Bazar ykdysadyËeti nÃ¤me?

More documents

Recommendations

Info

ir hakyky töwekgelçilik bar, ÿagny hökümeti◊ syÿasatlary öz netijesini berÿänçä, ilkiba∆daky meseläni◊ öz-özünden çözülmegi ÿa-da düÿbünden ba∆ga bir ugur almagy mümkin. ≈eÿle halatda, durnukla∆dyrma prosesini◊ gerek bolmazlygy ÿa-da hatda onu◊ gar∆ylykly täsirini◊ bolmagy-da ähtimaldyr. I∆sizlik bilen inflÿasiÿany◊ derejesini◊ birbada ÿokarlanan halatynda, hökümetleri◊ ÿolaÿyrdynda galmaklary mümkin. Sebäbi, pul we maliÿe syÿasatlary inflÿasiÿadyr i∆sizligi◊ birwagtda ÿokarlanmagyna getirÿän üpjünçilikdäki otnositel duÿdansyz pese dü∆me bilen göre∆mek üçin däl-de, eÿsem, ÿurtdaky tutu∆ sarp edi∆i◊ derejesini kadala∆dyrmak üçin döredilendir. ≈eÿle ÿagdaÿ haçan döräp biler Bir gezek öten asyry◊ 70-nji ÿyllarynda ÿüze çykdy. ≈onda, esasy nebit öndürÿän ÿurtlar tarapyndan nebiti◊ da∆ary ÿurda çykarylmagy gadagan edilipdi. Netijede, bahalar galyp, senagat taÿdan ösen döwletleri◊ hemmesini◊ ykdysadyÿetlerinden tolkun atyp geçdi. Üpjünçilikdäki ∆eÿle pese dü∆meler bahalary ÿokarlandyryp, önümçiligi we i∆ üpjünçiligini peseldÿär. Üpjünçiligi◊ peselmegi netijesinde milli ykdysadyÿete ÿeten ∆eÿle urga gar∆y durmak üçin hökümet adamlary◊ önüm öndürmek, seri∆deleri süÿ∆ürmek we maÿa goÿmak höweslerini artdyrmaga; ÿurtda monopoliÿa güÿjüni azaltmak arkaly bäsde∆ligi◊ netijeliligini ÿokarlandyrmaga ÿa-da esasy baÿlyklary◊, meselem, nebit ÿaly harytlary◊ ÿa injenerler ÿaly ba∆arnykly i∆çileri◊ ÿetmezçiligini ÿok etmäge synany∆yp biler. Meselem, nebiti◊ da∆ary ÿurda çykarylmagyna çäklendirme girizilen ÿagdaÿynda, hökümet ÿurdu◊ öz içinde nebiti◊ çykarylmagyny goldap, energiÿany◊ netijeli sarp edili∆ine we goralmagyna goltgy berip, ∆eÿle hem alternatiw energiÿa çe∆melerine maÿa goÿup biler. Ÿöne, üpjünçilik syÿasaty diÿilÿän bu syÿasatlary◊ köpüsi haÿal i∆leÿär, olar aÿlary◊ däl-de, ÿyllary◊ dowamynda amala a∆ÿar. Hökümetler bazar ykdysadyÿetindäki inflÿasiÿany◊ we i∆sizligi◊ gar∆ysyna alnyp barylÿan uzak göre∆de hiç hili seri∆de hödürläp bilmeseler-de, olar bu meseläni◊ täsirini ÿum∆atmakda netije gazanyp bilerler. Häzirki döwürde ykdysadyÿetçileri◊ aglabasy hökümetleri◊ uzak möhletli durnukla∆dyry∆ syÿasatlary arkaly i∆sizlige we inflÿasiÿa gar∆y göre∆mekdäki wajyp roluny ykrar edÿärler. Ol pul üpjünçiligindäki ösü∆i◊ umumy durnukly derejesini, hökümeti◊ ykdysadyÿet haÿallanda, öz-özünden ÿokarlanÿan, ykdysadyÿet ÿokary galanda bolsa, öz-özünden a∆aklaÿan sarp edi∆ maksatnamalaryny (i∆sizlere tölenÿän tölegleri) we haçanda sarp edijileri◊ hem-de i∆çileri◊ girdejisi peselende azrak, ÿokarlananda bolsa, köpräk alÿan sarp edi∆ maksatnamalaryny güÿçlendirÿän salgyt grafiklerini öz içine alÿar. <strong>Bazar</strong> ykdysadyÿeti ÿurtlarynda wagtlaÿyn, emma käwagtlar ÿiti suratda ÿüze çykÿan i∆sizligi◊ we