"Dil gölgesi"nde bir şair - Elazığ İzzetpaşa Vakfı

görmüştü. Çoban: “Yâ Rabbi! Bana misafir olsan,
sana en güzel yemeklerden ikram etsem, ayağına
çarık (ayakkabı) yapsam, saçlarını yıkasam, saçındaki
bitleri kırsam.” diye dua ediyordu. Hz. Musa
bunu duyunca çobana: “Ey çoban! Allah Teâlâ’ya
böyle dua edilmez, onun yemeye içmeye ihtiyacı
yoktur, insana benzemez.” dedi. Bunun üzerine çoban:
“Ey Musa! Ben cahil bir çobanım, bana nasıl
dua edeceğimi öğret de öyle dua edeyim.” diye
karşılık verdi. Hz. Musa ona Allah’ın şanına yakışır
bazı dualar öğretti, sonra yoluna devam etmek
için yürümeye başladı. O esnada Allah Teâlâ’dan
kendisine şöyle bir hitap geldi: “Ey Musa! Ben o
kulumun duasından mutlu oluyordum, çünkü samimi
idi. Niçin onun duasını değiştirdin” Bu hitap
üzerine Hz. Musa tekrar çobanın yanına döndü ve:
“Sen nasıl istiyorsan öyle dua et.” dedi ve yoluna
devam etti [19] .
Bu hikâyelerde verilmek istenen mesaj, insanın
ibadetlerinde samimi olmasının çok önemli olduğu,
ihlas ve samimiyetle yapılan ibadetlerde bazı şeklî
hatalar olsa bile Allah Teâlâ ve resulü tarafından
hoş görüldüğüdür.
b) Günlük işlerdeki hatalara karşı
hoşgörü
Bazı insanlar Müslüman olmalarına rağmen
nefsinin isteklerine uyarak Müslümanlıkla bağdaşmayan
işler yapabilirler. Onların yaptığı yanlış işlere
kızmak ile o insanlara kızmayı birbirine karıştırmamak
gerekir. O insanlara acımak ve merhametle
doğru yola çağırmak en doğrusudur. Tasavvufî eserlerde
sufîlerin bu konudaki bazı söz ve hikâyeleri
bulunmaktadır.
Hamdûn-i Kassâr şöyle demiştir: “Bir sarhoşla
karşılaşırsan, ona buğzetme, kötü söyleme, çünkü o
duruma sen de düşebilirsin.”
İbrahim b. Edhem bir gün bir sarhoşun yanından
geçiyordu. Onu ağzı bulaşmış, yerde yatar vaziyette
gördü. Su getirip ağzını yıkadı ve “Allah Teâlâ’nın
isminin anıldığı bir ağzı böyle kir bulaşmış bir hâlde
bırakmak hürmetsizlik olur.” dedi. Sarhoş kendine
gelince İbrâhim b. Edhem hazretlerinin yaptığı şeyi
ve söylediği sözü kendisine bildirdiler. O sarhoş
tövbe etti ve salih insanlardan oldu. Sonra İbrâhim
b. Edhem’e rüyasında: “Sen bizim için onun ağzını
19. Mevlânâ, Mesnevî, c. II, beyit: 1720-1786.
yıkayıp temizledin, biz de senin kalbini temizledik.”
buyurdular [20] .
İmam-ı A‘zam Ebû Hanîfe’nin komşusu bir genç
vardı, her gece içki içer, eve sarhoş gelir, bağırır
çağırırdı. Bir gün devletin görevlileri onu yakalayıp
hapse attılar. Ertesi gün İmâm-ı A’zam: “Komşumuzun
sesi kulağımıza gelmez oldu.” deyince,
bir talebesi onun hapse atıldığını söyledi. Bunun
üzerine İmâm-ı A’zam valiye gitti. Vali, onu görünce
ayağa kalkıp hürmetle karşıladı. “Teşrifinizin
sebebi nedir” dedi. O da hâdiseyi anlatınca, Vali:
“Böyle önemsiz bir iş için zât-ı âliniz buraya kadar
niçin zahmet ettiniz, bir haber gönderseydiniz kâfi
idi.” dedi ve o genci serbest bıraktı. İmâm-ı A’zam
o gence; “Bak, seni unuttuk mu” diye sordu. Genç:
“Hayır…” dedi, yaptığı kötü işlerden tövbe edip,
İmâm-ı A’zam’ın derslerine devam etmeye başladı
ve fıkıh ilminde âlim olarak yetişti [21] .
Sa‘dî Şîrâzî Gülistân isimli eserinde anlattığına
göre bir zahidin evine hırsız girmiş, ancak çalacak
bir şey bulamamış. Üzüntüyle evden çıkarken durumdan
haberdar olan zahit sarınıp içinde uyuduğu
kilimi hırsızın yoluna atmış ki alsın da eli boş ve
mahzun gitmesin [22] .
Benzer bir hikâye de Ahmed er-Rifâî hakkında
anlatılır. O, evine gelen hırsıza bir miktar kaliteli un
ikram etmiş ve helâllik isteyip yolcu etmiştir. Onun
bu şefkatinden etkilenen hırsızın tövbe edip doğru
yola geldiği nakledilir [23] .
c) Gayrimüslimlere karşı hoşgörü:
Bir toplumda her dinden insan bulunabilir. Toplumların
asayiş ve huzur içinde yaşayabilmesi için
farklı din mensuplarının birbirine hoşgörü işe bakması
çok önemlidir. İslam hukukuna göre Müslüman
ülkelerde yaşayan gayrimüslimlere “zimmî”
denir ve devlet onların güvenliğini sağlamakla gö-
20. Ferîdeddin Attâr, Tezkiretü’l-evliyâ (nşr.
Muhammed İsti‘lâmî), Tahran 1374/1995, s. 125.
21. Muhammed b. Yûsuf es-Sâlihî ed-Dımaşkî,
Ukûdü’l-cümân fî menâkıbi’l-İmâmi’l-a‘zam Ebî
Hanîfeti’n-Nu‘mân (nşr. Ebu’l-Vefâ el-Afgânî), Haydarabad
(Hindistan): Lecnetü ihyâi’l-ma‘ârifi’n-Nu‘mâniyye, 1974,
s. 289-290.
22. Sa‘dî Şîrâzî, Gülistân (nşr. Gulâm Hüseyn Yûsufî),
Tahran 1384 hş., s. 87.
23. Ken‘an er-Rifâî, Ebu’l-Alemeyn Seyyid Ahmed
er-Rifâî (hzr. Mustafa Tahralı- Müjgan Cunbur), İstanbul
2008, s. 24-25.
27
eylül-ekim-kasım
2010