RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM

More documents

Recommendations

Info

lıklar yer alır. Mesela İspanya’daki büyük filozofumuz İbnü’l-Bacce’nin kitaplarından birinin adı Kitabu tedbiri’l-mütevahhid. Tek insanın yönetimi. Tedbir dediği yönetim demektir. Yani tek insanın siyaseti diyebilirsiniz. Kendimi nasıl yöneteceğim Rasyonel bir biçimde yani tutarlı, bütünlük arz eden bir düşünce ile ve o günün revaçta olan bilgisine dayanarak kendi kendinizi yönetmenizi ve oradan devşirdiğiniz tecrübenizi öteki insanlarla paylaşabiliyorsanız, öteki insanlarla onu konuşabiliyorsanız, tartışabiliyorsanız felsefi bir değeri vardır bunun. Bundan sonra onu topluma taşıyıp taşıyamayacağınızı toplumla konuşmanız lazım. Yani bireyin kendini yönetmesinden yola çıkan dolayısıyla toplumun yönetimine oradan da cihan için bir yönetim felsefesi düşüncesine bir gidiş bu. Ibn Bacce söz konusu eserde bunu yapıyor demiyorum. ‘Mütevvahhid’den ‘mudüne’ yani ‘medineler’e giden Farabi. Bu bakımdan daha önce söylediğim gibi Farabi, bütün insanlığın erdemliliğine giden yolu felsefesinin merkezine oturtuyor. Bu açıdan bakıldığında, siyasetten daha önemli bir şey olamaz. Onun düşünce sisteminde siyaset son derece pozitif olan, aynı zamanda olmazsa olmaz olan bir kavramdır, bir san’at, bir tatbikattır. Neticede siyaset pek çok şeyin esasında akıp sükûnete kavuştuğu, vizyona dönüştüğü, plan program haline geldiği bir alan olarak görünüyor. Siyasetin, uzak durulması gereken bir alan olduğu şeklindeki kanaat çok sonraları ortaya çıkmıştır. Çok sonra ne yazık ki siyaset ve siyasetçi olumsuzlukla birlikte anılır olmuştur. Ama öyle anılır da olsa hiçbir toplum yoktur ki orada yönetici olmasın, dolayısıyla siyaset olmasın. Burada asıl mesele, erdemli bir siyasetin nasıl mümkün olacağı meselesidir. Daha mükemmeli düşünülemeyen bir imkânı kastetmiyorum, ama düşünen, bilgi sahibi olan, sağduyu sahibi olan, fikri selim, aklıselim sahibi olan çoğunluğun “evet eksiği var ama iyidir” diyebileceği bir siyaset durumunu düşünmek lazım. Farklı siyaset yaklaşımları var bunları tasnif etmek istersek en işlevsel ayrım nedir Siyasetin tarihine bakarsanız zamanın seyri içinde iki ana kola ayrıldığını görürsünüz. Biri daha çok kendisini realist olarak adlandıran diğeri idealist olarak adlandıran iki kol. Bu ikili ayrım siyaseti anlamak için işlevsel bir çerçeve sunar bize. Realist siyasetin pîri kimdir diye sorarsanız Makyavel’dir. Ama onun izinden giden yüzlerce binlerce siyasetçi olmuştur. Bugün Amerikan başkanlarının birlikte ele alındığı bir tarih kitabı okursanız Amerikan başkanlarının hangisinin gerçekçi, hangisinin idealist olduğunun yahut önemli ölçüde öyle olduğunu anlatan bir sürü örnek görürsünüz. Mesela Henry Kissinger son dönemlerde Amerikan tarihinde en tipik pratik, pragmatik ve gerçekçi siyaset adamı olarak kabul edilir. Zaten oldukça hacimli “Diplomasi” diye bir kitabı var. Bu eser, realist siyaset yaklaşımının çok ciddi bir eseri olarak gösterilir. Ama bunun yanında Mesela Jimmy Carter gibi daha idealist çerçevede siyaseti düşünen, öyle yapmaya çalışan kişiler de vardır. Bizim siyaset geleneğimiz düşünüldüğünde idealist ve realist yaklaşımlardan hangisi öne çıkmaktadır Bizim siyasi tarihimiz genellikle ikisinin ortasının bulunmaya çalışıldığı bir manzara arz etmektedir. Yani Osmanlı siyaset anlayışını dikkate alarak söylüyorum. Zaman zaman gerçekçiliğin çok ağır bastığını görüyoruz. Açıkçası o gerçekçiliğin bir kısmının da bu gün savunulmasının o kadar kolay olmadığını görüyoruz. Ama genelde hep idealle gerçekliği bir arada tutmaya çalışmışlar. Mesela bir yeri fethettiklerinde oradaki insanların inancını yaşamasına, kültürüne sahip çıkmasına bir özgürlük alanı olarak bakmışlar. İleride siyasi bir kavga çıkarıp çıkarmayacaklarına bakmaksızın onlara din ve vicdan özgürlüğü tanımışlar. Aynı zamanda gerçekçilik zaviyesinden meseleye bakıp orada yönetimde başarılı olabilecek bir kitleyi ön plana çıkarmışlar. Ama bunda da hem o toplumu tanı- Y IL 2 SAYI 5 | <strong>DEM</strong> DERGİ 43
