Multipl Sklerosis (MS) - EBFAD

23 Mayıs ders sunumu
• Merkezi sinir sistemi (MSS),
MYELİN ile çevrilidir.
• Bağışıklık sistemi, myeline
ve oligodendroglial hücrelere
(myelin üretir) saldırıya
geçme emri verir, aksonlar
zarar görür
Noseworthy, et al. (2000). Multiple sclerosis. North England
Journal of Medicine, 343, 938-52.
• Myelin zarar görür ve
MSS iletişimi aksar
Hazırlayan: Dr. Mehmet Ata Öztürk
Marmara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
mehmet.ozturk@marmara.edu.tr
2
Renkli görseller Dr. Saadia Akhtar’ın bir sunumundan alınmıştır
Renkli görseller Dr. Saadia Akhtar’ın bir sunumundan alınmıştır
3
4
• Kesin sebebi bilinmiyor
• Muhtemel faktörler
– Genetik ilişki
– Enfeksiyon
– Çevresel faktörler
– Bağışıklık faktörleri
• Tetikleyici olabilecek maddeler/durumlar
– Travma
– Ağır metaller (civa, kurşun, manganez)
– Virüs
• Roseola virüsü (Akhtar, 2009)
• DeLorenze ve arkadaşları (2006) Epstein-Barr virüsüne yoğun olarak
maruz kalan bireylerde 20 yıl içinde MS görülme ihtimalinin 2 KAT
arttığını tespit etmişlerdir. Ulusal MS Topluluğu tarafından fonlanan bu
http://www.uzmantv.com/multipl-sklerozun-nedenleri-nelerdir
White, L. J., & Dressendorfer, R. H. (2004). Exerise and
multiple sclerosis. Sports Medicine, 34, 1077-1100.
araştırma projesi uzun dönemli bir çalışma olması ile dikkat çekmektedir
DeLorenze, G. N., et al. (2006). Epstein-Barr virus and multiple sclerosis. evidence of association
from a prospective study with long-trm follow-up. Archives of Neurology,63, 839-844.
5
• Tetikleyici olabilecek maddeler/durumlar
– Beyine giden kanda azalma
• Damarlarda tıkanıklık saptandığı yayınlandı. Zamboni, P ve ark. (2009). Chronic Cerebrospinal Venous Insufficiency in Patients with
Multiple Sclerosis. Journal of Neurology, Neurosurgical and Psychiatry, 80, 392-399.
– 65 MS, 235 kontrol
– Boyun toplardamarları
– Azigos (kalbin arkasındaki omuriliğin pis kanını alan toplardamarlar)
• Doplerle beyin toplardamarlarında anomali tespiti (Albayra m, S. ve Siva, A., 2007)
• Bu 3 toplardamar tıkalı;
– Beyindeki pis kan kalbe dönemiyor ve temizlenemiyor.
– Kılcal damarlardan beyne sızan pis kan burada toplanarak, beyinde birikiyor.
• Cerrahpaşa'da 3 yıl boyunca yöntem üzerinde çalışıldı ve geliştirildi.
Balon anjiyoplastiyle genişletme
• Albayram: “Konu araştırılmaya, denenmeye ve uygulanmaya değer.
Şimdiye kadar 30 MS hastasının toplardamarlarını anjiyoplastiyle açtım.
10 hastada sonuçlar çok iyi. 12 hastada yüzde 60-70 dolayında biyolojik
fonksiyonlarında toparlanma oldu. Sekiz hastadaysa işlemden sonra
değişiklik oldu ama damarlar tekrar tıkandı. Hastalarımdan kullandıkları
MS ilaçlarına devam etmelerini istiyorum. Çünkü hastalığın kesin nedenini
bilmiyoruz. İlaç tedavisine yanıt veren hastaların bu iyi etkisini kesmek
yerine, bizim yöntemle birlikte kullanmayı tercih ediyoruz. Dört-beş yılda
araştırmalar netleşecek ve MS'le ilgili çok farklı bir noktaya gelinecek.”
• MS derneklerin 6 milyon$ bağışı ile ABD ve Kanada'da 12 merkezde araştırmalar sürüyor.
http://jnnp.bmj.com/content/80/4/392.full.pdf
6
1

