RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM

More documents

Recommendations

Info

irlikte çalışırız. Ama diğer taraftan ben inançlı biri olarak bilirim ki “İnnallahe ye’müru bi’l-adli” (“Allah adaleti emrediyor”). Bu bilgiler birbirini ortadan kaldırmıyor. Bu durumda bir mümine “inancını bu işlerin içine karıştırma” demek pek doğru olmuyor. İnanan kişi sadece değerler konusuna kendi dünyası için bir boyut daha eklemiş oluyor. Dine inanmayan birisinin de buna itiraz etmesi için hiçbir sebep yok. Tam tersine memnun olması lazım. Çünkü karşısındaki kişi de o değerlerin hayata geçirilmesi konusunda ayrı bir motivasyon olduğunu görmüş oluyor. Bu da gayet doğal. Türkiye’nin Avrupa Birliği sürecinde karşılaşmış olduğu siyasi tavırları değer-siyaset ilişkisi açısından nasıl değerlendiriyorsunuz Değerlerin ön plana çıkmasında demokrasinin gelişmesinin katkısı büyüktür. Bunda da Avrupa tecrübesinin önemi inkâr edilemez. Ama mesela Avrupa Birliğinde Fransa ve Hollanda’nın reddettiği anayasa metnini okuduğunuz zaman hem girişinde hem de yeri geldikçe Avrupa Birliği’nin insan onuruna saygı gibi belli değerlerin üstünde yükseldiğinin ifade edildiğini görürsünüz. Ben yeri geldikçe Avrupalı meslektaşlarıma demokrasinin, Avrupa Birliğinin bazı temel değerlere dayandığını söyleyen siz değil misiniz diye soruyorum. Anayasa dediğiniz o metinde de bu değerler açıkça zikrediliyor mu edilmiyor mu, diye soruyorum. O zaman üye olmak için şart koşulan Kopenhag kriterlerini, aynı zamanda siyasi olan o değerleri Türkiye yerine getirmişse, bunun gereği yapılmalı değil mi Tüm bunlara rağmen Türkiye ile müzakereleri keserseniz, tarih vermezseniz bunun sadece politika bakımından değil ahlaki bakımdan da sıkıntı doğurmayacağını söyleyebilir misiniz Anayasada yazılanlar, söylenenler ortada dururken eğer bunun gereği yerine getirilmiyorsa bu değerler açısından da bir sıkıntı ortaya çıkartır. Bunun karşısında benim muhataplarıma kullandığım bir cümle var. Bu cümle daha sonra Avrupa da nerdeyse slogan haline geldi. “Promise is a promise”. Söz verme bir söz vermedir. Bu sadece siyasi bir taahhüt değil, aynı zamanda ahlaki bir taahhüttür. Baştan koymuş olduğunuz değerler konusunda bütünlüklü ve tutarlı davranmalısınız. Türkiye’ye bir söz verilmiştir. Siz bu sözü yerine getirmek zorundasınız. Eğer bu değerler unutuluyorsa, hatırlanmıyorsa hatırlatmak lazım. Bizim buna yönelik önemli adımlarımız oldu. Avrupa Birliğinin ve demokrasinin ilişkili olduğu değerler konusunda kanaatimce biz çok önemli adımlar attık. Değerler konusunda tutarlı olunması gerektiğini her zeminde hatırlattık ve de kendi değerlerimizi onlara anlatmaya çalıştık. Mesela din ve vicdan özgürlüğüne saygılı olma bir değerdir. Münih’te bir diplomat kalkıp “Müslümanlıkta böyle bir şey yoktur.” dediğinde ben ona cevaben “Din konusunda asla zorlama olamaz” dedim. “Bu sizin fikriniz, siz zaten liberal bir politikacısınız” diye itiraz etti. “İş öyle değil, ben Kur’an’ın tam ortasından getirip söylüyorum” demek zorunda kaldım. Bunun üzerine “Kur’an’da gerçekten böyle bir ayet var mı deyince sure ve ayet numarasını verdim. Bunu bizim değerlerimizin de uygun bir dille onlara anlatılması gerektiğini düşündüğüm için anlatıyorum. Demek ki imanla sevgi birlikte gidiyor. Bir insan hem sağlam mümin olacak hem de içinde sevgi olmayacak. Böyle şey olmaz. Hz. İbrahim Rabbini arayışında yıldıza, aya, güneşe bakıyor ve sonra da hep “la uhibbu’l-âfilin” cümlesini tekrar ediyor. Ben sönüp gidenleri sevmem diyor. Severek bağlanacak bir varlık arıyor. Severek bağlanacak, korkarak değil. Hatta sadece tefekkür ederek bile değil. Y IL 2 SAYI 5 | <strong>DEM</strong> DERGİ 49