Yani bizde muhafazakârlık, İngiliz muhafazakârlığı gibi bir aristokratik muhafazakârlık değil değerler muhafazakârlığıdır. Değerler muhafazakârlığı ne demektir Yani biz, ailede başlayan ve siyasetin yapıldığı noktaya kadar giden alanda tarihin, kültürün, medeniyetin, manevi dünyamızın adeta süzerek bize ulaştırdığı bir takım değerler olduğunu kabul ediyoruz. yan hem de padişahın iradesini bilen ve gözeten bir kitlenin, bir sınıfın oluşması gibi bir hassasiyet gözetmişler. Osmanlının ikisini birleştirebilen bir siyasi anlayışa sahip olduğunu söyleyebiliriz. Uygulama alanındaki başarıları ayrı bir konu. Burada denge noktasını yakalamak için neye dikkat etmek lazım Siyasetçilerin öncelikle iki aşırılıktan kaçınmaya çalışmaları gerekir. Bu aşırılıktan biri moralizimdir. Moralizm siyaset sahnesine ahlaki değerlerin taşınması değil bir tür ahlakçılığın taşınmasıdır. Yani laiklik laikçilik, dinlilik dincilik veya İslam İslamcı kavramlarının aralarındaki fark gibi. Artık o “…cı” epeyce bir farklı durum ortaya çıkarır. Ahlaki değerleri dikkate alarak siyaset yapmada ölçü kaçırılırsa bu da toplumu yönetmede pek çok sıkıntı ortaya çıkarır. Yani pek çok idealist insanın kendi toplumuna zarar verdiğini tarih bize gösteriyor. Kaçınılması gereken diğer aşırılık ise adını reel politik koyarak değerlerden bağımsız siyaset yapmaktır. Ne yazık ki; değerleri hiç hesaba katmayan, ahlak ayrı siyaset ayrı şeydir diyen bir sürü insan vardır. Açıkça söyleyeyim onların da kendi yarattıkları ve adına gerçekçilik dedikleri değer merkezli olmayan dünyada kısa süre başarılı olabildikleri görülüyor. Ama uzun vadede başarılı olmaları mümkün değildir. Sizce günümüz Türkiye siyaseti ve kendi siyaset anlayışınız bu çerçevede nereye oturuyor Bana sorarsanız mesela iktidar partisinin muhafazakârlığını siyasette bir tür ideallerle birlikte yürüme olarak görürüm. Yani bizde muhafazakârlık, İngiliz muhafazakârlığı gibi bir aristokratik muhafazakârlık değil değerler muhafazakârlığıdır. Değerler muhafazakârlığı ne demektir Yani biz, ailede başlayan ve siyasetin yapıldığı noktaya kadar giden alanda tarihin, kültürün, medeniyetin, manevi dünyamızın adeta süzerek bize ulaştırdığı bir takım değerler olduğunu kabul ediyoruz. Biz bu değerleri koruyarak siyaset yapmaya çalışıyoruz. Başka türlü bir siyasi program uygun bulmuyoruz. Muhafazakâr demokratlık bir siyasi proje. Ne yapmaya çalışıyor Bu değerlerle istikrarı sağlamaya çalışıyor. Yani bize göre bu değerler zedelenirse o toplumda istikrar olmaz, karşılıklı sevgi olmaz, saygı olmaz. Hak ve hukuku tanımama olmaz. Toplumda bir takım değerlerin ördüğü ilişkiler var o ilişkiler olmaz. Mesela bizim sahip olduğumuz bazı değerlerin çok zayıf olduğu topluluklar görüyoruz. Ailenin neredeyse bitme noktasına geldiği topluluklar var. Ama bizim hiçbirimiz için, ya da şöyle diyelim ana kulvarda giden Türk toplumu için çocuklarımız büyümez mesela. İlgi, sevgi, koruma daimidir. Böyle bir düşüncenin dünyanın epeyce bir yerinde iyice zayıfladığını görüyoruz. Ben bizzat yaşayarak gördüm bunu. Dolayısıyla bu değerlerimizin korunması lazım. Mesela ben doğduğum köye gittiğimde köyümün insanlarıyla otuz sene önce nasıl isem öyleyimdir. O değerlerin korunmasının anlamı bu. Ama değerlere yönelik yaklaşımımızı biraz önce belirttiğim gibi moralizm noktasına da taşımamamız lazım. Biz diyoruz ki Mevlana’nın pergel metaforunda bahsettiği gibi bir dizi değerler bizim sabitelerimiz olacak. Ayağımızın birini o değerlerin dünyasında tutacağız. Ama öbür ayağımızla da yetmiş iki milleti dolaşacağız. Biri istikrarı sembolize ediyor. Diğeri değişmeyi, sürekli değişmeyi sembolize ediyor. Merkezsiz bir değişme değil. Sabiteler üzerine gün be gün daha sağlam bir yapı inşa etmek anlamında bir değişim. Çünkü değişmenin durduğu bir yer düşünülemez. Hatta geriye doğru bazı adımlar atmanın da bir çeşit değişme olduğunu söyleyebiliriz. Bana sorarsanız bugün bu iki boyutlu siyasi aklı, bir siyasi parti programı halinde düşünen bir iktidar partisi var. Değerleri dikkate alan ama değerlere yönelik yaklaşımı toplumda sıkıntıya sebep olacak dar bir yoruma dayalı moralizmden kaynaklanmayan bir siyasi anlayışa sahibiz. Çünkü moralizm kaynaklı olduğunda otoriter bir babanın durumuna benzer ve orada bir kırılmanın 44 <strong>DEM</strong> DERGİ | YIL 2 SAYI 5
Page 1 and 2: DOSYA Siyaset & Değer Prof. Dr. Me
Page 3 and 4: Kendisine inen Kur’an bir bilgi k
Page 5: Burada asıl mesele, erdemli bir si
Page 9 and 10: Siyaset büyük kararların alınd
Page 11 and 12: “Promise is a promise”. Söz ve
Page 13 and 14: Siyasi güce sahip olan herkesin ah

RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM