Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Toygar Çeşme <strong>Sokak</strong><br />
B<br />
ulgurlu Caddesi’ni Bağlar Caddesi’ne bağlayan<br />
ve Gürpınar Caddesi’ne paralel uzanan<br />
sokaktır. Bu sokağın eski adı “Tekke<br />
<strong>Sokak</strong>” idi. <strong>Sokak</strong> bu adını burada bulunan Musa<br />
Baba Tekkesi’nden almıştı. <strong>Sokak</strong> halihazırdaki adını<br />
ise Toygar Hamza Mahallesi’nde bulunan çeşmeden<br />
almıştır. Toygar, çalıkuşunun diğer adıdır.<br />
Toygar Çeşme <strong>Sokak</strong><br />
Toygar Hamza Camii, Toygar Hamza Çeşmesi, Musa<br />
Baba Tekkesi ve Matbah Hacı Halil Efendi Çeşmesi<br />
bu sokaktadır. Toygar Hamza Mescidi, eski adı Çınar<br />
Yokuşu veya Selâmsız Caddesi olan şimdiki Selâmi<br />
Ali Efendi Caddesi üzerinde ve bu caddenin Toygar<br />
Hamza ile birleştiği köşededir. Mabedin üç tarafı yoldur.<br />
Sol tarafında, Matbah Emini Halil Çeşmesi, sağ<br />
tarafında ve biraz ileride ise, Mehmet Ağa Mektebi<br />
ve onun yanında, bugün yalnız hazîresi ve bir küçük<br />
meşrutası kalmış olan Toygartepe Nakşî Tekkesi<br />
bulunuyordu. Matbah Hacı Halil Efendi Çeşmesi; Selamsız<br />
Caddesi ile Toygar Hamza Sokağının birleştiği<br />
yerdedir. Matbah Emini Kayserili Hacı Halil Efendi<br />
tarafından 1707 tarihinde yaptırılmıştır. Hacı Halil<br />
Efendi Üsküdar’da üç çeşme daha yaptırmıştır. Çeşme<br />
1995 yılında Üsküdar Belediyesi tarafından tamir<br />
ettirilmiştir.<br />
Musa Baba Tekkesi; sağ tarafında ve Küçük Sarmaşık<br />
<strong>Sokak</strong> ile Toygar Hamza <strong>Sokak</strong> arasındaki meyilli arazi<br />
üzerinde kurulmuştu. Yüksek bir yerde bulundu-<br />
Toygar Çeşme Sokağı<br />
ğundan çok güzel bir manzarası vardı. Tekke, Şeyh<br />
Musa Efendi tarafından, tahminen 1800 tarihlerinde<br />
bir Nakşibendî Dergâhı olarak kurulmuştu. Şeyhinden<br />
dolayı Abdullah Efendi Tekkesi ismiyle de anılan<br />
bu dergâhın, eski ismi Tekke <strong>Sokak</strong> olan bugünkü<br />
Toygar Hamza Sokağı’na ve eski adı Sarmaşık <strong>Sokak</strong><br />
olan bugünkü Tazı Çıkmazı Sokağı’na açılan kapıları<br />
vardı. Tekkenin bugün yalnız iki set halindeki geniş,<br />
ağaçlıklı bahçesi, iki katlı küçük meşruta binası ve<br />
çok bakımsız hazîresi mevcuttur. Bahçede, kitâbesiz<br />
bir kuyu bileziği ve meşrutanın önünde mermer, kapaklı<br />
bir abdest teknesi vardır. Mecmua-yı Tekâya’da<br />
âyin günü Perşembe olan bir Nakşî Dergâhı olarak<br />
gösterilmiştir. Mecmua-yı Tekâya’da bu tekke Şeyh<br />
Selim Efendi Tekkesi olarak yer almıştı. Bu tekke ayrıca<br />
Sadık Efendi Tekkesi ya da Çınar Tekkesi olarak da<br />
bilinmektedir.<br />
Turgut Reis Sokağı<br />
T<br />
urgut Reis (1485-1565), Osmanlı İmparatorluğu<br />
donanmasında amirallik yapmış,<br />
Trablusgarp fatihi olarak anılan Türk denizcisi<br />
ve korsanıdır. Beylerbeyi olarak görev yapmış,<br />
ayrıca Trablus Beyi olmuştur.<br />
Anadolu’da Bodrum yakınlarında bugün Turgutreis<br />
olarak bilinen Karatoprak köyünde dünyaya geldi.<br />
12 yaşında bölgedeki Osmanlı askerleri tarafından<br />
mızrak ve ok kullanmaktaki kabiliyetinden dolayı<br />
