Muhammed Hamidullah - Türkiye Diyanet Vakfı

Sayın Hocam genetik işi ile ilgilenmenizin
30 yıl öncesine dayandığını
öğrendik. GDO konusuna girmeden
önce, genetik yapının irade
hürriyetinin oluşması yönünde
rolü var mıdır, yok mudur Bu hususta
bir açıklama yapmanız mümkün
mü
Genetikle ilgili bir hayli çalışmalarımız
oldu. Benim doktora tezim
“İrade Hürriyeti ve İmam
Maturidi”dir. İrade hürriyetini çalışırken,
genetik yapının irade hürriyetinin
oluşmasında birinci derecede
rolü olduğunu gördüm. İradeyi etkileyen
hür irade olabilir mi Mekanik
yapı belirli kapasiteler içinde çalışırsa,
insan bir otomattır, hür iradeden
söz edilemez; makinedir, ona
verilen program istikametinde yürür.
Ama o zaman sorumluluk insana
yüklenemez. Sorumluluğun yüklenebilmesi
için iradenin hür olması
lazım. Bunun anlamı da şu: Bir şeyi
yapacağımız zaman, onu yapmak ile
yapmamak arasındaki bizim gücümüz
eşit olmalı ki yapma istikametini yahut
yapmama istikametini seçtiğimiz
zaman, bu seçimden dolayı sorumluluk
üstlenebilelim. Eğer bizim genetik
yapımız bir tarafı zorunlu tutuyorsa,
ondan dolayı bizim sorumluluğumuz
olamaz.
O zaman kuantum fiziği çıkıyor
karşımıza. 1905’te Plank ile 1927’de
Incertitude (belirsizlik) kanunlarıyla
gelişiyor. Özellikle bu insertitude
kanunları, mikrofizik, kuantum fiziği
alanında “iki kutup arasında serbest
bırakılan bir elektronun hangi yönde,
ne hız kazanacağını önceden tespit
mümkün değildir”. İşte bu bize, irade
hürriyetine imkân veren bir şeydir;
yani determinist yapı değil, mikrofizik
dünyasında indeterminist yapı
hâkim.
Genler ise her biri bir moleküldür;
Deoksiribonükleik Asit mole-
külü. Ribonükleik asit, deoksiribonükleik asit. Her ikisi
de hem bir gendir, hem de fizik yapı itibarıyla bir moleküldür.
Atomik yapıya dayanıyor netice itibarıyla. O
zaman, genlerin bile yapısında, geni meydana getiren
atomlardaki elektronların hareketleri önceden belirlenemeyeceğine
göre, o hâlde bizim genetik yapımızın
bizi ancak genel karakterlerimizle sınırlayabileceği, ama
o genel yapı içindeki mikrofizik, kuantum fiziği açısından
ele alınabilecek hareketlerde tam bir serbestinin
bulunduğu sonucuna varılabilir idi. Ancak, inançlar açısından
bunun ne gibi sonuçlar verebileceğinin bir doktora
tezi seviyesinde işlenmesi gerekir. Ben sadece irade
hürriyeti açısından olaya baktım.
Efendim GDO konusu, İslam dini açısından hangi
yönleriyle ele alınabilir
Olaya İslam Dini açısından bakmadan önce, bu
tartışmanın hangi zemin üzerine oturduğunu
bilmek gerekiyor. Konunun bilimsel yönünden ziyade,
politik ve ticari yönü ön plana çıkmış. Yani,
Türkiye’de bugünkü yapısıyla GDO’lar üzerindeki tartışma,
bilimsel anlamda genetiği değiştirilmiş organizmalar
-ki buna bitkiler ve hayvanlar giriyor organizma
dendiği için- bunların ne olduğu, ne olması lazım
geldiği, ne olabileceği konusunda hiçbir yan etki nazarı
itibara alınmadan, sırf bilimsel maksatla bir tartışmadan
ziyade, siyasi yönü ön planda tutulan, ticari
kaygıları ön planda olan uluslararası bir kavganın ülkemizdeki
yansıması manzarasını taşıyor. Çünkü, konuyu
objektif, bilimsel olarak ele alan çevreler, gerek
laboratuar çalışmaları, gerekse teorik konuda fikir yürüten,
görüş belirten çevrelere baktığımız takdirde,
GDO’nun birkaç açıdan ele alınmasına imkân veren
bir yapı taşıdığını görüyoruz.
Dinimiz açısından olaya iki açıdan bakılabilir:
1. Fert olarak veya toplum olarak insana veya tabiata
zararının olup olmadığı açısından, yani fayda ve
zarar açısından bakılabilir. İnsanlara faydası veya zararı,
topluma faydası veya zararı, tabiata faydası ve zararı.
Bir bu açıdan bakılabilir.
2. Bir de, inançlarımız açısından, doğrudan doğruya
tabii bir yapıyı değiştirmeye yönelik bir faaliyet olduğu
için, genetik yapıyı değiştirmeye yönelik, bizim inancımıza
göre her şeyin yaratıcısı Allah olduğundan, acaba
Allah’ın yarattığı bir yapıyı değiştirme olarak mütalaa
edilebilir mi Tabii bu değiştirme olarak mütalaa
edileceği için, Kur’an-ı Kerim’in temel mantığı açısından
www.diyanetvakfi.org.tr TÜRKİYE DİYANET VAKFI HABER BÜLTENİ 25 >