SayÄ±: 10 Bahar 2012 - Dil Arastirmalari

More documents

Recommendations

Info

Hülya Kasapoğlu Çengel 6. Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinin dil özellikleri Ermeni Kıpçakçasının dil özellikleri; Armenian-Qypchaq Psalter 1575- 1580 (Garkavets /Khurshudian 2001) ve Töre Bitigi Armyano-Kıpçakskiy Sudebnik 1519-1594 adlı metinler taranmak suretiyle hazırlanmıştır. Bunun yanında zaman zaman Tryjarski’nin sözlüğü (1968-1972), Deny (1957), Grunin (1967) ve Schütz (1968)’ün çalışmalarından da yararlanılmıştır. 81 Bu çalışmada, mümkün olduğunca tipik ses, biçim, sözdizimi özelliklerine ve ayrıca, leksik özelliklere yer verilmiştir. 6.1. Ses özellikleri 6.1.1. Ünlüler 6.1.1.1. Ünlü uyumları Ermeni harfli Kıpçak metinlerinde, Türkçe kelimelerdeki damak ve dudak uyumu genellikle tam olmakla birlikte ünlü uyumunun bozulduğu bazı durumlara da rastlanır. Bu aykırılıklar, daha çok dudak uyumunda görülür. 81 Ermeni Kıpçakçasının Codex Cumanicus ile karşılaştırmalı grameri için bk. Garkavets 1987; kısa gramerler için bk. Deny 1957: 18-23; Grunin 1967: 345-380; Schütz 1968: 92-118; Pritsak 1959: 74-87. Deny’nin grameri, Kamenets kroniği; Grunin’in çalışması, Kamenets-Podolsk Ermeni cemaatinin mahkeme tutanakları; Schütz’ün grameri ise, Osmanlı-Lehistan Savaşı’nın Ermeni-Kıpçak kroniği metni esasında hazırlanmıştır. 38
Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi Damak uyumu genellikle tamdır: kendinä “kendisine” (TB, 30); kişilärdir “kişilerdir” (TB, 30); ögütlägäylär “cezalandıracaklar” (TB, 139); övrätmäki “öğretmesi” (TB, 32); temirçilik “demircilik” (TB, 65); tügällämägä “tamamlamaya” (TB, 185); aŋlamıyın “anlamadan” (TB, 31); barçasının “hepsinin” (TB, 66); çıχarmagay “çıkarmayacak” (TB, 153); χardaşlarnıŋ “kardeşlerin” (TB, 155); yazıχsız “suçsuz, günahsız” (TB, 27); yaχşılıχ “iyilik” (TB, 27). -vuçi fiilden isim yapma ekli sözcüklerde damak uyumuna aykırılık görülür: baylavuçi “bağlayan” (DAK, 121); saχlavuçi “koruyucu, bekçi” (DAK, 660); sarnavuçi “okuyucu” (DAK, 667); χıynavuçi “eziyet eden” (AKP, 188; DAK, 478). Zebur kitabında –älıχ I. çokluk kişi emir eki ile +lıχ isimden isim yapma ekinin, /χ/ art damak ünsüzünün etkisiyle uyum dışında kaldığı görülür: 82 kir-älıχ “girelim” (AKP, 131/132); öp-älıχ “öpelim” AKP, 94/95); sövün-älıχ “sevinelim” (AKP, 94/95); terän+lıχ “derinlik” (AKP, 134/135); bilmäχ+lıχ “bilgi” (AKP, 71/72); krş. biy+liχ “beylik” (TB, 198); öldürmäχ+liχ “cinayet” (TB, 88); üläşinmäχ+liχ “paylaşma, taksim” (TB, 71); yetkizmäχ+liχ “ulaştırma” (TB, 83); ber-äliχ “verelim” (TB, 202). Birleşik kelimelerin de bu uyum dışında kaldığı görülür: yıχöv (< ıyıχ öv) “kilise, ibadethane” (TB, 72): EK ıyıχ (< ET ıduq) “kutsal”, öv (< ET eb) “ev”; yıχkün ( < ıyıχ kün) “kutsal gün/pazar günü” (TB, 76); yoχesä “yoksa” (TB, 20). Dudak uyumu da genellikle bozulmaz: esirikliktä “sarhoşken” (TB, 87); keräklidirlär “gereklidirler” (TB, 84); könülüknüŋ “doğruluğun” (TB, 95); ölümlüdür “ölümlüdür” (TB, 94); tölämägä “ödemeye” (TB, 99); uyaltmagay “utandırmayacak” (TB, 90). g/γ > v değişmesi ve ardından /v/nin yuvarlaklaştırıcı etkisiyle bazı sözcüklerde dudak uyumuna aykırılıklar görülür: EK çerüv (< ET çerig) “asker” (TB, 62); EK kiyöv ( < ET küdegü) “güvey, damat”; aruv (< ET arıγ) “arı, temiz”. Eski Türkçe –GUçI ve –(X)GçI eklerinden gelişen