RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM

More documents

Recommendations

Info

İnsan onuruna saygı, adaletli olma, merhametli olma, şefkatli olma gibi değerler Hz. Adem’in de değerleridir. Çünkü meseleye İslami açıdan baktığınızda değerler hem aklın uygun gördüğü hem de vahyin uygun gördüğü erdemlerdir zaten. İkisinin birbirini takviye etmesi apayrı bir alan açıyor tabi. Benim doçentlik tezim bu konuyla ilgilidir. Orada değerlerin kaynağı konusunu uzun uzun tartışmıştım. Özetle şunu söyleyebilirim. Bence bir şeyin ontolojisi ve epistemolojisi ile pratiğini birbirinden ayırmak lazım. Ontolojiden kastım mesela adalet gibi bir değer var mı yok mu sorusundan yola çıkarsınız ve “vardır” sonucuna ulaşırsınız. Bu sonuca nasıl varıyoruz Bazen adaletli olan bir insan görmüş olmaktan kaynaklanan bir bilgiyle söyleyebilirsiniz. Veya felsefi analiz neticesinde o kanaate varmışsınızdır. Dolayısıyla epistemolojik anlamda da bir sıkıntıda yok. Yani değerler var diyoruz ve bunun felsefi çözümlemesini yapıyoruz. Mesela insan haklarının önemli bir kısmı bugün paylaşılan evrensel değerler olarak kabul ediliyor. Varlığı kabul ediliyor, kavram çözümlemeleri yapılıyor. Burada herhangi bir sıkıntı görünmüyor. Peki, o zaman var olan sıkıntı nereden kaynaklanıyor Cevap için uygulama alanına uzanmamız gerekiyor. Her zaman söylüyorum burada da söyleyeyim: bugün kabul etmek lazım ki demokrasinin dayandığı temel değerler tatbikat açısından Avrupa’da daha şanslı olmuşlardır. Yani o değerler Avrupa’ya daha çok teşekkür borçludur. Kabul etmek lazım ki o değerler siyaset alanında da ekonomi alanında da Avrupa oldukça başarılı oldu. İsveç modelinde “refah devleti”ni düşünün. Ya da İngiltere’de zamanında uygulanan şimdilerde eskisi gibi uygulanmayan sağlık politikalarını düşünün. Daha çocuk doğmadan evvel başlayan ve bütün doğum süreci ve sonrasının planlandığı bir sağlık politikası. O zaman -ki benim de kızım o dönemde İngiltere’de dünyaya gelmiş ve bunu tecrübe etmiştik - İngiltere’de sağlık konusunda önce Allaha emanet ediyordunuz sonra devlete emanet ediyordunuz kendinizi. Şimdi bakınız sadece insan mübarek bir varlıktır demekle olmuyor. İnsana mübarekliğiyle mütenasip bir muamele yaptığınız zaman o değer hayat buluyor. Ama tekrar edeyim bundan Av- Y IL 2 SAYI 5 | <strong>DEM</strong> DERGİ 47
“Promise is a promise”. Söz verme bir söz vermedir. Bu sadece siyasi bir taahhüt değil, aynı zamanda ahlaki bir taahhüttür. Baştan koymuş olduğunuz değerler konusunda bütünlüklü ve tutarlı davranmalısınız. Türkiye’ye bir söz verilmiştir. Siz bu sözü yerine getirmek zorundasınız. rupacılık gibi bir anlam çıkarılmasın. Avrupa’nın da bu gün başka alanlarda çok ciddi sıkıntıları var. Ama yine de demokrasinin dayandığı temel değerler ve o değerlerin hayata intikali açısından merkezî Avrupa ülkelerinin çoğunluğu dünyanın diğer yerlerindeki ülkelerden çok daha başarılı olmuşlardır. Bugünkü gazetelere baktığınızda Olli Rehn’in “Türkiye’nin iç gerginliğinin bitmesi için Ankara’nın yeni bir mükaveleye ihtiyacı var.” mealinde bir açıklaması var. Ya da düzenlen bir konferansında Sayın Barrosso’nun TBMM’de “demokratik laiklik”ten bahsetmesi de bu tecrübenin bir ürünü. Biz de bunu bazıları, “laiklik laikliktir”; ne demek “demokratik laiklik” diye eleştirdi. Kusura bakmasınlar ama bunlar demek ki okumuyorlar. Anayasayı da okumuyorlar demek ki. Çünkü anayasada “demokratik, laik, sosyal, bir hukuk devleti” ifadesi onun ruhunu oluşturuyor. Sadece laiklikten bahsetmiyor. Demokrasi içerisinde uygulanan bir laiklikten bahsediyor. Devletiniz sadece laik değil, aynı zamanda demokratik olacak. 