Muhammed Hamidullah - Türkiye Diyanet Vakfı

oluşmakta ve içinde bir aile ile evcil
hayvanları barınıyor. Bu küçük mekanda
yemek için ateşini yakıyor, keçisi, tavuğu
ve aile bireyleri bu mekanı paylaşıyor.
Etiyopya’da büyük bir oranla, özellikle kırsal kesimlerde
kapalı ekonomi hakim. Zaten nüfusun yüzde
70’i ya da 80’i kırsal kesimlerde yaşıyor. Genellikle muz,
soğan, patates üretiyor ve kendileri tüketiyor yani pazara
sunma durumları yok, ya da çok az. Ancak hayvancılığın
çok saygın olduğunu söyleyebiliriz. Dünyada hayvancılık
bakımından 8’inci sırada, fakat hayvancılıkta
modern teknikler uygulanmıyor, besicilik yok, doğal
olarak hayvanlar besleniyor. Hayvan cinsleri de genellikle
küçükbaş hayvanlardan oluşuyor. Ancak cinslerinden
dolayı verimleri çok düşük.
Tarım alanında, başta gelen gelir kaynakları kahve.
Kahvenin yanında mısır, susam da önemli yer tutuyor
ama kahveyi çok büyük oranda ihraç ediyorlar. Bir
de yörenin Incıla dedikleri bir bitkisi var, ekmek yerine
ikame ederek onu kullanıyorlar, buğdaydan tamamen
farklı, değişik, buraya özgü bir bitki, çok yaygın olarak
kullanılıyor.
Etiyopya yeraltı kaynakları açısından nasıl
Etiyopya’da çıkarılan petrol yok, belki yer altında var
ama şu ana kadar burada bir petrol rezervi keşfedilip,
çıkarılıp, satılmamaktadır. Doğalgaz da keza öyle. Burada
asıl yer altı zenginliği altındır. Altın da birkaç firmanın
elinde, onlar kullanıp işletiyorlar. Mesela bir Arap
firması var. Şeyh El Amudi, dünyanın sayılı zenginidir,
annesi Etiyopyalıdır. Bu firma altını çıkarıp işliyor ve piyasaya
sunuyor.
Etiyopya’yı dünyanın en çok yağmur alan
ülkelerinden biri olarak biliyoruz., buna rağmen
neden tarımsal alanda verimlilik az oluyor
Evet Etiyopya dünyada belki en çok yağmur alan ülkelerden
biri. Etiyopya’yı ikiye ayırmak lazım; rakımı yüksek
olan ve rakımı düşük olan yerler. Rakımı yüksek
olan yerlerde özellikle yağmur sezonunda çok fazla yağmur
yağıyor. Fakat Etiyopya’nın toprak yapısından dolayı
zemin suyu tutmuyor, yağmur hemen yerin 150-250
metre civarında aşığı inmektedir. Dolayısı ile yağmuru
çok almasına rağmen faydalanmak mümkün olmuyor.
Bir de akarsular var. Bu akarsular da çok derin kanyonlardan
gitmektedir, 100, 150, 200 metrelik kanyonlar
mevcut burada. Suyu o kanyonlardan çıkarıp işlemek
için enerjiye ihtiyaç var, bu da büyük maliyetler
getirdiğinden maalesef bu su kaynağından da faydalanamıyorlar.
Rakımı düşük olan yerlerde ise
bazen iki-üç sene yağmur yağmıyor.
Yağmur yağmadığı için kuraklık baş
gösteriyor, buna bağlı olarak da hayvanlar,
insanlar açlıktan ölebiliyor. Su
sıkıntısının Etiyopya’da hat safhada
olduğunu söyleyebiliriz.
Peki bu suyu çıkarma noktasında
hiç girişimde bulunmuyorlar mı
Bu konuda Türkiye’nin aktif olduğunu
söyleyebilirim. Biz TİKA olarak
burada 100’e yakın su kuyusu açtık.
Bunun piyasa maliyeti belki 4-5 milyon
dolardır. Ama biz İstanbul Büyükşehir
Belediyesiyle işbirliği halinde
bir su sondaj kamyonu getirdik, bu
kamyonda çalışacak teknik elemanları
getirdik, 43 tane su kuyusu açtık.
Bunların her birinin derinliği 150
ila 250, 300 metre arasında değişmektedir.
Bunun sondajını, boru döşenme
işini hepsini tamamen biz yaptık;
1 milyondan fazla insana içme suyu
sağladık. Yine Dire Dawa’da 50 kilometre
mesafe, Harer’de 50 kilometre
mesafede bir yerde 8 köye 11 kilometre
borularla, jeneratörle suyu depoya
gönderip, depodan da borularla
11 kilometre civarında bulunan bütün
köylere suyu dağıttık. Bu suyla
biz sadece temiz içme suyu sağladık,
fakat zamanla gördük ki, aradan üçbeş
ay geçmeden bu insanlar bu suyu
tarımda da kullanmaya başladılar ve
< 22
TÜRKİYE DİYANET VAKFI HABER BÜLTENİ www.diyanetvakfi.org.tr