Sayı: 10 Bahar 2012 - Dil Arastirmalari

Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi
yal
ücret; kira
DS 68 Yänä yoluχkay edi kimesägä ki, osiyät etmiyin da dünyâdan keçkäy,
da χalgay anıŋ χaysı χulu, da kelip izdägäy törä bilä anıŋ yovuχlarından, kimgä
ki tüşti anıŋ ig[i]liki, aytıp, ki biyim maŋa borçlu χaldı munça vaχtnıŋ χuluχ etkän
yalımnı, köp mi, az mı bolgay; egär ki ermeni χul esä, keräk ki ant içkäy ermeni
töräsinä körä yalγız kendi, da anıŋ yovuχları keräk aŋar tölägäylär ol yalnı,
ne ki χuluχ etiptir kendi biyinä (TB, 187-188). Ve yine birisinin başına (şöyle
bir olay) gelse, vasiyet etmeden dünyadan göçse ve ona hizmet eden kişi, onun
malı kime düştü, diye gelip mahkeme kanalıyla bunu yakınlarından araştırsa ve
söylese: Beyim, az ya da çok bunca zaman hizmetimin karşılığı olan ücretimi
bana borçlu. Eğer Ermeni hizmetkâr ise kendisinin Ermeni kanununa göre ant
içmesi gerekir ve onun (ölen kişinin) yakınlarının bu ücreti beye hizmetkârlık
eden kişiye ödemeleri gerekir.”
yarγu
mahkeme, hukuk, hüküm
yarγuçı yargıç
DS 78. Da egär ki bolgay biri χonaχ, da yerli tüşkäy χonaχka utru antka,
na 4- ünçi kün[ün]ä keräk antın tügällägäy, özgä türlü dügül. Tek χonaχka utru
tügällämägä ne bir kün artıχ uzatmaχı yoχtur, kimgä dä yoluχsa, na bilgäysiz,
ki yarγusu budur (TB, 190). “Ve eğer biri misafir olsa (başka şehirden) ve yerli
kişi o misafire karşı ant içmek durumunda kalsa ve dördüncü günde andını
tamamlaması gerekir, başka türlü olmaz. Sadece misafire karşı ant içmenin bir
gün bile uzatması yoktur. Kime rastlarsa rastlasın, bilesiniz ki bunun hükmü
budur.”
DS 7. A yarγunı ayamaga bolmastır kimesägä, iş uçuna toχtamıyın,
tügällänmiyin yarγu bilä. Da bitik yazılsa korol’ga, yarγudan keräk bir möhür
voytnuŋ bolgay, bir ketχoyalıχnıŋ (TB, 167). “Kimse için hukuku kısıtlamak
olmaz, iş bitmeden, tamamlanmadan mahkeme ile. Ve yazı yazılsa krala,
mahkemeden bir mühür voytun olacak, bir de aksakalın.”
Biliklik keräk yarγuçularga χaysı ki Teŋrigä yaraşır. Zera yarγu yarmaχ
Teŋriniŋdir, oldur könü yarγuçu. (TB, 31) “Yargıçlara, Allah’a yakışır bir şekilde
bilgi gerekir. Zira, hüküm vermek Allah’a mahsustur. Odur âdil yargıç.”
yük
kefalet, teminat
yükçi
kefil
DS 76. Kimgä da χaçan yoluχsa, ki bir kimesä kimesä üçün yük kirgäy
borçu üçün, da istec kensi anda bolmagay borç etkän, da ündägäylär yükçini
yarγuga, aytıp, ki maŋa yüktür, da ol tanmagay, bilingäy, da tapkay törä, ki
borçludur tölämägä yükçi, χacan ki bilindi ol roklar çıχkandan soŋra, da
aytkay, ki aχçam yoχtur, χumaşım bar, ne türlü da bolsa, klärmen tölämägä,
71