11 Eylülden sonra sanki güvenlik özgürlük dengesinde Avrupa’da da sıkıntılı bir yaklaşımın ortaya çıktığını görüyoruz. Çok doğru. Demokrasiyi Avrupa’da güçlü gördüğümüz için değerler Batı tatbikatında modern zamanlarda daha şanslı oldu diyoruz. Önemli bir tarihsel tecrübenin bir ürünüdür demokratik değerler uygulaması. Kısa bir süre önce ünlü bir sivil toplum örgütünün misafiri olarak Lüksemburg’da söylediklerimin dörtte birini ciddi bir Avrupa eleştirisine hasrettim. Demokrasiden geri adım atmalarının gerek kendileri için gerekse bizim için de ne kadar zararlı olacağı üzerinde durdum. Biraz dayanıklı olmalarını söyledim. Yani bir sıkıntı çıktığı zaman ilk yapacağımız şey demokrasiden ve değerlerinizden vazgeçmek olmamalıdır. Hele demokrasi tecrübesinin diğer ülkeler tarafından da önemsenmeye başlandığı bir dönemde bunu yaparsanız bütün dünya için telafisi zor aksaklıklar ortaya çıkar. Daha önce dediğimiz gibi, değerlerin bir teorik bir pratik boyutu var. Özellikle siyaset alanında değerlerin uygulanası için ne tür motivasyonlar devreye girebilir Değerin var olduğunu bilmek ayrı şeydir değeri uygulamak ayrı şeydir. Değerlerin uygulanmasında pek çok şey devreye girer. Mesela din bir değerin kaynağı olmayabilir. Değildir demiyorum olmayabilir diyorum. Ama diyelim ki bir kişi akılla, tefekkürle, bilgiyle değere ulaşmış ve onu benimsemiş. Bu durum o değeri hayata geçirmek için önemli bir adımdır. Aynı kişi onun vahiy yoluyla da teyit edildiğine inanıyorsa bu o değerin tatbikatına yeni bir boyut kazanabilir. Benim görebildiğim kadarıyla filozofların büyük bir kısmı, samimi bir dindarlığı değerlerin hayata geçirilmesi bakımından son derece büyük bir teşvik edici güç olarak kabul ediyorlar. Hani bazen diyoruz ya her insanın başına bir polis dikemeyiz diye. Polis aslında burada hukukun varlığına işaret ediyor. Bir insan düşünün ki yaptığını polis görmüyor, devlet görmüyor, toplum görmüyor, anası görmüyor, babası görmüyor ama “bir gören var” diye inanıyor. Bunun o değerin tatbiki hususunda çok büyük bir güç ortaya çıkardığını kimse inkâr etmez. Dolayısıyla bir şeyin günah veya sevap olması her zaman onun ontolojik durumunu değiştirmiyor. Zaten aklın kötü dediği bir şeye din de kötü diyorsa o kavramın içersinde bir değişiklik söz konusu olmuyor. Peki değişiklik nerede ortaya çıkıyor Değişiklik motivasyon noktasında kendini gösteriyor. Motivasyonda, gerekçelendirmede, hayata taşımada, onu yapma gücünü kendinde bulmada kendisini gösteriyor. Bu bakımdan, sevap ve günah kavramlarının var olması inananlar açısından önemlidir. Adalet dini inancı olmayan için de bir değerdir. Kendi ferdi hayatı açısından da, politik değer olarak da. Kişinin dini inancı olmayabilir ama adaletin, paylaşmanın, haksızlığı önlemenin değer olduğunu bilip bunların gerçekleşmesi için çaba sarf edebilir. Bu konuda ben rahatça onunla beraberim. Adaletin bir değer olduğunu birlikte söyleriz ve 48 <strong>DEM</strong> DERGİ | YIL 2 SAYI 5
Page 1 and 2: DOSYA Siyaset & Değer Prof. Dr. Me
Page 3 and 4: Kendisine inen Kur’an bir bilgi k
Page 5 and 6: Burada asıl mesele, erdemli bir si
Page 7 and 8: Yani bizde muhafazakârlık, İngil
Page 9: Siyaset büyük kararların alınd
Page 13 and 14: Siyasi güce sahip olan herkesin ah

RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

RÃPORTAJ: Prof. Dr. Mehmet AYDIN - DEM