inflÿasiÿany◊ duÿdansyz ÿokarlanan ÿagdaÿynda hökümet tarapyndan kabul edilen gysga möhletli pul we maliÿe syÿasatlary-da ulanylÿar. Jemläp aÿdanymyzda, ykdysady ulgamy◊ islendik görnü∆inde, ∆ol sanda bazar ykdysadyÿetinde-de hiç haçan doly ÿa-da hemi∆elik çözgüdi bolmadyk birnäçe meseleleri◊ bardygyny ykrar etmek wajypdyr. Ol meseleler olara täsir edÿän ykdysady we syÿasy güÿçleri oÿlany∆ykly göz ö◊ünde tutmak bilen her halat boÿunça aÿratynlykda alnyp, i∆ ÿüzünde öwrenilmelidir. Di◊e ∆eÿle ÿagdaÿda demokratik syÿasy ulgam, ÿagny jemgyÿetçilik meselelerini◊ erkin we açyk maslahatla∆ylmagyna mümkinçilik berÿän ulgam erkin bazar ykdysadyÿetini◊ i∆lemegi üçin i◊ netijeli ulgam bolup biler. 34
Maÿkl Wotts ykdysadyÿet boÿunça doktorlyk derejesini 1978-nji ÿylda Luiziana ∆tat uniwersitetinde aldy. Ol häzir Ykdysady bilim merkezini◊ direktory we Indiana ∆tatyny◊ West Lafaÿÿet ∆äherindäki Perdÿu uniwersitetini◊ professory. Ol ∆eÿle hem „Jönel ow Ikonomik Edÿukeÿ∆n” ¤urnalyny◊ redaktoryny◊ kömekçisi. Professor Wotts uniwersiteti◊ we taÿÿarlyk kollej talyplaryny◊ ykdysadyÿeti nähili öwrenÿändiklerini kesgitlemek, bilim maksatnamalaryny◊, materiallaryny◊ ∆eÿle hem mugallymlary◊ i∆ini◊ netijeliligine baha bermek maksady bilen geçirilen tejribä esaslanÿan köp sanly der◊ewlerini◊ netijelerini ne∆ir etdi. Ol makalalar „Riwÿu ow ikonomiks änd stätistiks”, „Ze jönel ow ikonomik edÿukeÿ∆n” we beÿleki ¤urnallarda çap edildi. Doktor Wotts ∆eÿle hem kollejler we orta mekdepler üçin ykdysadyÿet kitaplaryny◊ awtorydyr. Bu kitap Ykdysady bilim baradaky bilelikdäki ge◊e∆ tarapyndan çapa taÿÿarlandy. Ge◊e∆çi: Katerin Mann, ABS-ny◊ Prezidentini◊ Ykdysadyÿet meseleleri boÿunça seljerijileri ge◊e∆ini◊ Ykdysadyÿet bölümini◊ ba∆lygy REDAKTOR: HOWARD ÇINKOTA INTERNET GÖRNÜ|INI÷ REDAKTORY WE BEZEGÇISI: BARBARA MORGAN JILDINI WE SAHYPALARYNY BEZÄN: ROBERT BANKS AB|-ny◊ Döwlet Departamenti
Page 1: Bazar ykdysadyÿeti näme
Page 4 and 5: Tutu∆ taryh boÿy her bir jemgyÿ
Page 6 and 7: GÖRKEZME ESASYNDA ALNYP BARYLŸAN
Page 8 and 9: BAZAR YKDYSADYŸETINDE SARP EDIJILE
Page 10 and 11: Kompÿuterlere bolan ∆ol isleg di
Page 12 and 13: BAZAR YKDYSADYŸETINDE BIZNES Gör
Page 14 and 15: has gymmat materiallary, ÿöne bir
Page 16 and 17: BAZAR YKDYSADYŸETINDE I|ÇILERI÷
Page 18 and 19: Firmalary◊ zähmetke∆lere töle
Page 20 and 21: BAZARLAR ULGAMY Sarp edijiler, ön
Page 22 and 23: APELSIN, KOFE WE ÖŸLER Oba hojaly
Page 24 and 25: karz berÿärler. Karz alyjylar we
Page 26 and 27: BAZAR YKDYSADYŸETINDE HÖKÜMET Eg
Page 28 and 29: BAZAR YKDYSADYŸETINDE DA≈KY GUR
Page 30 and 31: Emläk hukuklaryny kesgitlemek, gü
Page 32 and 33: Olary◊ bar edip biljek zady dürl
Page 36: Produced by Global Publishing Solut

Bazar ykdysadyËeti nÃ¤me?

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Bazar ykdysadyËeti nÃ¤me?