örnekler, dudak 82 Garkavets, Armenian-Qypchaq Psalter’daki transkripsiyonda –älıχ ve +lıχ eklerinde /χ/ art damak ünsüzünün önünde yer alan ünlüyü /ı/ biçiminde kalın sıralı; Töre Bitigi’nde ise aynı ünlüyü /i/ okumuştur. Aynı sorun, –maχ/-mäχ ekinde de görülür. Ermeni alfabesinde /ä/ için ayrı bir sembol bulunmadığından Garkavets’ten önceki çalışmalarda, bünyesinde /ä/ ünlüsünün yer aldığı kelimeler /a/ ile gösterilmiştir (bk. 5. Ermeni alfabesi) ve bunun bir sonucu olarak Grunin, Deny, Schütz, Tryjarski ve Daşkeviç’in transliterasyonlarında kalın ve ince sıralı fiilerden sonra bu eke sadece –maχ biçiminde rastlanır. Alfabe sorununa rağmen Garkavets, kendi transkripsiyonunda kelimelerin tarihsel gelişim sürecini dikkate alarak /a/ ve /ä/ ayrımı yapmışsa da, bu durum, bu ek için tartışmalıdır. Bana göre; ince ünlülü fillerden sonra gelen bu ekte /χ/ ünsüzünün önünde yer alan ünlü yine /a/ olmalıdır. Yukarıdaki örnekleri esas alırsak; öldürmäχ+liχ yerine öldürmaχ+lıχ; bilmäχ+lıχ yerine bilmaχ+lıχ tercih edilmelidir. Aynı ekte ve hatta başka eklerde /χ/ art damak ünsüzünün önünde ünlü kalınlaşması ve bunun bir sonucu olarak damak uyumunun bozulması, Ardahan-Posof yerli ağzında (vermaχ “vermek”) ve Erzurum Yukarı Aras ağızlarında (demaχ “demek”, düzmaχ “dizmek”, sewmaχ “sevmek”) da görülür. bk. Ercilasun 1983: 68-74; Gemalmaz 1995: 243. Fiil mastarı, Aleksandr Garkavets’in transkripsiyonlu metinleri esas alınarak şimdilik –maχ/-mäχ biçiminde gösterilmişse de bu husus ayrı bir çalışmada daha sonra incelenecektir. 39
Page 1 and 2: .......... Sayı: 10 Bahar 2012 Ank
Page 3 and 4: .......... BU SAYININ HAKEMLERİ Pr
Page 5 and 6: .......... Makaleler/ Articles İç
Page 7 and 8: .......... Makaleler Articles 7
Page 9 and 10: Dil Araştırmaları Sayı: 10 Baha
Page 11 and 12: Ağız Verilerinin Etimoloji Çalı
Page 13 and 14: Ağız Verilerinin Etimoloji Çalı
Page 15: Ağız Verilerinin Etimoloji Çalı
Page 18 and 19: Hülya Kasapoğlu Çengel bir sonuc
Page 20 and 21: Hülya Kasapoğlu Çengel yazılan
Page 22 and 23: Hülya Kasapoğlu Çengel Dillerini
Page 24 and 25: Hülya Kasapoğlu Çengel Türkiye
Page 26 and 27: Hülya Kasapoğlu Çengel azizlerin
Page 28 and 29: Hülya Kasapoğlu Çengel tarihî k
Page 30 and 31: Hülya Kasapoğlu Çengel Wroclaw y
Page 32 and 33: Hülya Kasapoğlu Çengel 13 numara
Page 34 and 35: Hülya Kasapoğlu Çengel fiil, zar
Page 36 and 37: Hülya Kasapoğlu Çengel “verme
Page 40 and 41: Hülya Kasapoğlu Çengel uyumu dı
Page 42 and 43: Hülya Kasapoğlu Çengel “kutsal
Page 44 and 45: Hülya Kasapoğlu Çengel g/γ üns
Page 46 and 47: Hülya Kasapoğlu Çengel kör-mäk
Page 48 and 49: Hülya Kasapoğlu Çengel 131); χa
Page 50 and 51: Hülya Kasapoğlu Çengel 6.2.6. İ
Page 52 and 53: Hülya Kasapoğlu Çengel 6.2.8. Ge
Page 54 and 55: Hülya Kasapoğlu Çengel -dir ( <
Page 56 and 57: Hülya Kasapoğlu Çengel oturup a
Page 58 and 59: Hülya Kasapoğlu Çengel türlü n
Page 60 and 61: Hülya Kasapoğlu Çengel onlar bor
Page 62 and 63: Hülya Kasapoğlu Çengel möhürü
Page 64 and 65: Hülya Kasapoğlu Çengel dar yolla
Page 66 and 67: Hülya Kasapoğlu Çengel 6.4.2. T
Page 68 and 69: Hülya Kasapoğlu Çengel için ki
Page 70 and 71: Hülya Kasapoğlu Çengel χaysı k
Page 72 and 73: Hülya Kasapoğlu Çengel ne ki Te
Page 74 and 75: Hülya Kasapoğlu Çengel durumunda
Page 76 and 77: Hülya Kasapoğlu Çengel etmeden d
