RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM

More documents

Recommendations

Info

ortaya çıkması muhtemeldir. Aile içerisinde de kırılma olabiliyor. Daha geniş toplum perspektifinde de kırılma olabiliyor. Dediğim gibi biz siyasi vizyonumuzu bir tür büyük bir sentez olarak görüyoruz. Yani kendi medeniyetimizden ve kültür dünyamızdan gelen değerlere sahip çıkmakla birlikte değişen dünyada kendimizi geliştirecek hamleleri gerçekleştirme istidadı da göstermeye çalışıyoruz. Ne köksüz, radikal bir değişim, ne de katı, aydınlanmamış bir muhafazakarlık bunu sağlayabilir. O yüzden, ikisini de dikkate alarak yürümek lazım. Bunu yakalamak zor ama imkansız da değildir. Mesela İstanbul Belediyesince düzenlenen “Arzın Merkezinde Buluşmalar” adlı konferanslar kapsamında ve “Küresel Ahlak” başlıklı oturumda geçen sene birlikte konuştuğumuz Hans Küng’ün yaklaşımını buna örnek gösterebiliriz. Hans Küng’ün bu konulara dair on sene kadar önce yazdığı, imzalayıp bana da gönderdiği, bir kitabı var. O kitabında özetle ahlaki değerleri dikkate alan bir ekonomi felsefesi, bir ekonomi yönetimi oluşturmamız gerektiği üzerinde duruyor. Parası olanın hizmet aldığı, tedavi olduğu, iyi eğitim aldığı bir düzen yerine toplumun hakikaten korunması gereken kesimlerine yönelik telafi mekanizmaları olan bir sistem. Zaten içtimai adalet dediğimiz şey budur. İçtimai adalet en önemli politik değerlerin başında gelir. Siyaset içtimai adaleti yakalamak zorundadır. Ona yaklaşmak zorundadır. Onun yakınında olmak zorundadır. Bunu gerçekleştirmek kolay değildir. Sosyal adalete giden yol sadece siyasetçinin gönlünden geçen bir yol değil, siyasi sistemin, yönetişimin merkezinden geçen bir yoldur. Burada bir değer olarak adalet merkezi bir öneme sahip gözüküyor. Evet, adalet bir yönüyle ahlaki bir değerdir. Hatta pek çok ahlaki değerin toplamıdır. Farabi’nin felsefesine baktığımızda dört önemli kavramın öne çıktığını görürüz. Hikmet, şecaat, iffet ve adalet. Hikmet bilgeliktir. Biraz önce söylediğim gibi o teorik bir değerdir. Şecaat pratik, uygulama ile ilgilidir. Cesur olmazsanız, korkak olursanız zaten kendinizi de bir noktaya getiremezsiniz. İffet daha çok ılımlı orta yoldur, moderasyondur. Biz onu daha çok kadınlar için kullanırız ama daha geniş bir anlamı vardır. İffet, Kur’an-ı Kerim’in “Biz sizi orta yol topluluğu olarak yarattık…” ayetindeki anlamda hayatta bir vasata bir vustaya ulaşmaktır. İlginç olan adaletin bu üçünün yani hikmet, şecaat ve iffetin birbirini besleyecek, birbirini destekleyecek şekilde kurgulanmasıdır. Adalet bunların dengeli bir biçimde var olması anlamına gelir. Bir diğer yönüyle adaletin içini bunlar doldurur. Gerçekten bu anlamlandırma oldukça ilgi çekicidir. Ama diğer taraftan adalet aynı zamanda politik bir kavramdır. Dolayısıyla ahlak ayrı politika ayrı diyemezsiniz. Politikayı tümüyle ahlakın içine getirip sıkıştırırsanız, sınırlarını zorlarsanız bu savunulması kolay olmayan siyasi bir gidiş olur… Çünkü moralizm toplumun pek çok imkânının kullanılmasını engelleyen bir çerçeve sunar. Bu yüzden “…ci” derecesine varmamak şartıyla ikisinin ortasını bulma çabası, ikisini sentezleme çabası insanlık tarihi boyunca var olmuş bir şeydir. Hans Küng’ün eseri değerli ekonomi ve değerli siyaset anlayışının geliştirilmesi gerektiği üzerinde durur. Değer ile birlikte yürüyen siyaset, iktisadi, eğitim, kültür, v.s. Biz diyoruz ki Mevlana’nın pergel metaforunda bahsettiği gibi bir dizi değerler bizim sabitelerimiz olacak. Ayağımızın birini o değerlerin dünyasında tutacağız. Ama öbür ayağımızla da yetmiş iki milleti dolaşacağız. Biri istikrarı sembolize ediyor. Diğeri değişmeyi, sürekli değişmeyi sembolize ediyor. Y IL 2 SAYI 5 | <strong>DEM</strong> DERGİ 45
