Sayı: 10 Bahar 2012 - Dil Arastirmalari

Hülya Kasapoğlu Çengel
için ki sarhoşluk buna sebep oldu. Ve bunun gibi iş için kanunun olması gerekir.
Haklı olarak, cürüm (para cezası), zarar ziyan, mahkeme ve tedavi masraflarını
(sarhoş kişinin) ödemesi gerekir.
buyruχ buyruk, emir, karar, hüküm
Da andan soŋra ne türlü özgä millätniŋ säbäplärindän boldu, alay
χanlıχtan buyruχ, ki törälärni ermeniçädän tatarçaga köçürüldi, da andan soŋra
latingä, ne türlü ki χanlıχka biliklik boldu da, körüp, biyändi da toχtatıp berkitti
(TB, 197). Ve ondan sonra hangi başka millet sebep oldu ki, böyle hanlıktan
buyruk geldi ki, kanunları Ermeniceden Tatarcaya çevrildi ve ondan sonra
Latine. Hanlık bilgi sahibi oldu ve görüp beğendi ve takviye edip tamamladı.
egirlik kanunsuzluk, adaletsizlik; yalan
Kimsä turγuzmasın yalγan tanıχlar, kläp sıŋarınıŋ tirlikin egirlik bilä
almaga, zera heçtir Teŋriniŋ alnına yalγançı. Egär ki yarγuçı bilsä, ki egirlik
bilä kliyir ant içmägä ya ol kliyir egirlik bilä ant bermägä, keräktir yarγuçu
χoymagay, ki egirlik bolmagay (TB, 48). “Kimse yalancı tanıklar tutmasın,
dostunun hayatını yalanla işgal edip. Çünkü, Tanrının huzurunda yalancı
bir hiçtir. Eğer, yargıç yalan ant içmek istediğini anlasa, yargıcın buna izin
vermemesi gerekir. Çünkü yalancılık olmayacak.”
erk
irade, istek
A egär k‘risdân dinsizni öldürsä erki bilä, χan bahasın tölägäy, neçik
yazgandır; a egär ki erksiz öldürsä, yarımı tölägäy, a 3 ülüşnüŋ birini öldürgän
kişiniŋ χardaşlarına berilgäy. A egär k‘risdân k‘risdânnı öldürsä erki bilä,
χan bahasın tölöv etkäy χardaşlarına, da χanlıχka da curum bergäy küçün[ä]
körä (TB, 61). “Eğer, bir Hristiyan bir dinsizi taammüden öldürse, kan pahasını
ödeyecek. Nasıl yazıldı. Eğer iradesiz öldürse, yarısını ödeyecek. 3 hissenin
birini öldürdüğü kişinin kardeşlerine verecek. Eğer Hristiyan Hristiyanı öldürse
kendi iradesiyle, kan pahasını kardeşlerine ödeyecek ve devlete de gücüne göre
para cezası verecek.”
igilik
miras, varlık
Da ig[i]liki ölgänlärniŋ, oγulχızı bolgannıŋ, χalır oγlanlarına, χızlarına
da χatununa. A kimniŋ oγul-χızı yoχtur, anıŋki ig[i]liklär tüşär yuvuχlarına
da χardaşlarına (TB, 81). “Ve ölenlerin serveti, oğulkızı olanların, oğullarına,
kızlarına ve hanımına kalır. Oğul ve kızı olmayanın serveti, yakınlarına ve
kardeşlerine düşer.”
keliş
vergi
A tarlovlar, χaysı ki rekalar bilä suvarılırlar, bolgay kelişi 5-tän 1 ülüş;
ol, ki suvarılmaslar, ondan bir, zera topraχ yalγızdır χannıŋ u biyniŋ, dügül
68