• Ilıman ve soğuk iklim
kuşağındaki beyaz ırkta
daha sıklıkla görülüyor
• Yüksek riskli ülkeler
Compston, A. (1997). Genetic epidemiology of multiple sclerosis. Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry, 62, 553-561.
O’Connor, P. (ed). (2002). Key issues in the diagnosis and treatment of multiple sclerosis. An overview. Neurology, 59, sup. 3, pg. 1-31.
• Yüksek risk grubundaki ülkelerde genç
yetişkinlerde (20-50 yaş) engele en fazla
sebebiyet veren nörolojik hastalıklardan
Frohman, E. M. (2003). Multiple sclerosis. Med. Clin. North Am., 87, 867-97.
• Bayanlarda 2 ila 3 kat daha yaygın
Orton, S. M., et al. (2007). Sex ratio of multiple sclerosis in Canada: a longitudinal study. Lancet Neurology, 6, 5-6.
• Ebeveynlerden birinde MS varsa, çocuklarda
görülme oranı %2-3 civarı
White, L. J., & Dressendorfer, R. H. (2004). Exerise and multiple sclerosis. Sports Medicine, 34, 1077-1100.
Compston, A. & Coles, A. (2002). Multiple sclerosis. The Lancet, 359, 1221-1231.
7
8
• MS’lilerin %65’i fiziksel aktivite dışındaki
yorgunluktan etkilenir
Bakshi, R., et al. (2000). Fatigue in multiple sclerosis and its relationship to depression and neurologic disability.
Multiple Sclerosis, 6, 181-185.
Bergamaschi, R., et al. (1997). Clinical aspects of fatigue in multiple sclerosis. Functional Neurology, 12, 247-251.
Freol, J. E., et al. (1984). Symptomatic fatigue in multiple sclerosis. Archives of Physical Medical Rehabilitation,
65, 135-138.
Krupp, L. B., et al. (1988). Fatigue in multiple sclerosis. Archives of Neurology, 45, 435-437.
Murray, T. J. (1985). Amantadine therapy for fatigue in multiple sclerosis. Canadian Journal of Neurological
Science, 12, 251-254.
• Bunlardan %40’ına göre kendilerini en fazla
engelleyen semptom, yorgunluk
• Düşük mobiliteyle ilişkili durumlar
– Anormal gait
– Zayıf denge
– Kas güçsüzlüğü
– Bilişsel işlev sorunu
Freeman, J. A. (2001). Improving mobility and functional independence in
persons with multiple sclerosis. Journal of Neurology, 248, 255-259.
Bakshi, R., (2003). Fatigue associated with multiple sclerosis: Diagnosis, impact and management. Multiple
Sclerosis, 9, 219-227.
9
10
Bazı kaynaklarda 3, bazı kaynaklarda 4 tür geçer
Kötüleşen-ertelenen
Primer progrefis
Sekonder progresif
Kötüleşen progresif
http://www.uzmantv.com/multipl-skleroz-turleri-nelerdir
11
• Nörolojik muayene
• MR görüntüleme
• Beyin elektrot testi
• Belden sıvı alınması
• Diğer testler
– Kan testleri
– İç kulak testleri
Polman, C. H. et al. (2005). Diagnostic criteria for multiple
sclerosis: 2005 revisions to the McDonald criteria. Annals of
Neurology, 58, 840- 846.
McDonald, W. I. et al. (2001). Recommended diagnostic criteria for
multiple sclerosis: guidelines from the international panel on
the diagnosis of multiple sclerosis. Annals of Neurology, 50, 1-7.
12
2

• Atakları yatıştırıcı ilaçlar
– Beta interferon
– Glatiramer asetat
– Mitoksantron
White, L. J. & Dressendorfer, R. H. (2004). Exercise and
multiple sclerosis. Sports Medicine, 34, 1077-1100.
• Atakları yatıştırıcı ilaçlar
– Beta interferon
– Glatiramer asetat
– Mitoksantron
White, L. J. & Dressendorfer, R. H. (2004). Exercise and
multiple sclerosis. Sports Medicine, 34, 1077-1100.
• İstisnai durumlarda steroidler kullanılabilir
Tremlett, H. L. et al. (1998). Use of corticosteroids in multiple sclerosis by consultant neurologists in the United
Kingdom. Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry, 65, 362-365.
Barnes, D. (1998). Treatment of acute relapses. In Hawkins & Wolinsky (2000). Principles of Treatments in
Multiple Sclerosis, Oxford, Butterworth Heinemann.
• İlave bilgi için bkz.
National Institute for Clinical Excellence Clinical Guideline 8 (2003). Multiple Sclerosis: Management of
multiple sclerosis in primary and secondary care. London, NICE.
13
14
• Kardiopulmoner Fitness (Aerobic)
– VO2 pik ↑
– İşlevsel kapasite ↑
http://www.youtube.com/watchv=UzDPWrv8D2g
– Kas gücü & dayanıklılık ↑
– Yorgunluk geciktirilir
http://www.upstate.edu/vitality/multiple.php.5
15
16
• Kas gücü (Anaerobic)
– Progresif direnç etkinlikleri ile
• Kas gücü ↑
• Psikolojik durum gelişir ve günlük yaşam
etkinliklerine destek sağlanır
http://www.hhs.oregonstate.edu/nes/multiple-sclerosis
• Esneklik
– Gelecekteki acı verici kasılmalar engellenebilir
– Spastisite ↓
– Tüm kas grupları için en az, günde 1 defa önerilmekte
– Alt ekstremite direnç etkinlikleri ile (8hafta)
• Bacak gücü ↑, basma becerisi ↑, yorgunluk ↓
• Gait gelişir
– Terabant egzersizleri ile (8hafta)
• Bacak ektensör gücü ↑
17
http://www.esrf.eu/Us ersA ndScience/P ublic ations/ Highlights/2008/S CM/figure61. jpg
– Paralize olmuş bölgeye
‘pasif’ ROM önerilmekte
http://www.pilates-pro.com/pilates-pro/2009/10/30/wor king-with-multiple-sclerosis-on-the-pilates-reformer.html
18
3