Siyaset büyük kararların alındığı büyük adımların atıldığı dolayısıyla o ölçüde iyiliklerin veya kötülüklerin ortaya çıktığı başka bir deyişle büyük günahların ve sevapların işlendiği bir alandır. İnşallah Allah bana, bize iyilikle yürümeyi, sevap işlemeyi nasip eder. “Değer ile birlikte yürüyen siyaset.” dediniz bunun gerçekleşme şartları nedir sizce Tabi bu kolay değil. İmkânsız mı Biraz önce söyledim: O da değil. Demokrasi bu gün için onu başarmaya çalışıyor. Demokrasi pek çok önemli özelliğinin yanında bazı ana değerlere dayanan bir rejimdir. İnsan onuruna saygısı olmayan bir rejime demokrasi denmez. İçinde adaletin yer almadığı bir yönetim biçimi demokrasi değildir. Şeffaflığı reddeden bir anlayış demokratik olmaz. Ne yapıyorsanız toplumun gözü önünde yapacaksınız. Toplum bilecek, görecek ki hesap sorsun. Dolayısıyla hesap sormayı ortadan kaldıran, şeffaflığı ortadan kaldıran bir siyaset, demokratik bir siyaset olamaz. Bu yüzden demokratik bir şeffaflık, demokratik bir hesap sorma ve hesap verme mekanizması, bir yönetim şeklini “demokrasi” yapar; demokratik bir laiklik anlayışı da doğrudan değerlerle yürüyen bir siyasette önem kazanır. Kendi siyaset yaklaşımınızı nasıl tanımlarsınız Bunu siyasete girişimde, usul öyle olduğu için, düzenlenen törende söylediğim sözlerle anlatayım. Bazı arkadaşlar benden uzun ve felsefi bir konuşma beklemiş bu törende. Çünkü orada beni tanıyan beş yüze yakın kişi vardı. Zannediyorum üç veya dört cümle söyledim. O kadar. Ama o cümleler hala söyleniyor. Hepimiz biliyoruz ki siyaset büyük adımların atıldığı, büyük kararların verildiği bir alan. Sizin attığınız adımlara göre ülkenin ekonomisi şekilleniyor. Bir basiretsiz karar milyonların hayatını cehenneme çevirebiliyor. Yahut bir karar sizi savaşın içine sürükleyebiliyor. Bir başka karar ise sizi barışa götürebiliyor. Dedim ki siyaset büyük kararların alındığı büyük adımların atıldığı dolayısıyla o ölçüde iyiliklerin veya kötülüklerin ortaya çıktığı başka bir deyişle büyük günahların ve sevapların işlendiği bir alandır. İnşallah Allah bana, bize iyilikle yürümeyi, sevap işlemeyi nasip eder. Dile getirmem belki tevazu sınırını zorlayacak ama benim siyaset anlayışımın temelinde böyle bir hassasiyet yatıyor. Belki de Farabi üzerine çalışmalar için ömrünüzün en verimli beş senesini vermiş olmanızdan kaynaklanan bir sorumluluktur bu. Sadece sizin bir parmağınız bir ülkeyi savaşa sokabilir veya sokmayabilir. Bir tek oy, bir oy toplamı “çoğunluk”a dönüşebilir. Mecliste parmak kaldırmanız bir konferansta parmak kaldırıp “ben de bir şey söyleyebilir miyim” gibi bir durum değildir. Siyaset kadar zor bir iş yoktur. Ama her halükarda birileri siyaset yapmak gibi bir görevi yerine getirmek zorundadır. “Siyasetsiz hayat olmaz”; siyasetsiz toplumsal hayat olmaz. İsterseniz burada tekrar siyaseti beseleyecek değerler alanına geçelim. Siyaset alanında değer adına ortaya konanların tamamı beşeri bir inşa mıdır yoksa bunun ötesine geçen bir boyutu var mıdır Evet! Felsefenin çok önemli bir sorusudur bu. Fakat onun cevabı o kadar kolay değildir. Niye cevabı o kadar kolay değildir Çünkü kaynaklar bir yerde örtüşebiliyor. Mesela diyelim ki Kur’an-ı Kerim’in kendi öğretisi içerisinde değerleri sıralamaya çalışırsak görecek olduğunuz şey Kur’an’ın o değerlerin çoğuna “maruf” dediğidir. ‘Bilinen değer’ diyor Kur’an: Ye’murune bi’l-maruf ve yenhevne ani’l-münker. Yani birine maruf diğerine münker diyor. Sadece maruf demesi bile onların zaten var olduğunu gösterir. Başka türlü marufun bir anlamı olmaz. Yani bunlar insanın irfanı içerisinde olan şeylerdir. Buna çok tipik başka bir örnek vereyim. Batıda ben bu örneği verdiğim zaman hakikaten bazen şaşırıyorlar. Diyorum ki bakın Peygamber geliyor insanlara diyor ki “doğru budur”. Ama onun doğru tarifine itibar etmeyenler “hayır bizce bu yanlıştır” demenin ötesine geçiyor ve onu doğru kabul edenleri öldürüyorlar. Bu durum karşısında Hz. Peygamber ne yapıyor Kendisine ilk inananları Habeşistan’a gönderiyor. Peki niye Habeşistan’a gönderiyor Çünkü oradaki kralın adil biri olduğunu biliyor. Habeşistan kralı Necaşi, adaletiyle maruf biridir. Demek ki bir insan iyi bir Hıristiyan olur adil olur, iyi bir Müslüman olur; adil olur iyi bir Musevi olur adil olur; Kur’an-ı Kerim’in maruf kelimesini kullanması bundandır. Zaten değerler vahiy tarihi içerisinde maruftur. 46 <strong>DEM</strong> DERGİ | YIL 2 SAYI 5
Page 1 and 2: DOSYA Siyaset & Değer Prof. Dr. Me
Page 3 and 4: Kendisine inen Kur’an bir bilgi k
Page 5 and 6: Burada asıl mesele, erdemli bir si
Page 7: Yani bizde muhafazakârlık, İngil
Page 11 and 12: “Promise is a promise”. Söz ve
Page 13 and 14: Siyasi güce sahip olan herkesin ah

RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM