"Dil gölgesi"nde bir şair - Elazığ İzzetpaşa Vakfı

deniyet Taşkent, Semerkant, Buhara gibi şehir
medeniyetleri meydana getirmiş olsa da sürekli
olarak taşradaki insanın gönlündeki sıcaklığını
korumuştur.
Türk tarihi ve toplumu hakkındaki asıl
ve sağlam görüşlerden hareket edilerek
hem mahallî ağızları hem de Türkçenin
küçümsenmiş ve unutulmuş nesir dilini
yeni gelişmelerle kaynaştırarak kullanmak
gerekir. Yazılmayan/konuşulmayan
kültür zamanla hafızalardan silinir. Önce
konuyla ilgili terminoloji bilinmelidir.
Eğer Türklere koyun ile at arasında
bir tercih yapma hakkı sunulsaydı, belki
çok düşünülebilir. Koyun ve at kültürü
çok eskilere dayanır. Hayatını sürdürmek
ve geçim için koyun kaçınılmaz ve çok tercih
edilmesine rağmen bu göçebe millet sanırım
atı seçerdi. Yalnız hayatta kalmak, yeni
otlaklar elde edebilmek, yurt kurabilmek, millet
olmak, bağımsız kalabilmek için, sözün kısası
Kafdağı’nın ötesindeki hedeflere (Kızılelma’ya)
varabilmek için ata ihtiyaç vardı. Kızılelma ülküsü,
elbette atın kısa zamanda ulaşacağı bir yer
değildi ama başını dikip keskin gözlerle en iddialı
bakış ondaydı. Bakışlarıyla uzak hedefleri
en iyi gözüne kestiren ve hayalini kuran sanırım
ki atlardır. Bir tepenin üzerine çıkıp sonsuzluğa
gözlerini dikerek dakikalarca kıpırdamadan bakabilir.
Onsuz da o hedeflere ulaşmak mümkün
görünmüyordu.
Türkler, attan cesaret, attan kuvvet, attan
can almıştır! Yeryüzünde at sütünü içen
Türklerden başka bir millete daha rastlayamazsınız.
Bu bir akrabalık gibi kabul edilebilir.
Kımız olarak kullanılmanın yanı sıra,
annesi ölen ya da annesinin sütü olmayan bebeklere
at sütü çoğu zaman atın memesinden
emzirilmiştir, sütanne olmuştur, taylara kardeş
olmuştur. “Yiğit yiğidin yoldaşı / At yiğidin
öz kardaşı...” derken Karacaoğlan bunu kastetmiş
olmalı. At sütünün bebekler için şifalı olduğu
düşünülmektedir.
Anam; “Allah, atların ayaklarını mühürlemiştir.”
derdi. Yıllarca bu kafama takıldı. Halk arasında
da, “Atların ayakları mühürlüdür ya da atın
girdiği yerde bereket vardır.” sözlerini duyardım.
Mutlaka bu sözlerin bir dayanağı olmalıydı…
Uzun yıllar aradım durdum. Ta dört bacağında o
işareti bulana kadar. Hz Süleyman’ın atların bacaklarını
sıvazlamasını, düşünüyorum,
ayette öyle geçiyordu
(Sâd
suresi 33).
Mührü yıllarca
ben atların tırnaklarında aramışım meğer. Annemin
mühür dediği bu olsa gerek!... Ön bacaklarının
iç tarafında, dirsek ekleminden dört/beş
parmak üste ortanın biraz gerisine düşecek şekilde,
elips bir oluşum durur. Orada tüy olmazdı.
Neden şimdiye kadar gözümden kaçtı, ona hayıflandım.
Aynı şeklin benzeri ama daha küçük,
arka ayakların diz eklemlerinin bir/iki parmak
aşağısında, iç kısımda oldukça geriye doğru yer
almaktadır. Bu oluşum diğer hayvanlarda bulunmaz,
yalnız atlara mahsus bir oluşumdur. Bu
oluşumdan dolayı halk arasında, “ayakları mühürlü
atlar” denmiş olmalı. Doğrusu bu mührün
hikmeti henüz çözülememiştir.
1894’te Tolu Biğ (Dolu Bey) adında bir Türk
beyinin emriyle yazılmış olan (Kitab’ı Riyazat’ı
Hayil) isimli bir risalede “El hayru makûdun
bi-nevasıyıl hayl ilâ yevm’ilkıyame” hadis’i şerifi
Türkçeye nakledilerek şöyle denilmektedir:
“Eş’şumu Yani Nebi eydür kim ercellik üç nesnede
türür. Biri apcıda ve biri atta ve biri evde
(Uğur ya da uğursuzluk üç şeydedir: Kadın, ev
ve at.)” İşte dinî cevaz hâlinde kendilerinden
uğur beklenmesi gereken üç şeyin içinde at... Bu
peygamberin sözü... Sanırım Türklerdeki, kadın,
at ve silah kutsallığı buradan gelmektedir ve
kimseye emanet edilmez. Dilimizde bu olay; “at,
46
eylül-ekim-kasım
2010