dikkat çekince orduya alındı. Ordu bünyesinde başarılı<br />
bir denizci ve topçu haline geldi. Deniz topçuluğundaki<br />
başarısıyla dikkat çekmeyi başardı. Zamanla<br />
denizcilikte de gelişme gösterince bir guletin<br />
komutasını alır. 1520 yılında Barbaros Hayreddin<br />
Paşa donanmasına katılır. Turgut Reis Barbaros Hayreddin<br />
Paşa ile dostluğunu ilerletirken rütbesi de<br />
yükselecektir. 1526 yılında Sicilya’daki Capo Passero<br />
kalesini ele geçirir.<br />
Preveze Deniz Muharebesi sırasında Osmanlı donanmasının<br />
merkezinde 30 kadırgaya komuta eden<br />
Turgut Reis, Giambattista Dovizi komutasındaki Papalık<br />
Devleti kalyonunu ele geçirerek Dovizi ve mürettebatını<br />
esir edecektir. Bu dönemde Venedik ge-<br />
mileri ve topraklarına saldırılarını artırır. Korsika’nın<br />
batı sahillerinde gemilerinin bakımını yapmak için<br />
mola verdiği sırada Cenevizli komutanlar Giannettino<br />
Doria, Giorgio Doria ve Gentile Virginio Orsini<br />
tarafından esir edilir. Bizzat Andrea Doria ile görüşen<br />
Barbaros 3500 düka altın karşılığında Turgut<br />
Reis’in serbest kalmasını sağlar. Özgürlüğüne kavuşan<br />
Turgut Reis, Korsika ve Sicilya bölgesindeki Cenova<br />
hakimiyetine karşı saldırılara başlar. Malta’daki<br />
Malta Şövalyeleri de bu saldırılardan payını alır.<br />
Barbaros’un 1546 yılındaki ölümünden sonra Turgut<br />
Reis, Akdeniz’deki Osmanlı donanmasının başına<br />
geçer. 1550 yılında Tunus kıyılarını ele geçirir.<br />
Sardunya ve İspanya kıyılarına saldırır. 1551 yılında<br />
İstanbul’a giderek pâdişahın huzuruna çıkan Turgut<br />
Reis emrine verilen 112 parça kadırga ve 12 bin yeniçeri<br />
ile Adriyatik Denizindeki Venedik topraklarına<br />
saldırır. Aynı yıl Malta’ya çıkarak Birgu ve Senglea kalelerini<br />
muhasara altına alsa da bir süre sonra iyi korunun<br />
kaleleri alamayacağını anlayarak geri çekilir.<br />
1551 yılı Ağustos ayında Libya’daki Trablus’a saldıracak<br />
ve 1530 yılından beri Malta Şövalyelerinin denetimindeki<br />
şehri ele geçirecektir. Başarılarının ardından<br />
Kanuni tarafından bölgeye Sancak Beyi atanır.<br />
1552 yılında Kanuni, II. Henry ile yapmış olduğu ittifak<br />
kapsamnıda İtalya’ya gönderilen Osmanlı donanmasının<br />
başına Turgut Reis’i getirir. Sinan Paşa<br />
komutasındaki diğer donanmayla buluşur. Papalık<br />
Devleti ile Napoli Krallığı denetimindeki topraklara<br />
saldıran Osmanlı donanmaları kıyıdaki kentleri yağmalar.<br />
Bunun üzerine harekete geçen Cenova donanmasının<br />
başındaki Andrea Doria 5 Ağustos 1522<br />
tarihindeki Ponza Deniz Muharebesi’nde yenilir.<br />
Kanuni, 1565 yılında Malta Kuşatması için Turgut<br />
Reis’e Piyale Paşa birliklerine katılma çağrısı yapınca<br />
yaklaşık 1600 askeriyle sefere katılır. Mayıs ayında<br />
adaya çıkar. St. Elmo Kalesi kuşatması sırasında diğer<br />
kalelerden açılan top ateşi sonucu ağır yaralanır, bir<br />
hafta sonra da 23 Haziran 1565 günü hayatını kaybeder.<br />
Kuşatma başarısızlıkla sonuçlandıktan sonra<br />
naaşı Kılıç Ali Paşa tarafından Trablus’a götürülür ve<br />
orada toprağa verilir.<br />
144 ÜSKÜDAR SOKAK İSİMLERİ TARİHÇESİ<br />
145
Change language