırda kaldıklarına şahit oluyoruz.
İnsanlarla atlar arasında ilginç bir benzerlik
daha vardır. “Kısrağı döversen huysuz olur,
aygırı döversen sessiz (pısırık) olur” sözü incelendiği
zaman ortaya benzerlikler çıkmaktadır.
Mesela, kadını dövmekle sövmekle sindiremezsin,
itaat ettiremezsin; severek, yüzüne gülerek,
okşayarak onu yola getireceksin. Kısraklara da
vurursan azar, huysuzlanır ve itaat etmez. Kısrağı
döverek emir altına alamazsın. Erkekler ise
dövülmeyi onurlarına sığdıramazlar; onlar için
küçümsenmek, küçük düşmek, hakaret sayılır.
Yani atlar korkuyu bilir. Aygırlara vurmaya kal-
47
eylül-ekim-kasım
2010