Sayı: 10 Bahar 2012 - Dil Arastirmalari

Galip Güner
kelime, muhtemelen değil kesinlikle bu zamirinin çokluk eki almş biçimi olan
bular (< bu-lar) biçiminde okunmaldr. Zira kendisinden önce gelen kelime
“onlar” anlamndaki alar’dr. bungar biçimi bir yazm yanlş olmaldr.
biçiminde yazlan ve içer “içeri” (189A-28) okunan ‏(ايجر)‏ 3.14.
kelimenin doğru biçimi içerü ya da içre olmaldr. Bir yazm hatas söz
konusudur. Hakeza bir önceki kelime taşra ‏,(تسرا)‏ bir sonraki kelime ise ilerü
şeklindedir. ‏(ايلرو)‏
3.15. “baldr, oturak” anlam verilen ve becek okunan (190A-23) kelime
Et-tuhfetü’z-zekiyye’de de mevcut olan beçek’tir (Toparl 2003: 26).
3.16. snr (190B-6) biçiminde okunmuş olan ve “sinir” şeklinde
anlamlandrlan kelimenin doğru biçimi siŋir’dir (Clauson 1972: 841a; krş.
siŋir BM, BV, DM, İM, İN, Kİ, MG, TA, TZ, Toparl 2003: 237). Kelimenin
metinde ‏(سنر)‏ biçiminde yazlmş olmas onun kaln ünlüyle okunmasn
gerekli klmaz. Zira metnin başka bir yerinde (199A-24) kelime doğru imlayla
biçiminde yazlmş olmasna karşn hata tekrarlanarak kelime kaln ‏(سكر)‏
ünlüyle sngr okunmuştur.
biçiminde yazlmş olan ve “kemik iliği” anlamna gelen ‏(يلك)‏ 3.17.
kelime yilek şeklinde yanlş okunmuştur (190B-7). Kelimenin doğru biçimi
yilik’tir (bk. CC, İM, Kİ, TZ; Toparl 2003: 323; Clauson 1972: 927b).
3.18. “mercimek” anlamndaki kelime ‏(مرجماى)‏ yazmndan ötürü
mercümey olarak okunmuştur (190C-2). Kanaatimizce burada bir yazm yanlş
vardr. Bilindiği üzere kelime Far. merdumek (Güncel Türkçe Sözlük 2005:
1372) biçiminden Türkçeye geçmiştir. Kelime, diğer Kpçak Türkçesi
metinlerinde bercimek, marcumak, mercemek, mercimek, merdümük ve
mürdümük şeklinde bulunmaktadr (BM, KK, TA, DM, Kİ; Toparl 2003: 181).
Eğer bu durum bir müstensih hatas veya bir ağz özelliği değilse kelimenin
mercemek veya mercimek okunmas şarttr.
‏(دلبى)‏ 3.19. Metni yayma hazrlayanlar tarafndan Arap harfli imlas
biçiminde gösterilen ve delbe “deli” (191A-21) olarak okunan kelimenin
orijinal metne dikkatlice bakldğnda imlasnn ‏(دلى)‏ olarak yazldğ
görülmektedir. Zira, Eski Türkçede télbe/télve (Clauson 1972: 493) biçiminde
bulunan kelimenin Kpçak Türkçesinin bütün metinlerinde v‘nin düşmesiyle ve
kendisinden sonra gelen e ünlüsünü yuvarlaklaştrmasyla délü (Gİ, İM, KF,
KFT, Kİ, MS; Toparl 2003: 58), téli (CC, İM, TA; Toparl 2003: 269), télü
(KF; Toparl 2003: 269), tilü (İM; Toparl 2003: 276) biçimine geldiği
görülmektedir. Ayrca kelimenin metnin başka bir yerinde (197A-4) délü
biçiminde geçtiği göz önüne alndğnda déli olarak okunmas zorunluluğu bir
kez daha ortaya çkmaktadr.
146