Muhammed Hamidullah - Türkiye Diyanet Vakfı

Seyyid Burhaneddin’in ölümünden sonra Mevlânâ
bütün zamanını öğrencilerini eğitmek ve müritlerini
irşad ile geçirmiştir. 29 Kasım 1244 tarihinde Şemsi
Tebrîzî’nin Konya’ya gelip yerleşmesiyle Mevlânâ’nın
hayatında büyük değişiklikler olmuştur. Şems ile
Mevlânâ arasında çok büyük dostluk meydana gelmiştir.
Bu dönemde Mevlânâ okutmak, öğretmek, vaaz etmekten
elini eteğini çeker. İki dost başbaşa Cenâb-ı
Hakk’ın nurlarına, ilâhi sohbetlere gömülürler. Ancak
halk Mevlânâ’nın kendileriyle ilgisini kesmesine tahammül
edemez, kıskançlıkla Şems aleyhinde dedikodulara
başlarlar. Bu dostluktaki sırrı idrak edemeyenlerin düşmanca
davranmaları sonucunda Şems 1246 yılının Mart
ayında Konya’dan ayrılır ve Şam’a gider. Bu duruma
Mevlânâ çok üzülür, derin ıstıraba gömülür ve bütün
dostlarla ilgisini kesip, bir köşeye çekilir. Herkes pişmandır.
Bu sırada Mevlânâ’ya Şems’den bir mektup gelir.
Mevlânâ sevinçle yeniden semâ etmeye, şiirler yazmaya,
dostlarına iltifat etmeye başlar. Mevlânâ Şems’e
bir mektup göndererek Şems’i davet eder, Şems’de bu
davete icabet eder.
Bu kez Şems’in Konya’ya gelişine herkes sevinir.
Sohbet ve muhabbet dolu günler yeniden başlar. Fakat
bu huzur ve sevgi dolu günler uzun sürmez. Ham kişiler
yeniden kin ve kıskançlığa kapılır; Şems’e düşman olurlar
ve 5 Aralık 1247 Mayıs’ında Şems aniden ortadan
kaybolur.
1273 yılı kışında Mevlânâ ansızın hastalanıp yatağa
düşer ve 17 Aralık 1273 Pazar günü güneş batarken
Mevlânâ bu âlemden göçer.
Mevlânâ, İslâmiyetin özünü bilen; tefsir, hadis,
kelâm ilimlerine vâkıf; devrindeki tefekkür cereyanlarını
tanıyan; Hak yolundaki rehberliği asırlara taşan bir âlim,
mutasavvıf ve sanatkârdır. Onu tarihin müstesnâ şahsiyetlerinden
biri haline getiren bir diğer yönü de mütefekkir
şahsiyetidir. Mevlânâ tefekkürü; din, ilim, felsefe
ve tasavvuf süzgecinden geçirmiş; îman ve sevgi potasında
eritmiş; neticede kelâm ilminin tartışmalarına çözüm
bulan, ehl–i sünnet inancına uygun,
zaman ve mekânla aşınmayan sağlam
bir tefekkür sistemi ortaya koymuştur.
Onbinlerce beyitlik hikmet ve irfan
hazinesi durumundaki eserlerinde
kelâm ve felsefenin en çok tartışma
konusu hâline gelen meseleleri
herkesin anlayabileceği örneklerle
izah ederek, sonuçta tek bir çözüm
vermiştir.
Mevlânâ, bütün eserlerinde insanı
yüce bir varlık olarak görür. Zira insan
yalnızca su ve topraktan yaratılan;
et, kemik ve kandan ibaret bir yaratık
değildir. İnsan; Allah emanetini-dini
yüklenmiş, meleklerden daha üstün
olan ve Cenâb-ı Hakk’ın tecellîsine
ayna olarak yartılan ulvî bir varlıktır.
Allah; kendi ruhundan ruf üfürerek
insana can vermiş, melekler insana
secde etmişlerdir. Fakat insan, yaratılışındaki
yüksek gayeyi ve kendisindeki
cevheri sezdiği zaman insan
olur. Yoksa bu dünyadaki diğer canlılardan
farkı kalmaz.
Mevlânâ’nın binlerce beyit tutan
Mesnevî’si ve Dîvân-ı Kebîr’inde
anlatılanların özü bu gerçeklerdir.
Engin gönüllü Mevlânâ; kadınerkek,
çocuk-yaşlı, hasta-sağlıklı,
müslüman-hristiyan, iyi-kötü,
zengin-fakir, sultan-kul demeden;
her insanı Hak nûrundan bir parça
bilmiştir. İnsanlığa bu gözle bakan
Mevlânâ’nın, insanlara davranışlarında
hep hoşgörü ve sevgiyi buluruz.
Hayatında bu konuyla ilgili çarpıcı
örnekler çoktur.
“Sevgi, acıyı tatlılaştırır. Sevgi, bakırı altın eder.”
“Sırrını bir kaç kişiye dersen, artık ona veda et.
Zira iki dudağı aşan sır yayılır.”
“Birisini tanıyamadınsa, kime tabi olduğuna bak anlarsın.”
< 70
TÜRKİYE DİYANET VAKFI HABER BÜLTENİ
www.diyanetvakfi.org.tr