Page 78 and 79: Hülya Kasapoğlu Çengel Daşkevi
Page 80 and 81: Hülya Kasapoğlu Çengel Muratov,
Page 83 and 84: Dil Araştırmaları Sayı: 10 Baha
Page 85 and 86: Ürper- Fiilinin Kökeni ör- ‘ç
Page 87 and 88: Ürper- Fiilinin Kökeni nokta kaba
Page 89 and 90:
Ürper- Fiilinin Kökeni
Page 91 and 92:
Ürper- Fiilinin Kökeni Kzk. ürpi
Page 93 and 94:
Ürper- Fiilinin Kökeni ‘domuz b
Page 95 and 96:
Ürper- Fiilinin Kökeni ET : Eski
Page 97:
Ürper- Fiilinin Kökeni Tel. : Tel
Page 100 and 101:
Dilek Ergönenç Akbaba following e
Page 102 and 103:
Dilek Ergönenç Akbaba 1. BASİT A
Page 104 and 105:
Dilek Ergönenç Akbaba “Biyke”
Page 106 and 107:
Dilek Ergönenç Akbaba “Manbet
Page 108 and 109:
Dilek Ergönenç Akbaba yönünden
Page 110 and 111:
Dilek Ergönenç Akbaba Kız adlar
Page 112 and 113:
Dilek Ergönenç Akbaba Güç, sağ
Page 114 and 115:
Dilek Ergönenç Akbaba 3.3. Doğum
Page 116 and 117:
Dilek Ergönenç Akbaba 5. Kişiler
Page 118 and 119:
Dilek Ergönenç Akbaba Tätim Tät
Page 120 and 121:
120 Dilek Ergönenç Akbaba Quwanay
Page 122 and 123:
Dilek Ergönenç Akbaba İNAN, Abd
Page 124 and 125:
Özlem Deniz Yılmaz Türk dili olg
Page 126 and 127:
Özlem Deniz Yılmaz şekilleri ve
Page 128 and 129:
Özlem Deniz Yılmaz potansiyelleri
Page 130 and 131:
Özlem Deniz Yılmaz de birden fazl
Page 132 and 133:
Özlem Deniz Yılmaz 274). Bu sava
Page 134 and 135:
Özlem Deniz Yılmaz dile getirdiğ
Page 136 and 137:
Özlem Deniz Yılmaz yanlış oldu
Page 138 and 139:
Özlem Deniz Yılmaz karşılayan a
Page 141 and 142:
2010 Yılı İtibarıyla Höşöö
Page 143 and 144:
The King’s Dictionary: The Rasûl
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Dil Araştırmaları Sayı: 10 Baha
Page 153 and 154:
Oğuzca Ayla “Öyle, o şekilde
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165:
Page 168 and 169:
Merritt Ruhlen (Çev. Ahmet Bican E
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Sir Gerard Clauson, (Çev. Fatma Er
Page 186 and 187:
Ekrem Arıkoğlu kelimeler başlı
Page 188 and 189:
Hakan Akca standartlaştırılması
Page 190 and 191:
Hakan Akca o biçime bk. (bakınız
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Hüseyin Yıldız MERT, Osman (2009
Page 196 and 197:
Hüseyin Yıldız tezini ise Türk
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Işılay Işıktaş Sava iki lehçe
Page 202 and 203:
Işılay Işıktaş Sava fiiller/ta
Page 204 and 205:
Sümeyra Harmanda Sütunun ilk kıs
Page 206 and 207:
Sümeyra Harmanda belirtilmektedir.
Page 208 and 209:
Sümeyra Harmanda Alfabe”deki kar
Page 210 and 211:
Tolga Arslan Caġātā’iyye’si
Page 212 and 213:
Tolga Arslan müellifin Niyazi olma
Page 214 and 215:
Tolga Arslan düşülmemiş, doğru
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Doğan Çolak olarak değerlendiril
Page 220 and 221:
Doğan Çolak ve yabancı araştır
Page 222 and 223:
Dil Araştırmaları .......... Say
Page 224 and 225:
Özlem Özmen K. K. Yudahin Sözlü
Page 226 and 227:
Özlem Özmen Söz Varlığı Denem
Page 229 and 230:
Page 231 and 232:
Louis Bazin’in Ardından böıüm
Page 233 and 234:
Louis Bazin’in Ardından adlı es
Page 235 and 236:
Page 237 and 238:
Boris İsakoviç Tatarintsev’in A
Page 239 and 240:
Yayın İlkeleri Dil Araştırmalar
Page 241 and 242:
Yayın İlkeleri düzeltilmek üzer
Page 243 and 244:
Editorial Principles 2. Name of the
show all

SayÄ±: 10 Bahar 2012 - Dil Arastirmalari

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?