Siyasi güce sahip olan herkesin ahlaki değerlerin insanlığın en büyük başarısı olduğunu görmesi ve siyaseti de o değerlerin ışığında düşünmesi gerekir. Yine benim atasözü haline gelmiş olan cümlemi tekrar edeyim. “Güç düzeni değerler düzeniyle birlikte yürümek zorundadır.” Kur’an’ın açısından değerlere baktığımızda öne çıkan hususlar nelerdir Kur’an’a bakarsanız toplumsal ilişkilerin temeline sadece adaleti yerleştirmiyor, aslında adaletin de ötesine geçmenizi istiyor. Değer olarak sevgiyi temel alıyor. “Hıristiyanlık sevgi dinidir. İslam adalet dinidir. Roma hukuk medeniyetidir” gibi ön plana çıkartılan ifadelerin doğru anlaşılması lazım. Bu, Hıristiyanlıkta adaletin Müslümanlıkta sevginin olmadığı manasına gelmez. Hiç unutmam Brüksel’de Türklerin de yaşadığı bir büyük semtin belediye memurlarına konferans veriyorum. Orada dedim ki “İmanın en büyük boyutu sevgidir.” Bunu nereden çıkarıyoruz Kur’an’dan çıkarıyoruz. Vellezine amenu eşeddü hubben lillah. “İnananlar onlar ki sevgide de en ileri olanlardır.” Demek ki imanla sevgi birlikte gidiyor. Bir insan hem sağlam mümin olacak hem de içinde sevgi olmayacak. Böyle şey olmaz. Hz. İbrahim Rabbini arayışında yıldıza, aya, güneşe bakıyor ve sonra da hep “la uhibbu’lâfilin” cümlesini tekrar ediyor. Ben sönüp gidenleri sevmem diyor. Severek bağlanacak bir varlık arıyor. Severek bağlanacak, korkarak değil. Hatta sadece tefekkür ederek bile değil. Sevgiyle bağlanacak bir varlık bekliyor. Başka bir örnek de Kur’an’ın karı koca arasındaki ilişkiyi tanımlarken “mevedde ve’rrahme” ifadesini kullanmasıdır. Burada sevgi ve rahmete dayanan bir insani ilişkiye işaret ediliyor. Değerlerin siyaset alanına katacağı derinlik çok açık olmasına rağmen kişilerin bundan uzak durmalarını nasıl izah edersiniz Bir yönüyle insanların çoğu yaptığı şeyin yanlış olduğunu biliyor. Biliyor da belki de bir takım kısa vadeli hesaplar yapmaya yöneliyor. Biraz belki bundan kaynaklanıyor. Ama açıkça “Siyaset ahlaki değerlerle birlikte düşünülmesi gereken bir alandır.” dedikten sonra buna dair birkaç şey söylemek istiyorum. Bazen ahlaki titizliklerinden dolayı çok mütereddit olan insanlar vardır. Yani her konuda, atılacak her adımda bitimsiz bir muhasebe içerisine giren kişiler varır. Tabi bu yaklaşımda olanlar siyaset yapamaz. Ama bir insan bence nerede ahlaki sınırı aştığını bilir. Aklı başında herkes ahlaki sınırı aştığını bilir. Siyasi güce sahip olan herkesin ahlaki değerlerin insanlığın en büyük başarısı olduğunu görmesi ve siyaseti de o değerlerin ışığında düşünmesi gerekir. Yine benim atasözü haline gelmiş olan cümlemi tekrar edeyim. “Güç düzeni değerler düzeniyle birlikte yürümek zorundadır.” Başka türlü düşünülür ve hareket edilirse ne kendi toplumumuzun ne de genelde insanlığın mutluluğu konusunda iyimser olunabilir. Gücünüz ne kadar çoksa ahlaki değerlere bağlılığınızın da o derece güçlü olması gerekir. Çünkü çok güçle çok büyük bir şey inşa edebilirsiniz. Çok güçle yıkıp döke de bilirisiniz. Asırlarca acı çektiren uygulamalar güç sayesinde olmuştur. İngiliz Lord Acton’ın “Güç dejenere eder. Mutlak güç mutlak anlamda dejenere eder.” diye bir sözü vardır. Hani biz herkes cürmü kadar yer yakar diyoruz ya. Eğer bulunduğu yer kişiye büyük bir güç imkânı vermişse o zaman yangın çok daha büyük oluyor. Bu bakımdan siyasetçi olarak her birimizin attığı her adıma rasyonel açıdan, toplumun yararı açısından ama aynı zamanda ahlaki sorumluluk açısından dikkat etmesi gerekiyor. Attığımız her adımın birde ahlaki açıdan gözden geçirilmesi gerekiyor. Son soru olarak şunu sorayım size. Bugün bizlerin farklı değer algılamalarına rağmen insan ve toplumları bir arada yaşatacak bir toplumsal teorimiz ve bunu ortaya çıkartacak siyaset değer ilişkisine dair özgün bir yaklaşımımız var mı Varsa bu nasıl ete kemiğe büründürülebilir Bence var. Tabi bunu çok dar anlamda teorik olarak düşünmemek lazım. Hele çok katı bir ideoloji şeklinde hiç düşünmemek lazım. Bana sorarsanız Avrupa içinde Türkiye kadar değer kavramı kullanan başka bir ülke yoktur. Avrupa’da hiçbir ülkede Türkiye kadar değer terminolojisi kullanılmaz. Türkiye esasında ahlak konusunda ahlaka ne gerek var, ahlakta nereden çıkıyor diyen bir toplum değil. Söylemde bunların olması bir ahlaki duruşu ortaya çıkarıyor. Ama diğer taraftan bu duruş onun hayata geçirilmiş olduğu anlamına da 50 <strong>DEM</strong> DERGİ | YIL 2 SAYI 5
Page 1 and 2: DOSYA Siyaset & Değer Prof. Dr. Me
Page 3 and 4: Kendisine inen Kur’an bir bilgi k
Page 5 and 6: Burada asıl mesele, erdemli bir si
Page 7 and 8: Yani bizde muhafazakârlık, İngil
Page 9 and 10: Siyaset büyük kararların alınd
Page 11: “Promise is a promise”. Söz ve

RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM