"Dil gölgesi"nde bir şair - Elazığ İzzetpaşa Vakfı

kın içerisinde beşeri aşkın cüzleri zaten mevcuttur.
İlahî aşka vasıl olmak bilakis beşeri aşkların temelini
sağlamlaştırır. Denizin içinde damla vardır;
ama deniz damladan ibaret değildir… Türk coğrafyasının
en bereketli olduğu husus aşktır.” (2)
“Divan-ı Hikmet” bir “Divan-ı Aşk”
imiş meğer!
Hazret Sultan Yesevî’nin 144 adet ‘Hikmet’ adı
verilen şiirini içeren Divan-ı Hikmet’inde “aşk” kelimesi
tam tamına 55 şiirde kullanılmıştır. Oran olarak
bakıldığında bu % 38’lik bir yaygınlığa işaret eder.
(Divan-ı Hikmet’te başka hiçbir kavram -sanıyorumbu
yoğunlukla kullanılmamıştır.) İnceleme bir de aşk
ile doğrudan ilişkili “âşık, maşuk, muhabbet” kelimelerini
kapsama alanına alarak genişletildiğinde çok
daha büyük bir oran ortaya çıkacağı kesindir.
Divan-ı Hikmet’te aşk kavramı tek başına bir
duygu durumunu anlatmak için kullanıldığı gibi “aşk
ateşi” gibi bazı tanımlamaların bileşeni şeklinde de
kullanılmaktadır. Aşk kelimesinin Divan-ı Hikmet’te
çeşitli formlarda 173 (yüz yetmiş üç) kez kullanıldığını
görüyoruz. Aşk kelimesinin sıklıkla kullanıldığı
tamlamalar olarak “aşk yolu”, “aşk derdi”, “aşk
ateşi”, “aşk sırrı”, “aşk sevdası”, “aşk kapısı”, “aşk
ehli”, aşk pazarı” ve daha pek çok deyiş dikkati
çekmektedir. Bu incelememizde bu deyişlerin yer
aldığı hikmetler sırası ile verilecektir. (3)
“Aşk Yolu”
Hazret Sultan Yesevî’nin yolunun bir sevgi ve
muhabbet yolu olduğunun en kesin kanıtı aşk kelimesinin
en sık kullanıldığı kavram “aşk yolu”dur.
Yesevî’de tasavvuftaki kemal makamlarına ulaşmanın
yolu olarak tarif edilen “aşk yolu” kavramı
on dokuz yerde kullanılmıştır.
12
Tarikatın yollarıdır çetin azap
Bu yollarda nice âşık oldu toprak
Aşk yoluna her kim girse hâli harap
Erenlerden yolu sorup yürüdüm ben işte
77
Âşık olsan aşk yoluna koy adımı
Dünya kaygısını boşayıp koy Edhem gibi
Akıllı isen dünya için yeme gam
Kıyamet günü cezalarını verir dostlar
81
İşbu aşkın yolu dilim olmaktır
Burada ağlayıp ahirette gülmektir.
Gül renkleri zeferan gibi solmaktır.
Böyle olmadan, âşıkım, deyip söylemeyin dostlar.
Sırdan anlam duymayanlar yabancıdır
O âşıkın mekânları viranedir
Aşk yolunda can verenler sevgilidir
Candan geçmeden candan haber bilmeyin dostlar.
4
Yirmidokuz yaşa girdim, hâlim harab
Aşk yolunda olamadım misali toprak
Hâlim harab bağrım kebab, gözüm dolu yaş
O sebepten Hakk’â sığınıp geldim ben işte.
11
Aşk yolunda âşık olup Mansur geçti
Belini bağlayıp Hakk işini sıkı tuttu
Melâmetler ihanetler çok işitti
Ey müminler hem Mansur oldum ben işte
29
Pişman olmuş âsi kulum, aşk yolunda bülbülüm,
Arslan Baba’ya köleyim, kölen olur Hoca Ahmed.
33
Aşk yolunda yok olayım Hakk Bir ve Var
Her ne eylesen, âşık eyle ey Allah’ım.
Elimi açıp dua kılayım, Azim Cebbar
Her ne eylesen, âşık eyle ey Allah’ım.
…
Aşk derdini talep eyledim, dermanı yok;
Aşk yolunda can verenin korkusu yok;
Bu yollarda can vermese, imkânı yok;
Her ne eylesen, âşık eyle ey Allah’ım.
…
Aşk pazarı ulu pazar, sevda haram;
Âşıklara senden başka kavga haram;
Aşk yoluna girenlere dünya haram;
Her ne eylesen, âşık eyle ey Allah’ım.
51
Aşk yolunda damla damla kanlar yutarım
Rahman adı rahmetinden ümit tutayım
Şarap kadehini doyası versen candan geçeyim
Hasretinde iki gözümü yaşlasam ben
96
Dinmeden âşıklar Hű derler Allah’ına yalvarıp;
Yürür O’nun aşkında, gece gündüz sararıp.
19
eylül-ekim-kasım
2010